جوزهندی درختی است دوپایه، به ارتفاع ۸ تا۱۰ متر و دارای برگهای دائمی که در جزائر ملوک به صورت وحشی میروید. شکل ظاهری آن بیشباهت به درخت نارنج نیست زیرا بر روی شاخههای متعدد آن برگهایی متناوب، ساده، کامل، موجدار، بیضوی، نوک تیز، بدون استیبول و چرمی شبیه برگ درخت نارنج به وجود میآید. سطح فوقانی پهنک برگ به رنگ سبز تیره ولی سطح تحتانی آن روشنتر و به رنگ سبز مایل به سفید است. در طول شاخههای آن گلهای نر و ماده بر روی دو پایه به وجود میآید. جوزهندی معرب گوچ هندوک پارسی یا جوزبویا نوعی ادویه است. جوزهندی تخم سخت و خوشبوی درخت جوزبویا است که آرد میکنند و مصرف آن به عنوان ادویه به صورت خشک شده در مناطق گرمسیری رواج بسیاری دارد. آنچه جوز هندی را به یکی از طعم دهندهها و ادویههای پرمصرف در غذا به خصوص در مناطق گرمسیری تبدیل کرده است، عطر و بوی تند و مطبوع آن است. هر دانه را از خارج، پوسته سختی به رنگ قهوهای متمایل به خاکستری در برمیگیرد و شیارهای عمیقی دارد که با جدا کردن این پوسته، دانه آن ظاهر میشود. دانه، سطحی چین خورده دارد و رنگ آن متمایل به خاکستری است.
به طور کلی، جوزهندی در طولی حدود ۵/۲ سانتیمتر و قطری حدود ۵/۱ سانتی متر شکلی شبیه به تخم مرغ دارد. منشا جوز هندی از از شرق اندونزی و شرق هند در جزایر ملوک است و در آن مناطق یکی از پایــــههای اقتصاد به شمار میرود. از جوز هندی در این مناطق به صورت خشک شده و بیشتر برای چاشنی غذا استفاده میشود. در واقع باید گفت پوستهی خشک شدهی اطراف دانه در جوز هندی لذیذترین چاشنی برای غذا به کار میرود که البته مقادیر زیاد آن موجب ایجاد حالت رخوت و سستی و سپس اعتیاد به مادهی آلکالوئیدی آن میشود.
قسمت مورد استفادهی این درخت دانه و پوشش اطراف آن است. بهره برداری از این درخت معمولاٌ از پایههای ۷ ساله شروع میشود و در سن ۲۵ سالگی نیز حداکثر مقدار میوه از آن به دست میآید و چون در تمام سال میوه بر روی درخت وجود دارد در هر فصلی میتوان از درخت بهره برداری به عمل آورد. ولی بهترین موقع زمانی است که هنوز میوهها در حال باز شدن باشند. میوهی رسیدهی گیاه پس از باز شدن دانههایی خارج میسازد که درون محفظهای به رنگ قرمز نهفته میباشند. دقت در وضع دانهی گیاه نشان میدهد که ارتباط دانه با محفظهی مذکور منحصراً از راه قاعدهی آن است. هر دانه را نیز از خارج پوستهی سختی به رنگ قهوهای که دارای شیارهای عمیق منشعب از قاعده است، در بر میگیرد. اگر پوستهی سخت دانه از آن جدا شود، مغز آن ظاهر میگردد که سطحی چین خورده دارد و مجموعاً به رنگ خاکستری جلوه مینماید. بوی آن مخصوص و طعمش تند روغنی معطر و بسیار مطبوع است. پس از چیدن میوهها دانههای محصور در پوشش خارجی را در آب نمک میخیسانند و پس از آن که با این عمل پوشش خارجی دانه (Macis) از آن جدا گردید، دانهها را بر روی شاسیها تحت اثر گرمای ملایم به نحوی که به خوبی تهویه گردند قرار میدهند و مرتباً هر دو روز یک بار آنها را زیر و رو میکنند. با این روش در طی مدت دو ماه مغز درون دانه از پوستهی آن آزاد میگردد (بر اثر خشک شدن و از دست دادن آب). در این هنگام با قطعه چوب سبک وزنی ضربات ملایم بر روی پوستهی آن وارد میآورند و مغز دانه را از پوسته جدا میسازند.
ترکیبات شیمیایی دانهی گیاه که موسکاد نامیده میشود دارای آمیدون، مواد آلبومینوئیدی، مواد چرب جامد به مقدار ۳۵ تا ۴۰ درصد، اسانس ۸ تا ۱۵ درصد و رزین است. اسانس موسکاد مایعی بیرنگ با کمی تمایل به زردی دارای بوی معطر و طعم گرم و سوزاننده است. در ترکیب آن نیز مخلوطی از پنین، کامفن راست (۸۰درصد)، دیپانتن، الکلهای ترپنی، کمی اوژنول، سافرانین، میریستین و… یافت میشود.
نحوه روغن گیری جوز هندی
بوردو موسکاد مادهی چرب مغز دانهی گیاه است که برای تهیه آن مغز دانهها را به صورت گرد در آورده بر روی غربال مویی میگسترانند و تحت اثر بخار آب قرار میدهند تا مواد چرب آن به حالت مایع و قابل استخراج درآید. سپس آن را به سرعت تحت اثر فشار صفحات آهنی سفید که قبلاً به علت قرار گرفتن در آب جوش کاملاً داغ شده است قرار میدهند. چون مادهی روغنی که تحت اثر فشار صفحات آهنی گرم از گرد دانه خارج میشود مقداری آب همراه دارد. برای خارج شدن آب از روغن ظرف محتوی آنها را خنک مینماید به حدی که آب درون آن سرد شده و جدا شدن روغن از آب میسر میشود. صاف کردن روغن به دست آمده نیز باید در دمای ۱۰۰ درجه صورت گیرد.
جوز هندی از نظر طب سنتی
جوز هندی برای درمان و تسکین بسیاری از دردها مفید شناخته شده است. در طب سنتی، دانه و روغن جوز هندی را برای درمان بیماریهای مربوط به اعصاب و سیستم گوارش تجویز میکنند. از روغن جوز هندی مانند روغن دانه میخک برای کاهش موقتی دردهای دندان نیز میتوان استفاده کرد؛ کافی است چوب پنبهای را به مقداری روغن جوز هندی آغشته کرده و روی دندان دردناک قرار دهید. در کشور فرانسه علاوه بر مصرف آن به عنوان ادویه مخلوط جوز هندی و عسل را برای درمان ناراحتیهای گوارشی و تنفسی مورد استفاده قرار میدهند. التهابات و دردهای مفصلی و رماتیسمی با مصرف خوراکی جوز هندی و همچنین ماساژ موضع با روغن آن تسکین مییابد. جوز هندی به حفظ سلامت دستگاه ایمنی بدن کمک میکند. برای کاهش علائم آلرژی نیز میتوانید جوز هندی بخورید. به رغم خواص باارزش جوز هندی، مصرف زیاد آن سبب ایجاد مشکل در بخش کنترل احساسات در مغز شده و پس از مصرف بیش از حد، احساس نشاط به همراه سستی و رخوت در انسان پدید میآورد که شبیه نوعی مسمومیت است.
فیبر غذایی
از دانههای جوز هندی در آشپزی به عنوان منبع فیبر میتوانید استفاده کنید. فیبر ماده مغذی مهمی برای سلامتی در بلند مدت است. فیبر به کنترل کلسترول و قند خون کمک میکند. رژیم پر فیبر خطر بیماریهای مزمن از جمله دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی عروقی را کاهش میدهد. فیبر مدفوع را نرم میکند؛ بنابراین احتمال یبوست را کاهش میدهد. همچنین با اختلالات گوارشی دیگر مانند بیماری دیورتیکولار مقابله میکند. هر دو قاشق غذاخوری دانه جوز هندی آسیاب شده، ۲.۹ گرم فیبر دارد که ۸ درصد از میزان فیبر توصیه شده روزانه در مردان و ۱۱ درصد فیبر زنان را تأمین میکند.
مس و منگنز
دانه جوز هندی با افزایش مواد معدنی دریافتی به ویژه مس و منگنز فواید زیادی برای بدن دارد. مس و منگنز موجب تقویت ساختار اسکلتی بدن و حفظ سلامت آن میشوند. همچنین منگنز به سنتز هورمونهای جنسی کمک میکند و مس سیستم ایمنی را تقویت میکند. یک سهم پودر دانه جوز هندی، حاوی ۰.۴۱ میلی گرم منگنز است که ۲۳ درصد و ۱۸ درصد از مقدار منگنز توصیه شده روزانه را به ترتیب برای زنان و مردان تأمین میکند. همچنین همین مقدار جوز هندی حاوی ۱۴۴ میکرو گرم مس میباشد که ۱۶ درصد مقدار مس مورد نیاز روزانه را تأمین مینماید.
خاصیت ضد سرطانی
دانه جوز هندی حاوی مواد شیمیایی است که با رشد سرطان مقابله میکنند. یک مطالعه که در سال ۲۰۰۷ در Journal of the Medical Association of Thailand منتشر شد، نشان داد ترکیبات ناشناختهای در جوز هندی وجود دارند که قادرند با رشد سلولهای لوکمی (نوعی سرطان خون) در مطالعات آزمایشگاهی، مقابله کنند. در مطالعه آزمایشگاهی دیگری که در سال ۲۰۰۵ در Toxicology Letters منتشر شد، مشخص شد جوز هندی مرگ سلولهای سرطان مغز را افزایش میدهد.
تسهیل کننده خواب
در صورتی که هنگام بستن چشم و خواب با مشکل مواجه میشوید، یک فنجان شیر داغ را با جوزهندی مخلوط کرده و میل کنید. شیر حاوی تریپتوفان، اسید آمینهای است که به سروتونین برای ترویج خواب در بدن تبدیل میشود. جوزهندی موجب میشود که اثر سروتونین در بدن طولانیتر باقی بماند (بنابراین در مغز به مدت طولانیتری میماند).
دیگر خواص جوزهندی
- التهابات و دردهای مفصلی و رماتیسمی با مصرف خوراکی جوز هندی و همچنین ماساژ موضع با روغن آن تسکین مییابد.
- جوز هندی به حفظ سلامت سیستم ایمنی بدن کمک میکند.
- برای کاهش علائم آلرژی نیز میتوانید جوزهندی بخورید.
- سیستم قلبی، عروقی را تحریک میکند و برای حفظ سلامت قلب مفید است. همانند میخک، جوزهندی دارای ترکیبی به نام «یوجینول» است که برای قلب مفید میباشد.
- در طب چین توصیه شده است که برای رفع معده درد و التهاب یا سوءهاضمه ۳ تا ۵ قطره این روغن همراه با یک قاشق غذاخوری عسل به طور ناشتا میل شود.
- تحقیقات نشان داده است که ترکیبات روغن جوز هندی به مبارزه باکتریهای دهان و دندانی میرود که موجب ایجاد حفره در دندان میشوند.
- بی نظمی و درد قاعدگی را رفع میکند.
- تقویت کننده ذهن است. بدن را آرامش میدهد و سبب افزایش گردش خون میشود.
- روغن آن از جمله ترکیبات مهم بیشتر داروهای تسکین دهنده سرفه است. ضمن این که در درمان سرماخوردگی نیز موثر است.
- برای درمان آسم مفید است.
- اضطراب و افسردگی را رفع میکند.
- عفونت و بیماریهای کلیهای را درمان میکند.
- خاصیت ضد باکتریایی و ضدعفونی کننده دارد که برای رفع کدری، چربی و چین و چروک پوست مفید است.
- ماده ای به نام مایریستیسین موجود در آن آنزیمهای موجود در مغز را که در بروز بیماری آلزایمر موثر است از بین میبرد و برای بهبود حافظه مفید است.
- مصرف مقدار کم آن نفخ معده را کاهش میدهد، به هضم غذا کمک میکند و اشتها را بهبود میبخشد.
- در شل کردن عضلات موثر است.
- مخلوطی از چند قطره روغن جوز هندی و عسل حالت تهوع، سوءهاضمه و اسهال شدید را درمان میکند.
- در طب هومیوپاتی، برای معالجه اضطراب و افسردگی به کار برده میشود.
- در طب چینی برای درمان بیماریهای کبد استفاده میشود. تقویت کننده کبد است و سموم کبد را دفع میکند.
- برای تسکین علایم سرماخوردگی با کمی آب، آرد و پودر جوزهندی ضمادی تهیه کنید و روی پارچه کتان بمالید و روی سینه قرار دهید.
- خستگی مفرط و استرس را رفع میکند و قدرت تمرکز را افزایش میدهد.
- مصرف مقدار کم آن نفخ معده را کاهش میدهد، به هضم غذا کمک میکند و اشتها را بهبود میبخشد.
- برای تسکین درد مفاصل، عضلات، آرتریت، زخم و التهاب کمی از روغن آن را روی موضع بمالید.
- مصرف آن مانع بروز سنگ کلیه میشود.
- برای بهبود بخشیدن به سیستم گوارشی کمی پودر جوز هندی را روی صبحانه خود بپاشید.
بالا بردن شور و هیجان
برای داشتن روابط عاشقانهی پرشور و هیجان با همسر خود، جوزهندی را دریابید. با وجود اینکه این خاصیت جوز هندی از نظر علمی به اثبات نرسیده است اما از مدتها قبل مردم این ادویه را به عنوان تقویت کنندهی قوای جنسی مصرف میکنند. البته اخیراً محققان دانشگاه گلف کانادا در این زمینه مطالعاتی انجام داده و به این نتیجه رسیدند که جوز هندی باعث افزایش فعالیتهای جنسی حیوانات میشود. اما این محققان معتقدند که برای اعلام نظر قطعی در این مورد نیاز به انجام پژوهشهای بیشتری است. ما همین جا به شما توصیه میکنیم به غذاهایتان جوزهندی اضافه کنید.
خواص جوز هندی برای پوست
جوشهای چرکی در حال ظهور را با این داروی خانگی، از بین ببرید: در یک کاسه، مقداری جوزهندی را با شیر ترکیب کنید تا به شکل خمیری ضخیم درآید، کرم به دست آمده را روی قسمت مورد نظر پوستتان قرار دهید، کرم باید چند دقیقه روی جوش بماند، پس از گذشت زمان کافی، آن را تمیز کنید. گفته میشود که جوزهندی، خاصیت ضد التهابی دارد که همراه با شیر غنی از ویتامین، پوستی لطیف و شاداب را به شما هدیه خواهد کرد.
ماسکی که جوشها و آکنهها را ناپدید میکند
دارچین، لیمو، عسل و جوزهندی: دارچین به دلیل خواص ضد میکروبی عالی آن موجب کاهش اثرات عفونتهای باکتریایی پوست شده، جوز هندی نیز کمک میکند جای جوش ازبین برود زیرا دارای خواص ضد التهابی است، عسل خالص و لیمو به دلیل خاصیت ضد باکتریایی در بهبود آکنه بسیار موثر است.
مواد تشکیل دهنده، آماده سازی و کاربرد:
- ۱ قاشق چایخوری عسل خالص
- ۱ قاشق چایخوری آب لیمو
- ۱/۲ قاشق چایخوری دارچین
- ۱/۲ قاشق چایخوری جوز
همه مواد تشکیل دهنده را مخلوط کرده تا زمانی که یک خمیر بدست بیایید و در صورتی که پوست شما حساس است میتوانید آب لیمو را رقیق کنید. خمیر به دست آمده حاصل از ترکیب را حداکثر ۳۰ دقیقه بر روی صورت خود قرار داده اگر احساس سوزش کردید این زمان را تا ۱۰ دقیقه کاهش دهید. ماسک را با آب گرم شسته و کرم مرطوب کننده پس از آن بر صورتتان بزنید.
خواص جوز هندی در بارداری
میتواند باعث سقط جنین خود به خود شود؛ اما با استفاده کم در آشپزخانهٔ دوران بارداری سالم درنظر گرفته میشود. با این حال مهار تولید پروستاگلاندین و حاوی hallucinogens که اگر به مقدار زیاد استفاده شود، ممکن است به جنین آسیب برساند.
خواص روغن جوز هندی
کاربرد روغن جوز هندی: روغن طبیعی جوزهندی که طعم و بوی خاصی دارد، دارای خواص دارویی فراوانی است. این روغن که از جوز هندی آسیاب شده به دست میآید، بی رنگ یا زردکم رنگ است. خواص: سیستم قلبی، عروقی را تحریک میکند و برای حفظ سلامت قلب مفید است. خاصیت ضد التهابی دارد و برای رفع درد عضلانی و مفصلی از روغن آن به طور موضعی استفاده میشود. همچنین روغن آن از جمله ترکیبات مهم بیشتر داروهای تسکین دهنده سرفه است. ضمن این که در درمان سرماخوردگی نیز موثر است و خاصیت ضد باکتریایی و ضدعفونی کننده دارد که برای رفع کدری، چربی و چین و چروک پوست مفید است.
- در طب چین توصیه شده است که برای رفع معده درد و التهاب یا سوء هاضمه ۳ تا ۵ قطره این روغن همراه با یک قاشق غذاخوری عسل به طور ناشتا میل شود.
- اشتها را زیاد میکند.
- تقویت کننده ذهن است. بدن را آرامش میدهد و سبب افزایش گردش خون میشود.
- برای درمان آسم مفید است.
- اضطراب و افسردگی را رفع میکند.
- خاصیت ضدعفونی کننده دارد و برای لثه و دندانها مفید است. علاوه بر آن بوی بد دهان را برطرف میکند.
- تقویت کننده کبد است و سموم کبد را دفع میکند.
- عفونت و بیماریهای کلیهای را درمان میکند.
تهوع، اسپاسم معده و استفراغ
مصرف جوز هندی به مقدار زیاد مدت کوتاهی موجب احساس نشئگی میشود. نشئگی معمولا با عوارض عوارض ناخوشایند متعددی همراه است. خدمات سلامت دانشگاه کلمبیا بیان میدارد، جوز هندی میتواند باعث احساس تهوع و اسپاسم معده شود. اغلب پس از حالت تهوع، استفراغ اتفاق میافتد.
دوره روان پریشی
پس از مصرف زیاد جوز هندی، فرد وارد شوک میشود. عارضه دیگر مصرف آن تجربه روان پریشی است که میتواند منجر به رفتارهای خارج از کنترل شود. میریستیسین موجود در جوز هندی موجب تغییرات بینایی و سرخوشی نیز میشود. در صورتی که این عوارض خطرناک را پس از مصرف جوز هندی، تجربه کردید، فورا به اورژانس مراجعه کنید.
تب و خشکی دهان
تب و خشکی دهان از عوارض دیگر مصرف زیاد جوز هندی هستند. این عوارض ممکن است گاه و بیگاه باشند یا به مدت چند روز پیوسته ادامه پیدا کنند. تب در صورتی که بالا باشد، موجب بیآب شدن بدن میشود چون فرد در شرایطی نیست که نگران افزایش دمای بدن خود باشد.
تپش قلب و سرخ شدن صورت
دکتر گیلورد لوپز رئیس مرکز مسمومیت جورجیا میگوید تپش قلب اغلب پس از مصرف زیاد جوز هندی اتفاق میافتد. مصرف زیاد این ادویه باعث افزایش ضربان قلب و سرخ شدن پوست صورت میشود. تپش قلب ممکن است ناگهان موجب مشکلات قلبی غیر قابل تشخیص شود بنابراین ممکن است مصرف زیاد جوز هندی منجر به وقایع قلبی مرگبار شود.
توهم و احساس وحشت
همزمان با توهم ممکن است احساس وحشت فرد را در بر بگیرد. این عوارض جدی نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. در این شرایط حتما باید به پزشک گفته شود که فرد چه مقدار جوز هندی مصرف کرده است.
مضرات استفاده از جوز هندی
جوز هندی در بزرگسالان و نوجوانانی که میخواهند احساس سرخوشی پیدا کنند، ممکن است مورد سوء استفاده قرار بگیرد. طبق گزارش خدمات سلامتی دانشگاه کلمبیا، چند قاشق چایخوری تا ۲ قاشق غذا خوری جوز هندی میتواند نشئگی ایجاد کند. مصرف این ادویه برای نشئگی، میتواند طیف وسیعی از عوارض جدی را به دنبال داشته باشد. علائم سی دقیقه تا سه ساعت پس از مصرف شروع میشوند. این تاثیرات یک یا دو روز ممکن است طول بکشد.
جمعآوی و تنظیم: کاویاب