درباره ورزش هاکی روی یخ چه می‌دانید؟
هاکی روی یخ یکی از چهار بازی اصلی در آمریکای شمالی است
هاکی روی یخ (Ice hockey) نام یکی از رشته‌های ورزشی پرطرفدار است که در آمریکای شمالی (ایالات متحده و کانادا) تنها به عنوان هاکی نامیده می‌شود. بازی هاکی، یک بازی تیمی است که بر روی یخ انجام می‌شود. ورزش هاکی در کشورهای سردسیری که فصل سرما و یخبندان در آنان طولانی است دارای محبوبیت بسیار زیادی است، به صورتی که در کشورهای اسکاندیناوی و کانادا هاکی ورزش اول آن کشورها به حساب می‌آید.
هاکی روی یخ یکی از چهار بازی اصلی در آمریکای شمالی است که لیگ فوق حرفـه‌ای آن کـه به لیگ برتر مشهـور است و بـا نـام لیگ ملی هاکی (NHL) و بـرای زنـان بـا نـام لیگ ملی هاکی زنان (NWHL) دارای محبوبیت و طرفداران زیادی است. بوفالو، دیترویت، پیتسبرگ، مینسوتا، شیکاگو، بوستون، نیویورک، فیلادلفیا، تمپا، دنور، سن خوزه و کلمبوس از شهرهایی در ایالات متحده هستند که شهروندانشان به هاکی علاقه فراوان دارند. هاکی در فصل سرما، ورزش ملی کانادا و محبوب‌ترین بازی ورزشی در کشور فنلاند است. هاکی همچنین در بخش‌هایی از ایالات متحده آمریکا از جمله در شمال شرقی، مرکز و آلاسکا دارای طرفداران بسیاری است.
با اینکه ۶۴ کشور جهان عضو فدراسیون بین‌المللی هاکی روی یخ (IIHF) هستند، اما در مسابقات جهانی هاکی از جمله در بازیهای المپیک زمستانی و جام جهانی هاکی روی یخ کشورهای کانادا، جمهوری چک، فنلاند، روسیه، اسلواکی، سوئد و ایالات متحده آمریکا حرفی برای گفتن دارند و غالباً” درصدر جدول مسابقات جای دارند. بطوری که از ۶۳ مدالی که در مسابقات هاکی مردان در بازیهای المپیک زمستانی از سال ۱۹۲۰ تاکنون اعطاء شده است، تنها ۶ مدال به کشورهایی جز چند کشور نامبرده رسیده است. بازی هاکی روی یخ ورزشی بسیار فیزیکی است که در آن سه عامل سرعت، تکنیک و قدرت فیزیکی یا قدرت جسمانی ؛ نقشی اساسی را ایفا می‌نماید.
اصطلاحات انگلیسی خاص بازی هاکی
- ‘Chirpin (جیرجیر زدن): به فحاشی بازیکنان به یکدیگر.
- Mucking it up (کثافت‌کاری): به درگیرشدن فیزیکی در هنگامی که پاک هاکی در کرنرها قرار دارد.
- Up on the roof (رو-طاقی): شوتی که به بالای طاق دروازه بنشیند.
- Cement Head (کله‌خر): بازیکن متهاجم که به دنبال دعوا و فیزیکی شدن باشد.
- Gong Show (نمایش ضرب چینی): به بازیکن و یا تیمی که بازی هاکی را بد بازی کند.
- Top Shelf (سجاف): به گلی که پاک هاکی از کُرنر هر یک از دو طاق دروازه به ثمر نشسته باشد.
- Duster (گردگیر): به بازیکنی که همیشه روی نیمکت ذخیره به دستور مربی مینشیند و بازی داده نمی‌شود.
- Grinder (جان‌کن): به بازیکنی که هم خشن است و هم زحمت کش.
بازی هاکی در دنیا به چهار شکل انجام می‌گیرد:
- هاکی چمنی
- هاکی سالنی
- هاکی روی یخ
- هاکی اسکیت
در ایران در دو بخش هاکی چمنی و سالنی فعالیت بیشتری انجام می‌گیرد.
وسایل مورد نیاز برای هاکی
همانطور که می‌دانید هاکی یک ورزش بسیار خطرناک است. به همین دلیل این ورزش نیاز به وسایل و تجهیزاتی برای محافظت از بدن دارد. این موضوع باعث شده است که تجهیزات هاکی از اهمیت فراوانی برخوردار باشند.
|
کلاه |
شامل بند چرمی هستند. بعضی از آنها قفسه‌ای برای محافظت از سر دارند و لبه‌ای که قفسه بر روی آن قرار می‌گیرد. کلاه‌های هاکی برای محافظت از سر استفاده شده و در سایزها و اندازه‌های مختلفی وجود دارند. |
|
محافظ گردن |
محافظ گردن که از پلاستیک و صفحات محکم ساخته شده و درون آن بسیار نرم است. این وسیله برای جلوگیری از ضربات تیغه‌ی اسکیت و دیگر ضربات استفاده می‌شود. |
|
محافظ شانه |
محافظ شانه ترکیبی است از جلیقه‌ای با قطعاتی در پشت کمر و جلوی بازیکن که دارای تسمه‌های چرمی محکم کردن جلیقه است. این محافظ دارای سرپوشی است که بطور انتخابی از محافظ نرم یامحافظ سخت پوشیده شده می‌باشد. هر کدام مانع وارد شدن ضربه‌ی سنگین به سر شانه‌ها می‌شوند. |
|
محافظ آرنج |
محافظ آرنج ساعدها و بازوها را میپوشاند. این محافظ از ضربات وارده توسط پوک، ضربات حاصل از تنه زدن بازیکنان به هم، کوبیده شدن بازیکنان به دیواره ی زمین و … محافظت می‌کند. |
|
پیراهن زیر جلیقه |
شانه و آرنج‌ها را میپوشاند. از پارچه‌ی کشبافت نازکی درست شده و پشت پیراهن‌ها شماره و اسم هر بازیکن با رنگ مشخصی چاپ شده است. |
|
دستکش هاکی |
از لایه‌ی خیلی نازک چرمی درست شده که کف دست و انگشتان را پوشانده و برای قسمت بیرونی دست ضخامت زیاد و قابل توجهی در نظر گرفته شده است. این قسمت محکم کمک می‌کند که انگشتان دست برنگشته و باعث جلوگیری از وارد شدن ضربه به پشت دست می‌شود. |
|
شلوار هاکی |
شلوار هاکی که اندازه‌ی آنها تا زانوی بازیکنان است قسمت لگن را میپوشاند. شلوارهای هاکی دارای صفحاتی هستند که مفصل را می‌پوشانند. |
|
محافظ ساق پا |
از پلاستیک سخت ساخته شده و زیر جوراب بسته می‌شود. |
|
جوراب هاکی |
جوراب هاکی با جوراب‌های معمولی متفاوت بوده و از پشم کشبافت درست شده است. روی جوراب‌ها نه تنها نشان تیم، بلکه پست هر بازیکن ( حمله-مدافع-دروازبان ) نیز هک شده است.جوراب‌ها از زیر شلوار هاکی یعنی روی زانو را می‌پوشانند. |
|
اسکیت هاکی |
اسکیت هاکی از یک محافظ سخت تشکیل شده که مناسب با اندازه‌ی پای بازیکنان ساخته می‌شود. اغلب با مش فلزی تقویت شده است. قسمت ضروری اسکیت، بوت داخلی آن است. تنها قسمت بیرونی که اهمیت دارد قسمت تیغه‌ی اسکیت است. به طور معمول اسکیت از ساق پا به پایین را میپوشاند. |
|
چوب هاکی |
چوب هاکی از مواد کامپوزیت است که برای سبک‌های مختلف و در ابعاد و اندازه‌های گوناگون ساخته شده است. برای جلوگیری از شکستن چوب‌های هاکی، کمی قابلیت انعطاف پذیری دارند. پیشرفته‌ترین چوبه‌های هاکی از گرافیت ساخته می‌شود که به بازیکن اجازه میدهد قدرت و دقت بالاتری داشته باشند. این چوبها بسیار خوب هستند اما هزینه‌ی خرید آنها بسیار بالاست. به همین دلیل زیاد از آنها استفاده نمی‌شود. |
چگونه هاکی روی یخ بازی می‌شود؟
میدان بازی هاکی روی یخ
این ورزش در دو دسته/ تیم انجام می‌شود. هر تیم هاکی روی یخ دارای ۶ بازیکن است که یک نفرشان دروازه بان می‌باشد. بازیکنان ذخیره هم که شمار آنها تا ۱۲ بازیکن می‌رسد، بیرون از زمین می‌نشینند و هر وقت لازم شد آنها می‌توانند وارد بازی شوند. بطوری که هر بازیکن در همان منطقه بازی با بازیکن ذخیره عوض می‌شود.
هر دسته برای دو کار می‌کوشند:
- پوک را در گل طرف مقابل وارد کنند.
- از گل زدن دسته مقابل جلوگیری کنند.
بازیکنان دو تیم در حالیکه در میدانی یخ بسته، به سرعت از این سو به آن سو حرکت می‌کنند تا پوک را با چوب دستی هاکی خود به سوی دروازه تیم مقابل برانند، و با یاری یکدیگر و پاس دادن‌های تند بتوانند آن را وارد دروازه تیم مقابل کنند. مدت بازی هاکی روی یخ ۶۰ دقیقه است که در سه مرحله ۲۰ دقیقه‌ای انجام می‌شود.
قانون‌ها و قرارهای هاکی روی یخ چیست؟
از قانون ها و قرارهای هاکی روی یخ می‌توان موارد زیر را بیان کرد:
- به دلیل سرعت زیاد بازی هاکی روی یخ، گرفتن بازیکن تیم مقابل، تنه زدن، پشت پا زدن، و یا انداختن او برخلاف مقررات است و برای این چنین خطاهایی، بازیکن جریمه می‌شود و باید به دستور داور مدتی را بیرون از میدان بازی و در جایی مخصوص به نام قفس قرار گیرد.
- بازیکنان مجاز به کار بردن پا برای زدن پوک نیستند، اما اگر پوک از میدان بازی بیرون رفت، بازیکن می‌تواند به آن دست بزند.
هاکی بانوان
بعد از تاسیس مدرسه عالی ورزش در ایران، برای دانشجویان رشته تربیت بدنی در دانشگاه، واحد تخصص هاکی بصورت اجباری ایجاد گردید. پس فعالیت بانوان در این رشته، و علاقمندی بانوان، اولین دوره مسابقات هاکی بانوان با حضور ۵ تیم در سال ۱۳۵۳ در زمین شماره ۲ استادیوم شهید شیرودی (امجدیه سابق ) برگزار گردید. که دانشجویان مدرسه عالی ورزش توانستند مقام اول این دوره از مسابقات را به خود اختصاص دهند. فعالیت هاکی بانوان تا سال ۱۳۵۶ ادامه داشت که سپس این واحد در دانشگاه حذف گردید و از آن به بعد فعالیتی برای بانوان در این رشته انجام نگرفت. در سال ۱۳۷۴ اولین دوره کلاس مربیگری هاکی ویژه دانشجویان فارغ التحصیل رشته تربیت بدنی دانشگاه تربیت معلم-دانشکده تربیت بدنی از سوی حوزه معاونت ورزش بانوان برگزار گردید و در پایان به شرکت کنندگان کارت مربیگری درجه ۳ اعطاء گردید. پس از دوره مربیگری هاکی مربیان به چند استان اعزام و چهار استان توانستند فعالیت این رشته را داشته باشند. با توجه به تلاش مسئولین در اداره ورزش بانوان کشور و حمایت رئیس فدراسیون هاکی عملاً از سال ۱۳۸۰اولین انجمن هاکی بانوان کشور در حوزه معاونت ورزش بانوان تاسیس گردید. انجمن هاکی بانوان در طی ۵ سال توانست تعداد آمار ورزشکاران، مربیان، داوران، هیئت‌های استان‌های سراسر کشور را افزایش دهد که آمار ذیل نشان دهنده فعالیت انجمن هاکی بانوان کشور در حوزه معاونت ورزش بانوان تاسیس گردید.
- تعداد ورزشکاران سازمان یافته در سراسر کشور ۱۰۰۰ نفر
- تعداد مربیان فعال در سراسر کشور ۷۰۰ نفر
- تعداد داوران فعال در سراسر کشور ۹۰ نفر
گفتنی است تعداد کل ورزشکارانی (آقایان و بانوان ) که تا پایان سال ۱۳۹۱ در این رشته فعالیت دارند حدود ده هزار نفر می‌باشد. از سال ۱۳۸۱ در سازمان تربیت بدنی طرح سند راهبردی نظام جامع ورزش کشور مطرح گردید و این طرح گام عمده و آغازین برای سامان و سازمان دادن به تلاش‌های گسترده و گوناگون در پهنه ورزش کشور شد. طرح جامع تربیت بدنی و ورزش کشور باب جدیدی بر روی ابعاد مختلف ورزش کشور گشود. طرح مذکور چشم اندازی روشن در حیطه‌های مختلف ورزش کشور از جمله ورزش قهرمانی،حرفه‌ای، همگانی و پرورشی را ارائه و توسعه ورزش کشور را هدفمند، هماهنگ و منسجم نموده است. آنچه که در مجموعه نظام جامع توسعه تربیت بدنی و ورزش در مولفه‌های ورزش قهرمانی، حرفه‌ای، همگانی و پرورشی به آن پرداخته شده است. تفکیکی بین مردان و زنان صورت نگرفته و کل افراد جامعه را با اصل دسترسی عادلانه مخاطب قرار داده است. طرح ادغام انجمن‌ها و فدراسیون‌های ورزشی در راستای تحقق اصول مذکور در جهت توسعه ورزش بانوان صورت پذیرفت و در سال ۱۳۸۳ این طرح به مرحله اجراء درآمد که روسای انجمن‌های ورزشی به عنوان نایب رئیس فدراسیون انتخاب شدند.
در حال حاضر فدراسیون هاکی تشکیل شده از:
- هیئت رئیسه
- رئیس فدراسیون
- نایب رئیس فدراسیون
- نایب رئیس فدراسیون بانوان
- دبیر فدراسیون
جمع‌آوری و تنظیم: کاویاب