چگونه خلط گلو و پشت بینی را از بین ببریم
تشخیص علت ایجاد خلط گلو اهمیت دارد
معمولا هنگام سرماخوردگی و آنفولانزا حالت جمع شدن خلط در گلو اتفاق می‌افتد که با خوردن برخی از داروها قابل درمان می‌باشد. بینی دارای ترشحات طبیعی است که به صورت آبریزش از آن خارج می‌شود، مجموعه ترشحات بینی، گلو و راه تنفسی، روزانه حدود نیم لیتر است و ضمن آن که عامل مرطوب ماندن این نواحی شده، با گیر انداختن مهاجمان خارجی مانند باکتری، ویروس و قارچ تا حدودی آنها را از بین می‌برد و قبل از ورود آنها، مانند سدی مقابل‌شان قرار می‌گیرد. ترشحات اضافی بینی به شکل آبریزش، بیرون می‌آید. این ترشحات که از پشت بینی به گلو می‌ریزد، خلط پشت بینی یا خلط گلو نامیده می‌شود.
به دلیل آنکه وجود خلط، گلو را تحریک می‌کند و حاوی مواد التهابی است، باعث سرفه می‌شود و البته اغلب شب‌ها بدتر می‌شود. در حالت عادی، به خاطر مکانیسم‌های متفاوت، فرد متوجه خلط گلو نمی‌شود، ولی در صورتی که ترشحات، بیشتر از حد معمول باشد یا غلیظ‌تر از حالت عادی باشد، متوجه آن خواهد شد و علت آن نیز تحریک گلو به واسطه مواد التهابی است که عامل تحریک و سرفه می‌شود. عوامل التهابی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا، سینوزیت و آلرژیک، جسم خارجی، برخی از داروها، انحراف بینی و مشکلات شاخک‌های بینی و تغییرات بیش از حد آب و هوای سرد یا خشک، برخی علل ایجاد خلط گلو است. هوا، گازها، مواد شیمیایی، عطرها، مواد شوینده، سیگار و مواد محرک دیگر، بزرگی لوزه‌های کامی و سوم بویژه در اطفال، دیگر علل ایجاد خلط گلو است که گاهی مشکل ترشح زیاد نیست اما مکانسیم دفع خلط دچار مشکل شده است.
در برخی از بیماران که مشکل بلع ترشحات حلق دارند، تجمع خلط اذیت کننده است که بیشتر در افراد مسن و برخی بیماران عصبی دیده می‌شود. به علت تجمع خلط، مرتب بیمار اقدام به پاک کردن گلوی خود می‌کند، سرفه شبانه تشدید می‌شود، خشونت صدا، درد گلو، درد گوش یا تجمع مایع در پشت گوش، کاهش شنوایی و عفونت گوش به علت انسداد شیپور استاش اتفاق می‌افتد. در صورتی که خلط، مجرای سینوس‌ها را مسدود کند، علایم سینوزیت را تقلید می‌کند و در صورتی که عوامل التهابی باشد علایم عمومی سرماخوردگی دیده می‌شود. بیدار کردن بیمار در شب، تحریک دیگر اعضای خانواده (به علت سرفه‌های مکرر)، احساس بوی بد دهان توسط بیمار، به هم خوردن خواب بیمار و سیر نشدن از خواب، کسالت روزانه و به دنبال آن ایجاد مشکلات اجتماعی برای بیمار، دیگر علایم خلط گلو است.
موقع مواجهه پزشک با بیمار دارای خلط گلو، اولین نکته که بسیار اهمیت دارد، تشخیص علت ایجاد خلط گلو است که اگر علت، عوامل التهابی باشد، درمان آن با آنتی بیوتیک و شست‌وشوی بینی است و اگر علت، رینیت آلرژیک باشد حذف عوامل حساسیت‌زا از محیط بیمار از اهمیت بسزایی برخوردار است و سپس اقدام به درمان طبی شود. اگر جسم خارجی علت این موضوع است، خارج کردن جسم و اگر علت آن بزرگی لوزه‌های کامی و سوم باشد، انجام عمل جراحی کارگشا است. در صورتی که انحراف بینی یا دیگر تغییرات ساختمانی بینی مشکل‌زا باشند، اصلاح انحراف بینی و مشکلات آن و در صورتی که تغییرات محیط از لحاظ درجه حرارت و مقدار رطوبت هوا عامل آن است، اصلاح آنها لازم است. برای افراد سیگاری، تشویق بیمار به ترک سیگار و اخطار دادن به آنان درباره ابتلا به سرطان حنجره و همچنین در افرادی که مشکل بلع دارند، مشاوره با پزشک گوارش و اعصاب، توصیه می‌شود. رقیق کردن خلط با مصرف مایعات بیشتر بویژه مایعات گرم، شست‌وشوی بینی با سرم و مصرف داروهای رقیق کننده خلط، استفاده از بخور در منزل و محل کار و بلند کردن زیر سر در شب از توصیه‌های کلی برای بیماران است. در منزل، استفاده از بالش و ملحفه تمیز و شست‌وشوی زود به زود آنها و گردگیری منزل و جارو زدن آن فراموش نشود. همچنین در صورتی که خلط مداوم و دارای رنگ بود، حتما جدی گرفته شود و خلط خونی، غیرعادی دانسته شود و برای درمانش به پزشک متخصص مراجعه شود. در صورتی که همراه خلط، بیمار علایم دیگری مانند پر بودن گوش، درد گوش، تغییرات در سیستم بینایی یا دیگر مشکلات غیرعادی حس کرد، باید برای مداوا به پزشک مراجعه کند.
دستگاه تنفسی در حالت عادی خلط تولید می‌کند که ماده‌ی سالمی است. اما هنگامی که برای‌تان ناراحتی ایجاد می‌کند، باید راهی پیدا کنید تا ترشح آن کمتر یا به‌طور کلی حذف شود. در این مطلب روش‌هایی برای درمان خلط گلو آورده شده است.
۱. هوا را مرطوب نگه دارید
رطوبت هوای اطراف کمک می‌کند تا مخاط‌تان نازک بماند. شاید شنیده باشید که بخار، خلط و گرفتگی را ازبین می‌برد. برای این کار می‌توانید از دستگاه بخور استفاده کنید. می‌توانید تمام روز بخور را روشن نگه دارید. فقط کافی است که هر روز آب درون دستگاه را عوض کنید و طبق دستورالعمل کارخانه دستگاه بخور را تمیز نگه دارید.
۲. رطوبت بدن‌تان را حفظ کنید
نوشیدن مقدار زیاد مایعات، به‌خصوص مایعات گرم، کمک می‌کند تا مخاط و خلط به‌جریان بیفتد و گرفتگی کم شود. سعی کنید که از انواع مایعات مخصوصا سوپ استفاده کنید. از مایعات مناسب دیگر می‌توان به چای بدون کافئین، آب‌میوه‌ی گرم و آب‌لیمو اشاره کرد.
۳. از موادی که برای سلامت دستگاه تنفسی مناسب هستند استفاده کنید
سعی کنید از غذاها و نوشیدنی‌هایی استفاده کنید که در آنها لیمو، زنجبیل و سیر وجود دارد. مطالعات نشان می‌دهد که این موادغذایی می‌توانند به درمان سرماخوردگی، سرفه و مخاط اضافی کمک کنند. انواع چاشنی‌های تند مانند فلفل قرمز که محتوی کاپسیسین (capsaicin) است، می‌تواند به‌طور موقت سینوس‌ها را تمیز کند و سبب حرکت مخاط شود. بعضی از تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از یک‌سری غذاها و مکمل‌ها نیز می‌تواند سبب بهبود یا درمان بیماری‌های ویروسی تنفسی شود که بعضی از آنها در زیر آورده شده است:
- ریشه‌ی شیرین‌بیان
- جنسینگ (از خانواده عَشَقه)
- انواع توت
- کاسنی
- انار
- قرص روی (زینک)
هرچند برای اطمینان به مطالعات بیشتری نیاز است، اما بسیاری از مردم بدون هیچ مشکلی می‌توانند این مواد را به رژیم غذایی خود اضافه کنند. درصورتی‌که از داروهای خاصی استفاده می‌کنید، بهتر است برای مصرف هرکدام از موارد بالا با پزشک خود مشورت کنید (ممکن است بعضی از آنها برای‌تان عوارض جانبی داشته باشند).
۴. آب نمک غرغره کنید
غرغره‌کردن آب‌نمک گرم کمک می‌کند تا خلطی که در پشت گلویتان آویزان است تمیز شود. همچنین استفاده از آب‌نمک، سبب از بین رفتن میکروب‌ها و تسکین گلودرد می‌شود. یک فنجان آب را با نصف قاشق چای‌خوری نمک مخلوط کنید. آب گرم به‌دلیل اینکه به‌سرعت نمک را در خود حل می‌کند، برای این کار مناسب‌تر است. از طرفی بهتر است از آب فیلترشده یا جوشیده استفاده کنید، زیرا فاقد کلر است و گلویتان را تحریک نمی‌کند. کمی از ترکیب را بنوشید و بدون اینکه قورت بدهید اجازه دهید تا فضای گلوی شما را شست‌وشو دهد. بعد از چند ثانیه آب‌نمک را بیرون بریزید. چند بار این کار را انجام دهید.
۵. از روغن اکالیپتوس استفاده کنید
استفاده از روغن اکالیپتوس برای کاهش تولید خلط و پاک‌سازی قفسه‌ی سینه بسیار مناسب است و به‌راحتی با چند سرفه می‌توانید خلط را از گلویتان خارج کنید. همچنین اکالیپتوس برای برطرف‌کردن سرفه‌های ناخوشایند بسیار مناسب است. می‌توانید از اکالیپتوس در دستگاه‌های بخور استفاده کنید و بخار آن را تنفس کنید یا از کرم‌های حاوی اکالیپتوس استفاده کنید. قبل از استفاده از روغن اکالیپتوس برای کودکان با پزشک مشورت کنید.
۶. می‌توانید از درمان‌های دارویی استفاده کنید
برای مثال استفاده از داروهای ضدگرفتگی (ضداحتقان) می‌تواند تولید مخاط را کاهش دهد و آن را در بینی به‌جریان بیندازید. در‌نتیجه ورم بینی‌تان کاهش پیدا می‌کند و راه‌های تنفسی شما باز می‌شود. محصولات ضداحتقان به‌صورت قرص یا کپسول، شربت، پودر و همچنین اسپری‌های ضداحتقان برای بینی در داروخانه‌ها وجود دارد. همچنین برای ازبین بردن خلط می‌توانید از محصولاتی مثل گایافنزین استفاده کنید تا مخاط نازک شود و در پشت گلو یا قفسه‌ی سینه باقی نماند. این نوع از داروها به‌نام اکسپکتورانت (خلط‌آور) شناخته می‌شوند و کمک می‌کنند تا با نازک و کم‌شدن مخاط بتوانید آن را بیرون بیندازید. این داروهای درمانی معمولا باید هر ۱۲ ساعت یک بار استفاده شوند اما برای استفاده حتما دستورالعمل کارخانه را مطالعه کنید. همچنین انواعی از این دارو مخصوص کودکان ۴ سال به بالا وجود دارد. پاک‌کننده‌های قفسه‌ی سینه مثل کِرمِ ویکسِ محتوی اکالیپتوس می‌تواند سرفه را راحت‌تر کند و به‌راحتی مخاط را از بین ببرد. می‌توانید این پماد را روی قفسه‌ی سینه و گردن خود بمالید و این کار را سه بار در هفته انجام دهید. به‌یاد داشته باشید که برای کودکان از کِرِم‌های مخصوص کودک استفاده کنید.
۷. استفاده از داروهای تجویزی
اگر شرایط یا عفونت خاصی دارید بهتر است از نسخه‌ی پزشک برای درمان ریشه‌ای بیماری خود استفاده کنید. درصورتی‌که شرایط ریه شما وخیم است، مثلا مبتلابه سیستیک فیبروزیس (cystic fibrosis) هستید، داروهای خاصی برای نازک‌کردن مخاط وجود دارد. استفاده از دستگاه‌های مخصوص برای تنفس سرم‌نمکی روش درمانی دیگری است که با افزایش میزان نمک در مسیر تنفسی شما می‌تواند به درمان کمک کند. این روش با میزان قدرت‌های متفاوت وجود دارد و معمولا برای افراد بالای ۶ سال استفاده می‌شود. اما بهبودی با این روش درمانی موقت است و احتمال ایجاد عوارض جانبی مثل سرفه، گلودرد و سفتی قفسه‌ی سینه وجود دارد. داروی پالموزیم یکی دیگر از داروهای نازک‌کننده‌ی مخاط است که برای افراد مبتلابه سیستیک فیبروزیس استفاده می‌شود. این دارو هم ازجمله داروهای تنفسی است و برای افراد بالای ۶ سال استفاده می‌شود. ازدست دادن صدا یا جوش‌زدن از عوارض جانبی استفاده از این داروست و دیگر عوارض آن عبارت‌اند از:
- ناراحتی گلو
- تب
- سرگیجه
- آبریزش بینی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید
خلط گلو همیشه به‌صورت منظم و نازک تولید می‌شود و جای نگرانی نیست. ممکن است اول صبح خلط گلو را احساس کنید زیرا تمام شب تولید، ذخیره و خشک شده است. جریان خلط در بعدازظهر بیشتر می‌شود. همچنین درصورت بیماری، داشتن حساسیت فصلی یا کمبود آب بدن، بیشتر وجود خلط را احساس می‌کنید. عوامل مختلفی می‌تواند سبب تولید میزان بیشتری از خلط گلو می‌شود که موارد زیر بخشی از آنهاست:
- برگشت اسید
- حساسیت
- آسم
سیستیک فایبروزیس که معمولا خیلی زود تشخیص داده می‌شود:
- برونشیت مزمن
- سایر بیماری‌های تنفسی
اگر خلط برای ماه‌ها یا حتی مدت‌های طولانی‌تر وجود دارد یا تولید میزان زیاد آن شما را آزار می‌دهد یا زمانی که تولید آن با علائم زیر همراه باشد، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- سرفه‌های همراه با خون
- درد در قفسه‌ی سینه
- نفس‌های کوتاه
- خس‌خس سینه
جمع‌آوری و تنظیم: کاویاب
خوب بود ممنون
عالی بود
سلام
ممنون از مطالب خوبتون ❤❤❤❤