خانه نصیرالدوله خانه‌ای با همه ویژگی‌های معماری قاجاری

نصیرالدوله از تاجران ثروتمند تهران بوده که در همسایگی مدرس زندگی می‌کرده. وی وزیر فرهنگ رضا شاه بود و مدتی مامور سفارت بلژیک شد. او اولین وزیر فرهنگ رضا شاه پهلوی بود. در این مطلب قصد داریم شما را با خانه نصیرالدوله آشنا کنیم.

خانه نصیرالدوله یا خانه آصفی

خانه نصیرالدوله در تهران، خیابان امیرکبیر، کوچه شهید جاویدی، کوچه مدرس واقع شده. این خانه تمام ویژگی‌های معماری دوره قاجار را در خود دارد. خانه‌ای با مساحت ۳۲۰۰ متر مربع در دو طبقه با قسمت‌های مختلفی چون شاه‌نشین، کالسکه خانه و ساختمان اصلی.

بنای این خانه متعلق است به سال ۱۲۷۲ یعنی اوایل دوره ناصرالدین شاه قاجار. خانه دو در دارد. یک در کوچک و یک در بزرگ در انتهای کوچه. کالسکه‌ها از همان در بزرگ وارد خانه می‌شدند و در کوچک احتمالا به دلایل خاص استفاده می‌شده‌است. فضای داخل خانه هشتی شکل و عبور از آن از دو ضلع عمود بر هم و قطری انجام می‌شده‌است.بدین صورت دید از فضای بیرون به درون محدود می‌شده‌است. وارد حیاط خانه که می‌شوید، شاه‌نشین خانه را با دو بادگیر مقابل خود می‌بینید. انتهای بادگیرها به زیرزمین می‌رسد و از آنها برای خنک کردن خانه استفاده می‌شده‌است. سمت چپ حیاط اتاق‌های حجره مانند دارد که تا ۴۰ یا ۵۰ سال پیش هم مستاجر در آنها زندگی می‌کرده‌است.

 

 

ارسی این خانه هنوز باقی است و از نفیس‌ترین ارسی‌های خانه‌های سنتی محسوب می‌شود. ارسی‌های شاه‌نشین عبارات متبرکه “بسم الله” را در خود دارند. در قسمت شاه‌نشین می توان همه الحاقات معماری از جمله آیینه‌کاری، گچ‌بری، تزیین ستون‌ها را دید.

این خانه از معدود خانه‌هایی است که حمام اختصاصی دارد. آب انبار داخل حیاط راهی دارد به سمت حمام سنتی خانه که دارای حوض میانی، راهروها و معماری خاص خود است.

پشت شاه‌نشین نیز یک بخش مسکونی با حیاط خلوت و حوضچه وسط آن قرار گرفته.

از حیاط راهی هست به زیرزمین و مطبخ که تنور و جای ظروف را می‌توان در آن دید گرچه بسیار ویرانه شده. از دیگر بخش‌های خانه می‌توان به محل سکونت خدمه خانه، فضایی برای نگهداری احشام اشاره کرد.

خانه نصیرالدوله، هجدهمین وزیر فرهنگ و معارف ایران، در سال ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۱۰۸۴۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده اما متاسفانه به دلیل بی‌توجهی‌ها امروزه این اثر ملی بیشتر به یک ویرانه شباهت دارد.