برای آن دسته از کسانی که به ورزش روزانه عادت کرده باشند بیمار شدن خبر خوبی نیست چراکه ممکن است برنامه ورزشی آنها خراب شود اما آیا باید در زمان بیماری ورزش را متوقف کرد؟ هنگامی که شما دچار آنفولانزا یا سرماخوردگی هستید، آیا می‌توانید در زمان بیماری به تمرین و فعالیت بپردازید؟ بیایید یک بار و برای همیشه به صورت روشن تکلیف این مسئله را روشن کنیم. شما فکر می‌کنید که این عطسه، سرفه، تنفس دهانی آلوده که زمان استراحت طولانی در منزل را طلب می‌کند به روند فعالیت در باشگاه ضربه وارد می‌کند؟ و شما می‌خواهید بدانید که مسئله کنار گذاشتن باشگاه آیا در اینجور مواقع مشکلی ایجاد نمی‌کند؟
سیستم ایمنی بدن: مقدمه‌ای سریع و شلخته
یک جنگل آلوده در خارج از بدن وجود دارد. هر روز باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها سعی می‌کنند به دستگاه تنفسی ما حمله کنند. بیشترین بیماری‌هایی هم که از طریق ویروس‌ها به سراغ ما می‌آیند شامل سرماخوردگی، سرفه، آنفولانزا، سینوزیت، التهاب لوزها، عفونت‌های گلو و عفونت گوش میانی است. خوشبختانه سیستم ایمنی بدن وقتی که با یک حمله مواجه می‌شود از بدن سخت دفاع می‌کند. سلول‌های ایمنی بدن که در مغر استخوان یا غده تیموس قرار دارد از طریق غدد لنفاوی و مخاط غشای بدن خود را به دهان، روده، ریه‌ها و مجاری ادراری جهت دفاع می‌رسانند. سیستم دفاعی بدن به صورت ذاتی عمل می‌کند که شامل:
- موانع ساختاری یا فیزیکی (مانند پوشش مخاط در بینی)
- موانع شیمیایی (مانند اسید معده)
- سلول‌های محافظ (مانند سلول‌های سفید خون که مهاجمان را از بین می‌برند)
سیستم ایمنی بدن دارای یک ساختار پیچیده از سلول‌هاست که به صورت ذاتی ایمنی را ایجاد می‌کنند و از تسلط میکرو ارگانیسم‌ها جلوگیری می‌نمایند. سلول‌های سفید خون دارای حافظه‌ای هستند که از طریق آن پاتوژن‌های خاص را به رسمیت می‌شناسند و با رویکردی هدفمند به دفاع از بدن می‌پردازند. این همان چیزی است که ما آن را ایمنی ساختن بدن می‌نامیم.
آیا می‌توان در حالت بیماری به ورزش پرداخت؟
ابتدا اجازه دهید یک چیز روشن شود؛ از لحاظ جسمی در بدن تفاوتی میان کارکردن و تمرین وجود دارد که در آن شما دچار شدت تنفس، عرق کردن و کار سخت و در برخی موارد دچار احساس ناراحتی و استرس در بدن‌تان می‌شوید. هنگامی که ما سالم هستیم بدن‌مان می‌تواند به راحتی خود را با استرس وفق دهد. اما در اوقات بیماری تمرین زیاد می‌تواند منجر به کنترل بدن‌مان توسط استرس‌های تولید شده باشد. اما در این مواقع نیز برخی حرکات هستند که به بدن شما ضرر وارد نمی‌کنند، دقیقاً درباره‌ی موارد زیر صحبت می‌کنیم:
- دوچرخه سواری
- باغبانی
- پیاده روی
- تایچی
- یوگا
- شنا
- دویدن
در حقیقت این فعالیت‌ها دارای میزان استرسی هستند که به سیستم ایمنی بدن شما ضرر نمی‌رسانند. تحقیقات نشان داده است که تعلیم مقاومت بدنی می‌تواند ایمنی ذاتی بدن را افزایش دهد و در حقیقت این دست فعالیت‌ها مقابله بدن در برابر بیماری‌ها را افزایش می‌دهند و در حالت بیماری مضر نیستند.
در مورد فعالیت و تمرین چه؟
ورزش شدید و طولانی مدت از سوی دیگر می‌تواند ما را مبتلا به عفونت کند، به طور مثال در دوی ماراتن سیستم ایمنی بدن تا ۷۲ ساعت ضعیف می‌شود. ممکن است ورزش کردن استرس بالایی برای سیستم ایمنی بدن داشته باشد. استرس می‌تواند به شدت موجب تغییرات هورمونی شود و از سوی دیگر تحقیقات نشان داده است که استرس حاد در حد چند دقیقه و ساعت می‌تواند مفید باشد اما در صورتی که به صورت مزمن به سال و روز بکشد، مشکلی بزرگ تلقی می‌شود.
دیگر مسائل تأثیر گذار بر ایمنی بدن:
عوامل دیگری هستند که در صورت ترکیب با ورزش و تمرین ممکن است بر عوامل استرس زا تأثیر گذار باشند که شامل:
- سن: افراد مسن پاسخ ایمنی ذاتی ضعیف‌تری دارند ولی خبر خوب اینکه رژیم غذایی مناسب می‌تواند آن را جبران کند.
- جنسیت: در حالی که هورمون استروژن می‌تواند ایمنی زنان را افزایش دهد، هورمون آندروژن می‌تواند آن را سرکوب کند.
- خواب: خواب کوتاه مدت یا با کیفیت ضعیف نیز بر سیستم ایمنی بدن تأثیرگذار است.
- چاقی: تحقیقات نشان می‌دهد، افراد چاق به دلیل ناهنجاری‌های متابولیک ممکن است سخت‌تر بتوانند با عفونت مقابله نمایند.
- دمای هوا: تحقیقات نشان داده است که هوای سرد باعث کاهش ایمنی بدن می‌شود و باعث واکنش انقباضی در عروق بینی و راه‌های هوایی فوقانی بدن می‌شود.
اینکه دقیقاً در چه حالتی باید به ورزش بپردازید مبتنی بر این مسئله است که در محیط سرد به آن نپردازید تا علائم تنفسی که در بالا ذکر شد تشدید نشود. اما برنامه مورد نظر را به شکل زیر می‌توان عنوان نمود:
روز ۱
- ورزش با شدت کم در صورت بروز علائمی چون: گلو درد، سرفه، آبریزش بینی یا گرفتگی.
- عدم تمرین با بروز علائمی چون: درد عضلات و مفاصل، سر درد، تب، ضعف، اسهال یا استفراغ.
روز ۲
- ورزش سبک به مدت ۳۰ الی ۴۵ دقیقه در صورت بروز علائمی چون: تب و بدتر شدن دردهای ناحیه گردن.
- عدم تمرین در صورت بروز علائمی چون: بالارفتن دمای بدن تا ۹۹.۵ F، افزایش سرفه، اسهال یا استفراغ.
روز ۳
- ورزش به مدت ۴۵ دقیقه الی یک ساعت در صورت بروز علائمی چون: تب، ضعف یا عدم بدتر شدن علائم اولیه بیماری.
- عدم تمرین در صورت بروز علائمی چون: تب و علائم مذکور پیشین و مراجعه به پزشک جهت مشاوره.
روز ۴
- ورزش با حالت عادی اولیه در صورت بهبود یافتگی علائم بیماری که پس از ۲۴ ساعت بعد از تمرین مشخص می‌شود.
- عدم تمرین در صورت بروز علائم جدید و مراجعه فوری به پزشک.
نکته پایانی: نه برای ما بلکه برای شما
توجه داشته باشید که در صورت متناسب بودن حالات مذکور به آن ادامه دهید و همچنین در صورت داشتن علائم بیماری از حضور در پارک‌ها و ورزشگاه‌ها در جهت عدم انتقال بیماری خود به دیگران توجه داشته باشید.