همه چیز درباره خشکی واژن

یکی از بیماری های رایج در زنان، خشکی واژن یا آتروفی واژن است و در سن های مختلف ممکن است اتفاق بیفتد. خشکی واژن به معنای نازک شدن دیواره واژن و ملتهب شدن آن در اثر کاهش هورمون استروژن است،که باعث ابتلا به برخی بیماری ها و عفونت های زنان می شود. هورمون استروژن، رشد اندام زنانه مانند سینه ها و شکل بدن را کنترل می کند. همچنین نقش کلیدی در چرخه قاعدگی و بارداری دارد.

یک لایه نازک از رطوبت، دیواره های واژن را می پوشاند و باعث ایجاد یک محیط قلیایی می شود که اسپرم می تواند در آن زنده بماند و شرایط را برای تولید مثل فراهم می کند. این ترشحات باعث روان شدن دیواره های واژن می شود و از درد و ناراحتی در زمان مقاربت جلوگیری می کند. افزایش سن یک زن، باعث یکسری تغییرات در تولید هورمون ها می شود که این تغییرات با نازک شدن دیواره های واژن همراه است.

زمانی که دیواره های واژن نازک می شود، سلول های کمتری برای رطوبت ترشح می شود و در نهایت منجر به خشکی واژن می شود. شایع ترین دلیل خشکی واژن، تغییرات هورمونی است اما تنها دلیل نیست. با ما همراه باشید تا همه چیز درباره خشکی واژن را در اختیارتان قرار دهیم.

دلایل خشکی واژن

کاهش استروژن

زنان وقتی سنشان بلاتر می رود، بدنشان استروژن کمتری تولید می کند و این کاهش استروژن، عامل اصلی خشکی واژن است؛ که در نهایت باعث پایان قاعدگی زنان و یائسگی می شود. این هورمون به حفظ روانکاری طبیعی واژن، سطح اسیدیته و ارتجاعی آن کمک می کند.

وقتی سطح استروژن کاهش می‌یابد، پوشش واژن نازک‌تر و انعطاف‌پذیرتر می‌شود و رطوبت کمتری دارد. کاهش هورمون استروژن تنها دلیلش یائسگی نیست. دلائل دیگر:

• شیر دادن: اگر میزان هورمون شیر (هیپرپرولاکتینمی) در بدن زیاد شود، سطح استروژن در خون کاهش می یابد و خشکی واژن رخ می دهد.
• افسردگی: یک سری داروهای ضد افسردگی هستند که عوارضی مانند کاهش میل جنسی، مشکل در به ارگاسم رسیدن و خشکی واژن دارند.
• ورزش سخت
• استرس بیش از حد: استرس، عاملی است که می تواند زمینه ساز بسیاری از بیماری ها و مشکلات در افراد شود. میل جنسی و رطوبت ناحیه تناسلی تحت تاثیر این عامل کاهش می یابد و در نهایت منجر به بروز بیماری خشکی واژن می شود.
• سیگار کشیدن: نیکوتین بر جریان خون در ناحیه تناسلی تأثیر می گذارد. در زنان، می تواند با کاهش توانایی رسیدن به ارگاسم و منجر به نارضایتی جنسی شود. سیگار همچنین ممکن است سطح هورمون های جنسی را در مردان و زنان کاهش دهد.
• اختلالات سیستم ایمنی بدن مثل سندرم شوگرن: سندرم شوگرن یک اختلال خود ایمنی است که عمدتاً غدد بزاقی و اشکی را تحت تأثیر قرار می دهد. در یک فرد مبتلا به سندرم شوگرن، بدن قادر به تولید رطوبت کافی نیست. از هر ده نفر مبتلا، نه نفر آن زن هستند، به ویژه زنان یائسه در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
• زایمان: خشکی واژن پس از زایمان، یک بیماری شایع است. سطح استروژن و پروژسترون پس از زایمان به طور چشمگیری کاهش پیدا می کند. استروژن مسئول بسیاری از علائم پس از زایمان است، از جمله گرگرفتگی، تعریق شبانه و خشکی واژن که زنان آن راتجربه می کنند.

• برخی از درمان های سرطان، مانند پرتودرمانی ، هورمون درمانی یا شیمی درمانی
• برداشتن تخمدان ها: تولید هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون بیشتردرتخمدان ها انجام می شود. برداشتن هردو تخمدان منجر به یائسگی و خشکی واژن می شود.
• مصرف داروهای استروژن: استفاده از داروها می تواند زمینه ساز خشکی واژن باشد. یکی از داروهایی که در زمان ابتلا به سرماخوردگی مصرف می کنید، دیفن هیدارمین است. این نوع دارو منجر به خشک شدن ترشحات و در نهایت خشکی واژن می شود. همچنین مصرف برخی داروهای ضدافسردگی و آلرژی می تواند بر روی کاهش میل جنسی و خشکی واژن اثر بگذارد. داروهای شیمی درمانی، مانند داروهایی که برای مبارزه با سرطان سینه استفاده می شوند، نیز می توانند باعث خشکی واژن شود.

کاهش خون رسانی به واژن

سندرم فلامر

در آن رگ های خونی به روشی غیرعادی به محرک هایی مانند سرما و استرس واکنش نشان می دهند.

دوش واژینال

شستشو مداوم واژن با محلول های نامناسب و استفاده از دوش واژینال، تعادل طبیعی مواد شیمیایی در واژن را به هم می زند و باعث ایجاد التهاب، انواع عفونت و خشکی واژن می شود. در صورت نیاز به استفاده از محلول شستشو حتما با پزشک متخصص زنان در این باره صحبت کنید.

استفاده از کاندوم

یکی دیگر از علت های رایج خشکی واژن، استفاده از کاندوم است. واژن بعضی از زنان ممکن است به مواد به کار رفته در کاندوم حساسیت نشان دهد. یکی از عوارض حساسیت می تواند احساس خشکی در ناحیه واژن باشد.

استفاده از برخی محصولات بهداشتی

خیلی از محصولات بدن و بهداشتی دارای عطرها و رنگ ها هستند، که می توانند بافت واژن را تحریک یا خشک کنند. واژن دارای باکتری های خوب است و خود تمیز شونده است؛ نیازی به دوش و استفاده از صابون های معطر در اطراف ناحیه حساس واژن نیست.

علت خشکی واژن در حین رابطه جنسی

تغییرات هورمونی و کمبود استروژن

هورمون استروژن بافت های داخلی بدن را مرطوب نگه می‌دارند. کم شدن میزان هورمون استروژن در زنان، باعث می‌شود که دیواره داخلی واژن نازک تر، خشک تر و خاصیت ارتجاعی آن کمتر شود.

عدم تحریک کافی

زمانی که یک زن قبل از رابطه جنسی به اندازه کافی تحریک شده باشد، واژن یک ماده طبیعی لغزنده ترشح می‌کند؛که باعث می‌شود رابطه جنسی لذت بخشی داشته باشید.

نگرانی و تنش روحی

استرس و اضطراب باعث ترشح هورمون اپی‌نفرین یا آدرنالین در بدن می‌شود و وجود این هورمون یکی از علل خشکی واژن در حین رابطه جنسی است.

علائم خشکی واژن

زنانی که به خشکی واژن مبتلا می شوند، ممکن است علائم زیر را داشته باشند:

• خارش و سوزش واژن
• ترشحات غیر طبیعی واژن
• درد و در بعضی مواقع خونریزی هنگام رابطه جنسی
• ناراحتی در حین فعالیت بدنی
• خطر ابتلا به عفونت های واژن و عفونت های مجاری ادراری
• تغییر در ظاهر واژن: لب های بیرونی واژن در خانم هایی که دچار خشکی واژن می شوند، بسیار نازک تر است.

علائم خشکی واژن به دلیل کاهش سطح استروژن

• سطوح پایین تر ترشحات طبیعی واژن
• سفت شدن دهانه واژن
• باریک شدن واژن

به این تغییرات دیسپارونی (یک درد مداوم) می گویند که در زمان رابطه جنسی باعث درد می شوند.

نشانه های خشکی واژن در رابطه جنسی

• تحریک جنسی به اندازه کافی نیست
• کم شدن میل جنسی
• احساس درد در زمان مقاربت

روش تشخیص خشکی واژن

سوزش، خارش، خشکی، درد مقاربتی  و تحریک از نشانه های خشکی واژن است و در زمان مراجعه به پزشک، درباره علائم و تغییرات واژن، تغییرات دوره قاعدگی از شما سوال می پرسد و با معاینه لگن و یا گرفتن پاپ اسمیر، به شما در درمان مناسب کمک می کند.

بعضی از افراد، از صحبت کردن درباره ی چنین جزئیات شخصی خجالت می کشند، اما بهتر است برای درمان خجالت را کنار بگذارید. با مشاهده هر یک از علائم بالا،  شما ممکن است به خشکی واژن دچار شده باشید، پس بهتر است به پزشک زنان مراجعه کنید.

درمان خشکی واژن

روش های مختلفی، برای درمان خشکی واژن وجود دارد که بعضی از آن ها را بدون نسخه می توانید تهیه کنید؛ اما بهتر است که با پزشک مشورت کنید و درمان مناسب را انجام دهید.

اگر خشکی واژن در اثر عفونت ایجاد شده باشد، ممکن است مشکل خشکی واژن با دادن داروهایی مانند آنتی بیوتیک و شیاف حل شود.

یکی از درمان ها، درمان موضعی استروژن است. دارویی به شکل پماد درمان خشکی واژن، که فرد می‌تواند مستقیماً روی ناحیه واژن بمالد تا علائم را تسکین دهد. فردی که از پماد موضعی استفاده می کند، در مقایسه با استفاده از قرص، استروژن کمتری جذب می کند و این نوع درمان عوارض کمتری دارد.

ویژگی هایی که پماد خشکی واژن بهتر است داشته باشد:

• از روان‌کننده‌های بر پایه‌ی آب استفاده کنید.
• برای شست و شوی واژن از صابون‌های ساده و غیرمعطر یا از ژل‌های مخصوص بانوان استفاده کنید.
• از مصرف دوش واژینال یا صابون‌های عطری برای واژن خودداریی کنید.
• از مصرف کرم‌ هایی که دارای گلیسیرین یا وازلین هستند، در واژن خودداری کنید.
• از محصولاتی که مخصوص واژن نیستند مثل کرم‌های دست و صورت خودداری کنید.

نمونه هایی از درمان های موضعی استروژن

حلقه واژن: حلقه نرمی، داخل واژن قرار می دهند که به صورت مداوم میزان مشخصی از استروژن را آزاد می کند و فرد باید هر ۹۰ روز آن را عوض کند.

کرم واژینال: نسبت به داروهای دیگر تاثیر بهتری دارد و برای استفاده از آن از اپلیکاتور می توانید استفاده کنید.

قرص واژینال: برای استفاده از قرص نیز باید از اپلیکاتور استفاده کنید.

درمان های موضعی استروژن نسبت به درمان های HRT یا درمان جایگزین هورمونی، عوارض کمتری دارد. زنانی که سابقه سرطان سینه دارند، باردار هستند یا در حال شیردهی هستند، باید در مورد بی خطر بودن درمان موضعی استروژن با پزشک خود صحبت کنند.

درمان دیگر برای درمان خشکی واژن، استفاده از داروهایی است که بافت واژن را تجدید می کند و باعث افزایش کلاژن می شود. در این درمان ها با تزریق پلاسمای غنی از سلولهای انعقادی به دست آمده از PRP دردستگاه تناسلی، تزریق اسید هیالورونیک و درمان های احیاء واژن با لیزر به درمان خشکی واژن کمک می کنند.

درمان های غیر دارویی: استفاده از روان کننده ها و مرطوب کننده که بر پایه آب ساخته شده اند، می توان نام برد. از روان کننده ها با روغن بیشتر استفاده نکنید، چون باعث تحریک واژن و پاره شدن کاندوم می شود.

درمان های خانگی خشکی واژن

 داشتن رابطه جنسی منظم

فعالیت جنسی منظم، می تواند یک درمان خانگی خشکی واژن باشد. جریان خون به بافت های واژن در هنگام برانگیختگی افزایش می یابد و این به ایجاد رطوبت کمک می کند.

رابطه احساسی قبل از رابطه جنسی، به برانگیخته شدن کمک می کند و علاوه بر غلبه بر خشکی واژن، رابطه جنسی را برایتان لذت بخش تر می کند. برای درمان خانگی خشکی واژن هنگام دخول از یک ماده روان کننده بر پایه آب در واژنتان استفاده کنید.

استفاده از مواد روان کننده به شما در کاهش درد در حین رابطه جنسی کمک می کند، زیرا این قسمت مرطوب می‌شود.

پوشیدن لباس‌های زیر پنبه ای

لباس های زیری که پلاستیکی باشد و یا خیلی چسبنده باشد، منجر به تحریک بیشتر در واژن و در نهایت منجر به خشکی واژن می شود.

استفاده از فیتواستروژن

ترکیباتی هستند که مانند استروژن در بدن عمل می کنند و در غذاهای گیاهی از جمله سویا، آجیل، دانه ها، ماهی و …یافت می شود. مصرف فیتواستروژن ها ممکن است خشکی واژن وگرگرفتگی را در طول یائسگی کمی بهتر کند.

تخم کتان

تخم کتان و روغن آن، دارای فیتواستروژن است که باعث افزایش سطح استروژن می شود و باعث افزایش رطوبت و نرمی واژن می‌شود و خشکی واژن را درمان می‌کند.

سویا

این ماده‌ سرشار است از فیتواستروژن‌ها، پروتئین‌ها، کلسیم، ایزوفلاون‌ها، اسید فولیک، آهن، مواد معدنی و ویتامین‌ها، به شما کمک می‌کند تا با خشکی واژن، عرق کردن شبانه و گرگرفتگی به خوبی مقابله کنید.

ماهی

ماهی حاوی امگا۳ است که برای کاهش علائم خشکی واژن بسیار مفید و موثر است.

ویتامین ب کمپلکس

ویتامین ب کمپلکس برای استرس، که ممکن است دلیل دیگری برای خشکی  واژن باشد، مفید است. این ویتامین‌ می‌تواند تشکیل گلبول‌های قرمز را بهبود دهد و باعث می‌شود تا جریان خون به سمت واژن برود و محیط آن نرم و مرطوب شود.

ویتامین E

ویتامین E دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و تقویت‌کننده‌ی سیستم ایمنی بدن است و برای درمان خشکی واژن موثر است.

ویتامین A

ویتامین A به حفظ الاستیسیته (کشسانی) غشای مخاط کمک می‌کند. این ویتامین از دیواره‌ های واژن مراقبت می‌کند و خشکی را کاهش می‌دهد.

حمام با آب گرم

یک حمام آب گرم، در هنگام صبح می‌تواند در طول روز از گرگرفتگی جلوگیری کند. این قطعا یک درمان طبیعی، بسیار عالی برای مقابله با خشکی واژن است. از صابون‌های عطری، دئودورانت‌ها و ژل دوش استفاده نکنید، زیرا ممکن است باعث تحریک واژن شود.

ورزش

ورزش باعث کاهش استرس و تقویت عضلات واژن می شود. شما با ورزش‌هایی مانند کگل( انقباض عضلات کف  لگن است)، می‌توانید به آرامش و تقویت عضلات ضعیف‌تر کمک کنید. این تمرینات همچنین به افزایش جریان خون در واژن کمک می‌کند.

نوشیدن آب

کم آب شدن بدن، باعث خشکی واژن می‌شود. شما بهتر است مقدار زیادی آب در روز مصرف کنید. هر روز ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید. این کار باعث می‌شود تا پوشش‌های مخاطی و حفره‌ی واژن مرطوب بماند و سموم نیز از بدنتان خارج شوند.

مغزها و دانه ها

مغزها و دانه‌ها یا آجیل ها حاوی روغن و ویتامین E هستند، که برای مرطوب و نرم بودن محیط واژن لازم و از خشکی واژن جلوگیری می‌کنند. تخمه‌ی کدو و بادام، نیز دارای روی زیادی هستند که به تنظیم چرخه‌ی قاعدگی و خارش واژن کمک می‌کند.

 درمان خشکی واژن در یائسگی

یائسگی زنان، به معنی قطع همیشگی دوره ای عادت ماهانه است، اما تأثیرات دیگری هم بر روی زنان دارد. یائسگی باعث ایجاد تغییرات فیزیکی و احساسی در زنان می شود و تأثیر مستقیم بر میل جنسی آنها دارد. پایین آمدن میزان استروژن، نشانه اصلی یائسگی است و این تغییر میزان استروژن، باعث ایجاد علائم مختلف می شود. همه این علائم در همه زنان شبیه هم نیست.

از علائم دیگر یائسگی می توان به مشکل در خوابیدن، گُرگرفتگی، سردرد، تغییرات خلق و خو، استرس، اضطراب، افسردگی، مشکل در کنترل مثانه، تعریق شبانه و افزایش وزن اشاره کرد.

برای درمان خشکی واژن در یائسگی و بعد از آن،  می توانید ازروان کننده های برپایه آب مانند لوبریکانت ها استفاده کنید. از روان کننده هایی که بر پایه روغن هستند مانند وازلین استفاده نکنید، زیرا این مواد باعث ضعیف شدن لاتکس که کاندوم از آن درست شده است، می شود. از طرف دیگر این روان کننده ها، می توانند محیطی برای رشد باکتری ها  فراهم کنند، مخصوصاً برای کسانی که سیستم ایمنی بدنشان در اثر شیمی درمانی ضعیف شده است.

شما می توانید با پزشک خود در مورد استروژن تراپی واژن و یا لیزر برای احیای دوباره بافت واژن مشورت کنید.

درمان گیاهی خشکی واژن

در درمان گیاهی خشکی واژن، از گل ختمی استفاده می کنند. ابتدا گل ختمی را باید بجوشانید و آب ولرم شده را در ظرفی بریزید و روزی چند دقیقه داخل آن بنشینید، این کار باعث بهبود خشکی واژن شما می شود.

یکی دیگر از ترکیبات گیاهی که بر روی درمان خشکی واژن تاثیر دارد، استفاده از ترکیب عسل و آب و همچنین ترکیب سرکه سیب و آب و مالیدن آن به واژن است.

درمان سنتی خشکی واژن

برای درمان سنتی خشکی واژن، یکی از بهترین روغن‌های گیاهی در طب سنتی، روغن کنجد است. با آغشته کردن پنبه در روغن کنجد و مالیدن آن به دیواره‌های بیرونی و داخلی واژن، می‌توانید در مدت کوتاهی شاهد بهتر شدن خشکی واژن خود باشید.

برای درمان سنتی خشکی واژن، از روغن‌های گیاهی چون روغن بنفشه، روغن بادام و روغن کتان هم استفاده می کنند.

از خوردن چه غذاهایی پرهیز کنید؟

اگر مبتلا به خشکی واژن هستید، به جای غذاهای چرب، سرخ کردنی و سنگین غذاهایی مانند آش و سوپ بخورید. نوشیدن ترکیب خاکشیر، آب و عسل در صبح زود در بهبود خشکی واژن موثر است. همچنین مصرف مواد غذایی سودازا مانند: بادمجان، چای، سیب زمینی، کلم بروکلی، فلفل دلمه ای، انواع ترشی، گوشت گاو، غذاهای کنسروی، نوشابه، آب میوه‌های صنعتی، گوشت‌های فرآوری شده، چیپس و پفک ممنوع است و باعث ایجاد خشکی واژن خواهد شد.

سخن آخر

در این مطلب سعی کردیم، همه چیز درباره خشکی واژن را به شما توضیح دهیم. اگر شما جزء آن دسته از زنانی هستید که خشکی واژن دارید و خشکی واژنتان بر روی کیفیت روابط زناشویی تاثیر گذاشته است، نگران نباشید، زیرا قابل درمان است. بهتر است به پزشک زنان مراجعه کنید و احساس ترس و خجالت را کنار بگذارید تا پزشک شما درمان مناسب را در اختیارتان قرار می دهد.