ورم لثه شایع ترین و خفیف ترین شکل بیماری لثه است. درمان به موقع برای جلوگیری از پیشرفت این شرایط ضروری است و خوشبختانه این کار به راحتی امکان پذیر است. ورم لثه اصطلاحی است که برای لثه های ملتهب استفاده می شود. این شرایط به واسطه شکل گیری پلاک که حاصل فعالیت باکتری های مضر در دهان است، رخ می دهد. ورم لثه به طور معمول خود را با خونریزی لثه ها پس از مسواک زدن نشان می دهد. از آنجایی که ورم لثه خفیف ترین شکل بیماری پریودنتال (بیماری لثه) است، در صورت اقدام به موقع به راحتی درمان پذیر است. اما در صورت عدم درمان، شرایط این بیماری وخیم تر شده و می تواند به شکل گیری مشکلاتی مانند شل شدن دندان ها و حتی از دست دادن آنها منجر شود. مرحله پیشرفت شدید ورم لثه به نام پریودنتیت شناخته می شود.
علل ورم لثه
ژنژیویت (gingivitis) یا التهاب لثه: به حالتی گفته می شود که پلاک های دندانی در خط لثه تجمع پیدا می کند و باعث تحریک لثه و حساس شدن آن می شود که گاهی خونریزی هم پیدا می کند. عفونت ویروسی یا قارچی : عفونت باعث تشکیل پلاک دندانی می شود. پلاک دندانی، مایع و گلبول های سفید خون را در آن منطقه زیاد می کند و باعث ورم لثه می گردد.
- سوء تغذیه
- اتصالات ضعیف پروتز دندان (دندان مصنوعی)
- بارداری، قاعدگی و بلوغ به علت تغییرات هورمونی باعث تورم لثه می شوند.
- حساسیت به خمیردندان و یا دهان شویه
- اسکوروی (کمبود ویتامین ث)، کمبود ویتامین های گروه ب و کلسیم
- عارضه جانبی برخی داروها از قبیل: دیلانتین (فنوتوئین) داروی ضدصرع و یا فنوباربیتال داروی ضدصرع، داروهای خواب‌آور و یا مسکن قبل از جراحی
افراد در معرض خطر ورم لثه
- داروهایی که برای درمان سرطان و آرتریت مصرف می شوند و شرایطی که سیستم ایمنی فرد بر بزاق اثر می گذارد، باعث عفونت دهانی و ورم لثه می شود.
- داروهای ضد تشنج، ضدافسردگی و داروهایی که برای بیماری های قلبی استفاده می شود، خطر تورم لثه را زیاد می کنند.
- سیگاری ها و افرادی که از محصولات تنباکو استفاده می کنند نیز در معرض تورم لثه قرار دارند.
- دیابتی ها
درمان خانگی ورم لثه
- اگر دچار سوء تغذیه هستید، تغذیه خود را بهبود دهید.
- از مواد تحریک کننده لثه خودداری کنید، از قبیل: دهان شویه های تجاری، الکل و تنباکو.
- اگر حساسیت به مسواک و یا دهان شویه باعث تورم لثه گردیده است، مسواک خود را تعویض کنید و از دهان شویه استفاده نکنید.
- دندان های خود را مرتب مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
- حداقل هر شش ماه یکبار به نزد دندانپزشک روید.
- اگر ورم لثه به علت مصرف داروی خاصی بوده است، با پزشک خود صحبت کنید تا نوع دارو را عوض کند.
- هیچگاه داروی خود را قبل از مشورت با پزشک، قطع نکنید.
- یک قاشق غذاخوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید. چند دقیقه محلول آب و نمک را در دهانتان بچرخانید و سپس بیرون بریزید. این کار را تا وقتی که هنوز ورم وجود دارد، روزی چند مرتبه تکرار کنید.
- آبلیمو را در یک لیوان آب گرم بریزید. ۲ تا ۳ بار در روز، برای چند دقیقه دهانتان را با آن بشویید.
- ورم لثه می تواند به علت کمبود ویتامین ث، فولیک اسید و آهن باشد. لذا، مولتی ویتامینی که شامل این ماده مغذی باشد را تهیه کنید.
- روزانه حداقل پنج دقیقه، لثه متورم شده را یا با انگشت و یا با پنبه ماساژ دهید تا جریان خون در آن منطقه زیاد شود.
- حداقل روزی دو بار، لثه متورم شده را با ترکیبی از نمک و یا جوش شیرین با مقدار کمی زردچوبه ماساژ دهید. با این کار جریان خون در آن محل زیاد شده و از درد آن کاسته می شود.
- برخی دندان پزشکان محلول آب و پراکسیدهیدروژن (آب اکسیژنه) ۳ درصد را برای از بین بردن عفونت های دهان و درمان لثه متورم به کار می برند. همیشه بعد از غرغره این محلول، دهان خود را بشویید.
- پوست لیمو را به لثه خود بمالید.
- چند قطره روغن میخک را بر روی پنبه ریخته و بر روی لثه متورم قرار دهید.
- برای درمان ورم لثه، مقدار زیادی سبزیجات و میوه ها مصرف کنید.
- اکیناسه (سرخارگل)، روغن نعنا و بابونه دارای خاصیت آنتی اکسیدانی می باشند و از رشد باکتری ها در دهان جلوگیری می کنند.
- دندان های خود را با جوش شیرین مسواک بزنید.
- چای سبز یکی از درمان کننده های ورم لثه می باشد.
هشدار
اگر بیشتر از دو هفته ورم لثه وجود داشت، به دندانپزشک مراجعه کنید، زیرا عفونت لثه می تواند وارد جریان خون شود و به دیواره قلب برسد و موجب بیماری قلبی و یا سکته گردد.
درمان آب نمک
شستشوی دهان با آب نمک به مدت حدود ۳۰ ثانیه برای کاهش التهاب، پشتیبانی از سلامت لثه ها و تسریع روند بهبودی ورم لثه گزینه ای خوب محسوب می شود، زیرا نمک به عنوان یک ضد عفونی کننده طبیعی عمل می کند. نتایج یک مطالعه هشت روزه در آزمایشگاه بهبودی ورم لثه با شستشوی دو دقیقه ای و سه بار در روز دهان با آب نمک را نشان داد. این مطالعه فواید بلند مدت این کار را مورد بررسی قرار نداد و بر همین اساس انجام مطالعات بیشتر روی انسان پیش از پیشنهاد این روش برای مدت زمان طولانی‌تر نیاز است.
درمان غرغره روغن های مفید
یکی دیگر از روش های خانگی برای درمان تورم و خونریزی لثه ها غرغره روغن است که شامل چرخاندن یا نگه داشتن روغن برای ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در دهان می شود. به طور معمول، یک قاشق غذاخوری از روغن های کنجد، نارگیل، آریمیدادی یا آفتابگردان استفاده می شود. مطالعات بسیاری فواید این روش برای از بین بردن پلاک، باکتری ها و سلامت کلی دهان و دندان را مورد بررسی قرار داده اند.
روغن نارگیل
اسید لوریک موجود در روغن نارگیل به واسطه اثرات ضد التهابی و ضد باکتریایی خود شناخته شده است. این به معنای توانایی بالقوه این روغن در کاهش التهاب لثه و جمعیت باکتری های بد مسبب آن است. چندین مطالعه نشان داده اند که استفاده از روغن نارگیل در زمینه کمک به کاهش باکتری های مضر دهان و پلاک عملکردی مشابه با دهان شویه تجویزی دارد.
روغن کنجد
پژوهش ها در زمینه روغن کنجد نتایجی یکدست را درباره بهبود ورم لثه نشان نداده اند. چندین مطالعه به فواید آن اشاره داشته اند. به عنوان مثال، نتایج یک مطالعه کاهش پلاک و ورم لثه به واسطه استفاده از روغن کنجد طی ۱۰ روز را نشان داد. اما همه مطالعه ها کارایی مشابه با دهان شویه های تجویزی را نشان نداده اند. به عنوان مثال، نتایج یک مطالعه با حضور ۵۲ کودک هیچ گونه کاهشی را در جمعیت باکتری های دهان و اثرگذاری روی ورم لثه پس از استفاده روزانه از روغن کنجد به مدت دو هفته را نشان نداد.
روغن آریمیدادی
روغن آریمیدادی یک محصول گیاهی است که در پزشکی سنتی هندی استفاده می شود. نتایج مطالعه ای جدید با حضور ۴۵ بزرگسال جوان نشان داد که کارایی چرخاندن روغن آریمیدادی دو بار در روز و به مدت ۲۱ روز در زمینه پیشگیری از شکل گیری پلاک و ورم لثه با دهان شویه تجویزی قابل مقایسه بوده است. با این وجود، باید اشاره داشت که استفاده از این روش با پاکسازی حرفه ای دندان ها و روتین بهداشتی دندان همراه بود.
روغن آفتابگردان
پژوهش ها در زمینه روغن آفتابگردان چندان گسترده نیستند. تنها یک مطالعه با حضور ۱۰ شرکت کننده نشان داده است که نشانگرهای شکل گیری پلاک و ورم لثه طی ۴۵ روز از زمان استفاده از روغن آفتابگردان کاهش یافته اند.
کدام روغن بهتر است؟
در مجموع، پژوهش های فعلی نشان داده اند که استفاده از روغن نارگیل در صورت همراهی با مسواک زدن و استفاده منظم از نخ دندان می تواند به اندازه دهان شویه های تجویزی موثر باشد. اما روغن های نارگیل، آریمیدادی و کنجد گزینه های گران قیمت محسوب می شوند. اگر هزینه برای شما مسئله ساز است، استفاده از دهان شویه های ضد باکتری عادی یا نمونه های تجویزی توسط دندانپزشک به همراه مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را مد نظر قرار دهید.
گزینه های موضعی
از زردچوبه و میخک می توان برای تولید یک ژل موضعی که ممکن است التهاب و پلاک را کاهش دهد، استفاده کرد. ماده فعال موجود در زردچوبه به نام کورکومین دارای ویژگی های ضد التهابی است. با این وجود، طی مطالعات صورت گرفته استفاده از ژل زردچوبه به اندازه ژل کلر هگزیدین یا دهان شویه های تجویزی کارایی نداشته است. مشابه با زردچوبه، میخک نیز از ویژگی های ضد التهابی و ضد باکتری برخوردار است. مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که میخک از پتانسیل درمان بیماری پریودنتال برخوردار است. متاسفانه، مطالعات گسترده ای در زمینه تاثیر این محصول بر ورم لثه در انسان انجام نشده است و به پژوهش های بیشتر برای کسب نتایج دقیق نیاز است.
جمع آوری و تنظیم: کاویاب