اگر می‌خواهید چیزی که مطالعه کرده‌اید از یادتان نرود، این سوالات را از خود بپرسید
اگر مطالبی که مطالعه می‌کنید از یادتان می‌رود، این مطلب را بخوانید
مطالعه کاری است شگفت‌انگیز. اما اگر از مطالب کتاب سرسری عبور کنید بدون اینکه به عمق آن بروید، فعالیتی خسته‌کننده خواهد شد. آیا اغلب آنچه که مطالعه کرده‌اید را فراموش می‌کنید؟ یا اینکه تا به حال وقت زیادی برای تمام کردن کتاب صرف کرده‌اید، اما در نهایت نتوانسته‌اید ایده اصلی کتاب را به طور واضح شرح دهید؟ این مربوط به ناتوانی در به یادآوردن مطالب نیست، بلکه تنها مربوط به این است که شما به اندازه کافی در فرآیند مطالعه فعال نیستید.
مطالعه بی‌تاثیر می‌تواند خسته‌کننده باشد: مطالعه سریع کتاب تنها برای تمام کردن آن، اشتباهی است که به سادگی مرتکب می‌شویم. خیلی سطحی از روی پاراگراف‌ها رد می شویم، با این امید که اطلاعات زیادی را در کوتاهترین زمان ممکن دریافت می‌کنیم. اما در واقع تنها روی بخش‌هایی که متوجه شده‌ایم، تمرکز می‌کنیم و تصویر کلی که در کتاب ارائه شده است را از دست می‌دهیم. بدین صورت بعید است که بتوانیم محتوای کتاب را پس از یک روز یا بیشتر به یاد آوریم. سوالی که معمولا پس از مطالعه کتاب از خود می‌پرسیم، این است که آیا کتاب را دوست داشتم یا خیر؟ در حالی که این نیز مهم است که فرآیند مطالعه نیز به خودی خود سرگرم‌کننده باشد. پرسیدن چنین سوالاتی با پاسخ آره یا نه نمی‌تواند تضمین‌کننده این باشد که مطالعه تاثیرگذار و پرمغزی بوده است. از آن بدتر اگر ما تنها خود را محدود به کتاب‌هایی کنیم که دوست داریم، خود را از مواجهه با دانش‌های مختلف بازمی‌داریم.
برای تمرین کردن مطالعه‌ای فعال، باید لیستی از سوالات را قبل از عمیق شدن در محتوا، آماده کرد. در اینجا تعدادی از سوالاتی که باید از خود بپرسید ارائه شده است:
اگر من بتوانم تنها ۳ چیز از کتاب یاد بگیرم آنها چه هستند؟ چگونه می‌توانم در زندگی روزانه آنها را به کار ببندم؟
برخی کتاب‌ها انبوهی از اطلاعات را شامل می‌شوند که به ما این حس را می‌دهند که در این اطلاعات غرق شده‌ایم. گاهی بهتر است توانایی خود را در به یادآوردن همه مطالب دست بالا نگیریم، زیرا به ندرت ممکن است بیش از ۳ پیام از کتاب دریافت کنیم. سعی کنید حین مطالعه، اطلاعاتی که بیشتر به درد شما می‌خورد را شناسایی کنید. از این رو، دیگر مهم نیست اطلاعاتی که در زندگی روزمره به درد شما نمی‌خورد و به احتمال زیاد فردای آن روز فراموش می‌کنید را به یاد آورده و یا یادداشت کنید .
استدلالات یا پیشنهادات نویسنده چیست؟
هر نویسنده‌ای هدفی دارد. حتی در مورد کتاب رمان نیز نویسنده اهدافی در ذهن خود دنبال می‌کند، حال چه آن هدف انتقال پیامی باشد یا تنها متقاعد کردن خوانندگان. زمانی را برای شناسایی نکات کلیدی کتاب صرف کنید، بدین صورت می‌توانید به آسانی کل کتاب را بدون از دست دادن قسمت‌های مهم آن خلاصه کنید.
نویسنده تلاش در حل چه مساله‌ای دارد؟
تقریبا تمام کتاب‌ها در پی حل مساله هستند. حتی در کتاب‌های ادبی نیز یک معما طرح‌ریزی می‌شود که نویسنده در پی حل آن است. ممکن است مساله به وضوح مطرح نشود، اما اگر ما آن را بیابیم، همیشه می‌توانیم از آن درس‌هایی برای تقویت مهارت حل مساله بیاموزیم.
نویسنده از چه استراتژی‌هایی برای انتقال ایده اصلی در کتاب استفاده کرده است؟
مطالعه روش خوبی برای تقویت مهارت نویسندگی است. می‌توان با دقت و تمرکز بر روی شیوه نویسندگی نویسنده و چگونگی ارائه ایده‌ها همچون طرز بیان، بلاغت و ساختار مورد استفاده او، آموخت که چگونه می‌توان نوشته را برای خوانندگان جذاب‌تر نمود.
درباره عنوان کتاب چه می‌دانم؟ آنچه کتاب می‌گوید با آن چیزی که فکر می‌کردم، چقدر متفاوت است؟
ما اغلب به محض اینکه ارتباطی میان آنچه فکر می‌کردیم و آنچه کتاب می‌گوید نمی‌یابیم، خواندن را متوقف می‌کنیم. قبل از مطالعه بهتر است طوفان مغزی انجام دهیم (هر چه به ذهن می‌آید، روی کاغذ آوریم) و برای آنکه ایده اولیه خود را به یاد آوریم، آن را روی کاغذ بنویسیم. اینگونه مطالب زیادی کشف خواهند شد.
آیا مطلب خاصی در کتاب هست که آن را نفهمیده باشم؟
عالم دهر بودن تقریبا غیرممکن است پس تقریبا محتمل است که با چیزی ناآشنا یا حتی مطلبی که با آن موافق نیستیم ، مواجه شویم. پریدن از روی این بخش‌ها بهترین راه حل نیست، زیرا این کار جهان‌بینی ما را محدود می‌کند. در عوض تعمق بر روی مطالب ناآشنا یا مخالف ایده‌های ما بهترین راه برای تکامل است.
کدام قسمت کتاب را دوست داشتم یا دوست نداشتم و چرا؟
مطالعه یک کتاب تنها مطالعه یک متن نیست، بلکه مطالعه خود است. پرسیدن این سوال کمک می‌کند که یک یادگیرنده موثر باشیم. هر چه بیشتر با سلایق خود آشنا شویم، ما را در انتخاب نویسنده‌ای که بیشتر با ترجیحات ما همخوانی دارد، کمک می‌کند.
اگر بخواهیم با استفاده از سوالات بالا مطالعه‌ای فعال داشته باشیم، ممکن است مطالعه یک کتاب زمان زیادی از ما بگیرد. اما در عوض نتایج بسیاری عایدمان خواهد شد، زیرا تنها به دنبال تمام کردن کتاب بدون تعمق در ایده‌های آن نبوده‌ایم.