با تغذیه مناسب برای بیماران مبتلا به کبد چرب آشنا شوید
رسوب چربی در کبد را کبد چرب می‌نامند
وجود چربی در کبد طبیعی است، اما اگر این میزان بیش از ۵تا۱۰ درصد وزن کل کبد باشد، فرد به بیماری کبد چرب دچار شده است. این بیماری نشانه خاصی ندارد اما در اثر رعایت نکردن، پیشروی این بیماری در کبد باعث سوءهاضمه شده و در نهایت منجر به مرگ انسان می‌شود. از این رو این بیماری نیز به (قاتل خاموش) معروف است؛ بنابراین رسوب چربی در کبد را کبد چرب می‌نامند. مصرف الکل می‌تواند باعث این بیماری شود. البته افراد غیرالکلی هم به دلایل مختلف از جمله چاقی، مصرف غذاهای آماده و غذاهای چرب، عدم فعالیت فیزیکی، مصرف مواد نامناسب غذایی می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند؛ بنابراین با توجه به موارد بالا متاسفانه این بیماری در حال افزایش است.
این عارضه گاهی به علت مصرف برخی داروها رخ می‌دهد که باعث رسوب چربی در کبد می‌شود. کبد چرب غیرالکلی زمانی رخ می‌دهد که کبد در شکستن چربی‌ها دچار مشکل می‌شود و با جمع شدن چربی در بافت‌های کبد، شخص به کبد چرب مبتلا می‌گردد. این بیماری با مصرف الکل مرتبط نیست. این بیماری به چند دسته تقسیم شده و در شدیدترین مراحل باعث سیروز کبدی و یا زخم و سپس نارسایی کبدی می‌گردد. کبد چرب الکلی جزء اولین مرحله‌های بیماری‌های کبدی مربوط به الکل است. کبد با مصرف زیاد الکل صدمه دیده و قادر به شکستن چربی‌ها نیست. اگر فرد از مصرف الکل خودداری نماید، این نوع کبد چرب کم کم درمان می‌گردد، اما در صورت ادامه به مصرف الکل فرد ممکن است دچار سیروز کبدی گردد.
کبد چرب بارداری هم نوعی دیگر از کبد چرب است، هرچند که این نوع از کبد چرب بسیار نادر است، با این حال جمع شدن چربی در هنگام بارداری می‌تواند خطراتی جدی برای مادر و جنین داشته باشد. این بیماری می‌تواند باعث نارسایی کبدی، نارسایی کلیه، عفونت شدید یا خونریزی شود. هرچند دلیل این بیماری کاملا شناخته نشده است، اما دانشمندان معتقدند این بیماری با هورمون‌های این دوران در ارتباط است. علائم این بیماری در سه ماه سوم رخ داده و شامل حالت تهوع، استفراغ، درد در قسمت بالایی سمت راست شکم، زردی و کسالت عمومی می‌باشد. زنان باردار باید آزمایش‌های لازم را برای اطلاع از این بیماری انجام دهند، با این حال اکثر زنان پس از زایمان رو به بهبود می‌روند.
علت اصلی بروز کبد چرب ناشناخته است، ولی تعدادی از اختلالات بالینی خاص به عنوان علل زمینه‌ای شناخته شده‌اند. هفتاد درصد بیماران مبتلا به کبد چرب چاق هستند. دیابت و بالا بودن چربی‌های خون نیز از علل زمینه‌ای آن می‌باشند. عوامل مختلفی که باعث تغییر متابولیسم در بدن می‌شوند، شامل کاهش ناگهانی وزن، سوءتغذیه، تغذیه وریدی و گرسنگی طولانی مدت مانند گرفتن روزه نیز ممکن است باعث کبد چرب شوند. انجام بعضی از جراحی‌های شکم شامل برداشتن کیسه صفرا، برداشتن قسمتی از روده یا معده، جراحی روی لوزالمعده و مصرف بعضی از داروهای خاص شامل هورمون استروژن، کورتون (استروئیدها، آمیودارون، تاموکسی فن، والپروات سدیم) نیز از علل زمینه ساز کبد چرب هستند.
در کودکان اختلالات مادرزادی شامل سوء جذب چربی‌ها، سیستیک فیبروزیس (نوعی بیماری ارثی که در آن ترشحات در بخش‌هایی از بدن سفت و چسبنده می‌شوند) و بیماری ویلسون (بیماری ارثی که با تجمع مس در بافت‌ها و ارگان‌های بدن همراه است) با کبد چرب همراه هستند.
به طور کلی می‌توان عوامل ایجاد این بیماری را به شرح زیر عنوان کرد:
- رژیم غذایی نادرست
- استرس درونی و نهفته
- مصرف دارو بیش از حد معمول
- مصرف لووستاتین‌ها (داروهای قلبی، عروقی، کاهنده چربی خون)
- غذاهای فست فود (سوسیس، کالباس، سس، پیتزا و…).
متخصصان معتقدند که شیوه ناصحیح زندگی و تبعات آن از قبیل چاقی و اضافه وزن در ابتلا به کبد چرب در بین سنین مختلف موثر است. داشتن شیوه زندگی صحیح، داشتن وزن ایده آل و مناسب، انجام فعالیت‌های بدنی روزانه، پیروی از رژیم غذایی سالم، پرهیز از مصرف غذاهای چرب و سرخ کردنی و دوری از استرس از جمله راه‌های درمان این بیماری است.
درحال حاضر درمان خاصی برای بیماران کبد چرب وجود ندارد اما دانشمندان معتقدند مصرف با پروتئین سویا علاوه بر پیشگیری از بروز بیماری کبد چرب می‌توانید به جنگ کبد چرب بروید. پروتئین سویا می‌تواند به طور چشمگیری تجمع چربی و تری گلیسیرید را در کبد افراد چاق کاهش دهد. کبد چرب بیماری شایعی در افراد چاق، دارای فشارخون بالا و افراد مبتلا به دیابت است.
- تغییر در شیوه زندگی، درمان اصلی و پیشگیرانه بیماری کبد چرب است.
- چای سبز تاثیر زیادی در پیشگیری از تجمع و رسوب چربی‌ها در اطراف کبد دارد.
- گیاه خار مریم به صورت دمنوش یا خشک همراه با غذا در این زمینه موثر است.
- مصرف ریشه زنجبیل ۲تا۳ بار در هفته. مصرف دمنوش زنجبیل یا ماست کم چرب حاوی زنجبیل به ویژه در وعده‌هایی که غذای چرب خورده‌اید بسیار موثر است.
- زردچوبه به عنوان چاشنی در همه غذاها می‌تواند استفاده شود؛ چرا که خواص آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی آن، در درمان بسیاری از بیماری‌ها موثر است.
- عرق کاسنی و عرق شاه تره را به صورت توام، روزی یک لیوان میل کنید.
- روغن زیتون را جایگزین اغلب روغن‌ها در رژیم غذایی‌تان کنید.
- مصرف حبوبات نظیر انواع لوبیا، نخود، عدس و… می‌توانند در پیشگیری از پیشرفت کبد چرب تاثیر گذار باشند. حبوبات دارای پروتئین بالا، فیبر بالا و فاقد چربی‌اند و به همین دلیل در کاهش وزن بسیار کمک کننده خواهند بود.
- روزی یک قاشق چای‌خوری سیاهدانه با عسل طبیعی خوب بجوید.
- نوشیدن یک لیوان آب که در آن عصاره یک لیموترش تازه وجود دارد در آغاز روز می‌تواند بهترین دارو برای پیشگیری از ابتلا به کبد چرب باشد.
ممنوعیت‌های غذایی در بیماری کبد چرب
- غذاهای چرب، غذاهای فوری (فست فودها) و سرخ کردنی‌ها
- مصرف زیاد شیرینی‌ها
- مصرف خوراکی‌هایی نظیر چیپس و پفک و کیک و ….
- مصرف زیاد مواد غذایی با طبع سرد در طب سنتی
- پرهیز از نوشیدن هرگونه مایعات حتی آب، قبل از غذا (بهترین زمان نوشیدن هرنوع مایعات حتی آب نیم ساعت قبل از غذا و یا یک ساعت پس از میل غذا است).
- پرهیز از نوشیدن آب یخ مخصوصا آبی که درون آن یخ باشد.
توصیه‌ها
هیچ وعده غذایی حتی شام را حذف نکنید. فقط کافی است غذاهای سبک‌تری را انتخاب نمایید. حذف وعده‌های غذایی بیماری را وخیم‌تر می‌کند. مصرف گوشت، چربی و مواد قندی را به طور کلی کاهش دهید و بیشتر میوه و سبزیجات مصرف کنید.
در مصرف مکمل‌ها احتیاط کنید؛ چرا که به طور مثال مصرف بی‌رویه و بی‌قاعده ویتامینA می‌تواند یک عامل محرک برای ابتلا به بیماری کبد چرب باشد که درنهایت فرد را با خطر رسوب چربی در بافت‌های کبد و اختلال در عملکرد این عضو روبه رو می‌کند.
منبع: برگرفته از کتاب (تغذیه درمانی)