خانه حسین ملک ، بنیانگذار و واقف کتابخانه و موزه ملک

خانه حسین ملک در میان شلوغی بازار بزرگ تهران نمادی از معماری قاجاری-پهلوی است و یاد آور خاطره واقف و بنیانگذار کتابخانه و موزه ملک است. با انتقال این موزه و کتابخانه از محل خانه ملک به خیابان سی تیر، مجاور باغ ملی این خانه تقریبا از یادها فراموش شده است. در این مطلب سعی داریم خانه ملک و صاحب این خانه را به طور مختصر به شما معرفی کنیم.

حسین ملک که بود؟

حسین ملک فرزند ارشد حاج محمد کاظم ملک التجار بود. وی در سال ۱۲۵۰ به دنیا آمد و در سال ۱۳۵۱ هجری خورشیدی در سن ۱۰۱ سالگی درگذشت. وی در مشهد در غرفه شرقی دارالحفاظ حرم مطهر رضوی در نزدیکی پدرش به خاک سپرده شد.

حاج حسین ملک که علاقه زیادی به کتاب و جمع آوری آن داشت، کتابخانه ای تاسیس کرد که امروز شهرت جهانی یافته. حاج حسین ملک پس از سفر به مشهد جهت رسیدگی و اداره املاک پدر در آن شهر، ازدواج کرده و مقیم شد. وی خیریات و موقوفات بسیاری در مشهد دارد تا جایی که آستان قدس رضوی اداره ای با نام اداره موقوفات ملک دارد. کتابخانه و موزه ملک نیز در شهر تهران واقع است.

خانه ملک

خانه ملک در بازار بزرگ تهران در بازار بین الحرمین که مسجد جامع را به مسجد امام متصل می کند، قرار دارد. از آنجا که حسین ملک در خاطرات خود عنوان کرده که در این خانه به دنیا آمده است، با توجه به اینکه وی به سال ۱۲۵۰ به دنیا آمده لذا قدمت این خانه بیش از ۱۴۰ سال است. این خانه ۲۵۰۰ متر مربع مساحت دارد و شامل دو بخش اندرونی و بیرونی می باشد. پس از راه اندازی کتابخانه، بخش اندرونی به کتابخانه تعلق گرفت و بخش بیرونی به محل زندگی حاج حسین ملک و خانواده اش اختصاص یافت. بیرون بنا حیاطی به مساحت ۱۰۰ متر مربع قرار دارد. در قسمت شمالی حیاط، اتاق خصوصی حاج حسین ملک معروف به اتاق مخمل قرار گرفته و در پشت آن تالاری بزرگ با ۷۲ متر مربع مساحت.

معماری این بنا تلفیقی از دو سبک قاجار و پهلوی است. مرمت بخش قاجاری این بنا در سال ۱۳۷۷ با همکاری سازمان میراث فرهنگی استان تهران آغاز و در سال ۱۳۸۱ به پایان رسید و گفته می‌شود مدیریت کتابخانه و موزه ملک در نظر دارد تا با مشارکت نهادهای فرهنگی و اجتماعی شهر تهران این خانه را احیا کرده و به یک مرکز فرهنگی تبدیل کند.

حسین ملک پس از تبدیل خانه اش به کتابخانه و موزه تا آخرین لحظات عمر خود در آن خانه زندگی کرد و پس از فوت ایشان نیز کتابخانه و موزه تا چند سال به فعالیت خود ادامه داد. این کتابخانه و موزه به محوطه ای در باغ ملی تهران منتقل شد که مکان کنونی کتابخانه و موزه ملی ملک است.

خانه ملک در تاریخ ۱۳۷۶/۹/۱۶ با شماره ۱۹۴۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.