انگل آسکاریس و اطلاعاتی درباره آن

آسکاریس مشهورترین کرم حلقوی است که بعد از کرمک بالاترین نسبت آلودگی را در سطح جهان دارا می‌باشد. کرمی است بزرگ و گرد شبیه کرم خاکی، به رنگ زرد که در درون روده کوچک به سر می‌برد و اندازه آن بین ۳۵ . ۱۵ سانتی‌متر است. کرم‌هایی گرد در لوله‌ گوارش‌ رشد می‌کنند انگل آسکاریس مسری بوده‌ و در همه‌ سنین‌ دیده‌ می‌شوند، ولی در کودکان‌ شایع‌ترند.

عوارض آسکاریس

وجود تعداد زیاد کرم آسکاریس ،‌ مهاجرت و یا تجمع آنها در روده‌ها گاهی سبب ایجاد عوارض شدید می‌شود. این عوارض عبارتند از انسداد روده‌ها، ابتلای کیسه صفرا، آپاندیست و سوراخ شدن روده‌ها. علایم انسداد روده‌ها شامل درد ناگهانی و پیچش شکم همراه با استفراغ و مشاهده انسداد در عکس‌برداری است.

سیر تکاملی

اگر تخم‌ها بوسیله میزبان ضمن غذا یا آب خورده شود، به طرف معده حرکت می‌کند و در آنجا لاروها از تخم بیرون می‌آیند و به داخل سیاهرگ‌ها یا عروق دیواره روده نفوذ می‌نمایند. سپس به طرف کبد و قلب و ریه به گردش در می‌آیند ظرف چند روز لاروها به داخل راه‌ها یا گذرگاه‌های هوایی آمده از نای، مری و معده مجددا به طرف روده حرکت می‌کنند. در روده به صورت کرم رسیده و بالغ در می‌آیند. برای تکمیل و اتمام دوره زندگی کرم روده میزبان واسطه لازم نیست.

علائم را به دو مرحله تقسیم کرد

مسیر حمله و مهاجرت لارو

عبور لاروها از کبد بر این عضو تأثیر می‌گذارد و گاهی باعث بزرگی و دردناکی آن می‌شود، جایگزینی آنها در ریه، ناراحتی‌های تنفسی ایجاد می‌کند علائم آن عبارتند از سرفه‌های خشک،‌ تنگی نفس و ‌تب. این مسیر بیشتر از دو هفته طول نمی‌کشد. در طی مهاجرت ریوی،‌ لارو ممکن است با تولید حساسیت میزبان سبب بروز تظاهرات آلرژیک مانند ‌حملات آسمی گردد.

مرحله استقرار کرم بالغ در روده

علائم معمولی این مرحله درد ناحیه شکم، بی‌اشتهایی و سوء‌هاضمه می‌باشد. ‌علائم دیگر شامل بی‌خوابی، تشویش و ساییدن دندان‌ها هنگام خواب است. شایعترین شکایت بیماران مبتلا به آسکاریس، درد مبهم شکمی است.

نکاتی درباره انگل آسکاریس

• تشخیص دقیق بر دیدن تخم در مدفوع یا دفع کرم بالغ استوار است.
• آسکاریس در مناطق معتدل و گرم شایع‌تر است.
• در مناطقی که بهداشت ناکافی است شیوع فراوانی دارد.
• بیشترین در سن ۵ تا ۹ سال یعنی کودکان سنین دبستان و قبل از دبستان دیده می‌شود.
• شیوع آلودگی در دختر و پسر تقریباً یکسان است.
• طبقات فقیرتر شهری و روستا بدلیل بهداشت نامناسب ‌بیشتر مبتلا می‌شوند در صورتی که یک فرد خانواده مبتلا شود بقیه هم مبتلا می‌شوند.
• در مناطقی که از کود انسانی در مزارع سبزیجات استفاده می‌شود، آلودگی در تمام سنین از مصرف سبزیجات آلوده ایجاد می‌شود.
• تخم‌ها به نور مستقیم خورشید و گرما حساسند.

‌پیشگیری و کنترل انگل آسکاریس

موثرترین راه کنترل انگل آسکاریس تأمین بهداشت عمومی، تامین آب بهداشتی و سالم، دفع مناسب فاضلاب و رعایت اصول زیر می‌باشد:

• دفع بهداشتی مدفوع و جلوگیری از آلودگی خاک، بخصوص در اطراف محل بازی و ورزش کودکان.
• محفوظ نگه داشتن غذاها از آلوده شدن با فضولاتی که امکان دارد به تخم انگل آلوده باشند.
• کوتاه کردن مرتب ناخن‌ها بخصوص در کودکان، و جلوگیری از وارد کردن دست به دهان در کودکان.
• از آنجا که انسان میزبان نهایی آسکاریس می‌باشد تشخیص و درمان افراد آلوده نه تنها موجب بهبود آنان می‌شود، بلکه اقدام موثری در جهت قطع زنجیره انتقال بیماری است.

اصول کلی درمان

• نواحی مقعد و تناسلی را حداقل روزی دوبار با صابون و‌ آب گرم بشویید.
• در صورت امکان همه لباس‌های راحتی، لباس‌های خواب،‌ زیرپوش‌ها و حوله‌های آلوده را که توسط فرد مبتلا استفاده شده بجوشانید.

جمع‌آوری و تنظیم: کاویاب