با روش‌های غلط تمیز کردن سبزیجات آشنا شوید
قبل از مصرف از پاک بودن سبزیجات اطمینان حاصل کنید
استفاده از سبزیجات بسیار مفید است اما باید دقت شود که سبزیجات و میوه‌ها تمیز و کامل شسته شوند و در صورت امکان از سبزیجات و میوه‌هایی استفاده کنید که به صورت ارگانیک تهیه شده‌اند و یا اینکه با آب‌های آلوده آبیاری نشده‌اند. شست و شوی سبزیجات با نمک و یا مایع ظرفشویی بدترین کار ممکن در هنگام شست و شو است. این کار غلطی است که در جامعه رایج شده، چرا که استفاده از این مواد برای شست و شوی سبزیجات بی فایده است.
باید از سبزیجاتی استفاده کرد که با آب‌های آلوده آبیاری نشده‌اند و در نهایت با شست و شوی آنها با مواد ضدعفونی کننده و یا پرکلرین ، میکروب زدایی کرد تا سلامت آنها تامین شود. یکی از بیماری‌های شایع فصل تابستان ، بیماری حصبه یا تیفوئید است. این بیماری یک بیماری حاد باکتریال است که عامل آن باکتری به نام سالمونلاتیفی است؛ با خوردن آب آلوده به مدفوع یا ادرار انسان، این باکتری به بدن انسان منتقل می‌شود.
زمانی که این میکروب از بدن بیمار خارج شود می‌تواند توسط دست‌هایی که بعد از دستشویی رفتن خوب شسته نشده‌اند و با آب و غذای دیگر افراد سر و کار دارد، انتقال یابد.
میوه و سبزیجات خام که کاملاً تمیز و ضد عفونی نشده است نیز از راه‌های سرایت بیماری است. آبیاری سبزیجات با فاضلاب و یا دفع نامطمئن فاضلاب و سرایت آن به آب آشامیدنی از دیگر راه‌های انتقال میکروب این بیماری است. بهترین علامت این بیماری، تب طولانی مقاوم به درمان است، اما با شروع علائم، شخص احساس ناخوشی، خواب آلودگی، درد شکم و تب دارد. ممکن است در بالغین شروع علائم با یبوست و در اطفال شروع علائم با اسهال خفیف و درد شکمی همراه باشد و اگر بیماری طول بکشد شخص اشتهای خود را از دست داده و در نتیجه لاغری و کاهش وزن را در او مشاهده خواهیم کرد. شستن صحیح دست‌ها، پختن کامل موادغذایی، شناسایی افراد ناقل و برقراری محدودیت شغلی و درمان آنها را مهمترین اقدامات بهداشتی و پیشگیری در مورد این بیماری دانست.
یکی از اشتباهاتی که در هنگام شست‌وشوی سبزیها وجود دارد این است که بعد از شستشو، همه ظرف محتوی سبزی‌های شسته شده را را روی آبکش می‌ریزند که با این کار تخم‌های انگل ته‌نشین شده در داخل ظرف دوباره روی سبزیها پخش می‌شود.
هنگام شست‌وشو باید سبزیها از سطح آب برداشته شوند و آب باقیمانده دور ریخته شود و همچنین باید سبزیها را به مدت پنج دقیقه در آب حاوی پرکلرین ضدعفونی و سپس آبکشی کرد. میزان مصرف پرکلرین برای یک ظرف چهار لیتری، نصف قاشق چایخوری است.
اکثر مردم از اهمیت تماس ایمن با فرآورده‌های گوشتی آگاه هستند اما بسیاری نیز هنوز نمی‌دانند که آلودگی سبزیجات و میوه‌ها منجر به مسمومیت‌های شدید غذایی می‌شود. این یک افسانه است که مقدار کمی خاک، هیچ آسیبی به سلامتی نمی‌رساند. خاک می‌تواند گاهی حمل کننده باکتری‌های بسیار مضر باشد و اگرچه تولید کنندگان مواد غذایی دارای سیستم‌های خوبی در محل برای تمیز کردن میوه‌ها و سبزیجات هستند، اما خطر ابتلا به مسمومیت‌های غذایی هیچ گاه با این روش‌ها به صفر نمی‌رسد و به طور کامل حذف نمی‌شود. شستشوی صحیح هر گونه آلودگی منتقله از راه خاک را از بین می‌برد بنابراین بسیار مهم است که هنگام شستن سبزیجات آنها را زیر شیر آب شستشو داده و به یک ظرف تازه انتقال دهید. این کار باید چند بار تکرار شود.
- همیشه دستان خود را به طور کامل قبل و بعد از دست زدن به میوه‌ها و سبزیجات خام بشویید.
- مواد غذایی خام از جمله میوه و سبزی باید کاملا از غذاهای دیگر جدا نگه داشته شود.
- چاقو و تخته را پیش از تماس با این محصولات به طور کامل شستشو دهید.
- استفاده از فرچه برای تمیز کردن میوه و یا برخی سبزیجات سفت، قبل از شستشو به تمیز شدن هرچه بهتر آنها کمک می‌کند.
- حتی بهتر است قبل از شروع شستشو، تمام برگ ها و ساقه‌‌های زرد، خشک و کهنه را بگیرید و گل و لای موجود در سبزی را از آن جدا کنید.
برای از بین بردن میکروب‌های احتمالی، به ازای هر لیتر آب، ۳ تا ۵ قطره محلول ضد عفونی کننده اضافه کنید و میوه و سبزی را درون آن بریزید. پس از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، آب را به آرامی خالی کنید و سبزی را خارج کنید. دمای آب مصرفی برای شستشوی سبزیها چندان اهمیتی ندارد اما برای حفظ تازگی، بهتر است سبزیها را با آب خنک بشویید. فراموش نکنید که هر چه سبزیها پهن‌تر و دارای برگ باشند، احتمال آلوده بودنشان بیشتر است. هیچ گاه سبزی را نشسته وارد یخچال نکنید.
لازم نیست حتما میوه‌های درختی را از این طریق شست وشو داد به خصوص میوه‌هایی که پوست‌شان را می‌گیریم. قارچ نیز مانند سبزی خوردن باید قبل از مصرف ضدعفونی شود چراکه پوستی روی آن وجود ندارد که گرفته شود.
چطور باکتری‌ها به میوه و سبزی راه پیدا می‌کنند؟
باکتری‌ها می‌توانند بر روی میوه‌ها و سبزیجات از راه‌های مختلفی راه یابند. هنگام آبیاری و هنگام دریافت کود و یا در تماس با مدفوع پرندگان و یا دیگر حیوانات این آلودگی‌ها وارد خاک و بعد میوه و سبزی می‌شود. البته هیچ نشانه‌ای مبنی بر این که سبزیجات به باکتری ای کولای یا دیگر باکتری‌ها آلوده شده باشد وجود ندارد و تنها راه جلوگیری از عدم ابتلا به مسمومیت، شستشوی صحیح است.
افراد در معرض بروز عفونت شامل زنان باردار، افراد مسن و یا هر کسی است که سیستم ایمنی بدنش ضعیف شده باشد. کودکان نیز باید تشویق شوند که بعد از دست زدن به سبزیجات یا میوه‌های خام، دست‌های خود را به طور کامل ضد عفونی کنند. زمانی که به رستوران می‌روید، دست کم از سفارش دادن سالاد کاهو و سبزی خوردن پرهیز کنید و بویژه اگر فرد سالمند، کودک یا خانم بارداری همراهتان است، این نکته را حتما در نظر داشته باشید.
برای شستشو مناسب سبزیها باید چنین عمل کرد:
- ابتدا باید سبزیجات خریداری شده را خوب تمیز کرد و سبزیجات پلاسیده شده جدا گردد.
- سبزیها را با آب سرد می‌شوئیم تا گل و لای و مواد اضافی آنها از بین برود. (آب گرم هم باعث از بین رفتن برخی مواد مغذی موجود در آنها می‌گردد، هم آنها را بیش از حد نرم می‌کند)
- البته اگر شستشو تحت فشار آب انجام شود، بهتر تمیز می‌شوند .
- برای از بین بردن تخم انگلها باید سبزیها را در یک ظرف مناسب با حجم سبزی ریخت و ظرف را از آب پر کرد. بعد از ۵ دقیقه باید سبزیها را از بالای ظرف برداریم چون تخم انگل سنگین است در ته ظرف قرار می‌گیرد (نباید ظرف همراه سبزیجات را در آبکش برگردانیم) بعد با آب سرد کاملا آبکش کنیم.
- برای از بین بردن میکروبها باید سبزیهایی را که در مرحله قبلی شسته شده‌اند در مایع ضد عفونی کننده ریخت برای این کار باید در یک ظرف ۱۰ لیتری آب، یک قاشق چایخوری پرکلرین (گرد کلر) را حل کرد و سبزیها را به مدت ۵ دقیقه در آن نگهداشت .
- پس از ضد عفونی کردن، باید سبزیها را با آب سالم به خوبی شست.
- برای شستشوی میوه ها و سبزیهایی که در زیر زمین کشت می‌شوند، مثل: هویج، سیب زمینی و … باید خاک روی آنها را با دقت پاک کرد. بهتر است کاهو ابتدا پرپر شود و سپس شستشو گردد.
چند نکته در مورد خرید سبزیجات:
- بهترین شرایط برای خرید سبزیجات، خریداری سبزی تازه بدون مواد ضد عفونی کننده و یا مواد شیمیایی و به طور مستقیم از محل کاشت میباشد .
- سعی کنید از سبزیجاتی که به طور طبیعی رسیده‌اند استفاده نمائید نه از سبزیجاتی که به طور نارس چیده شده و به طور مصنوعی می‌رسند .
- برای خرید سبزیجات از پلاستیک رنگ روشن یا پاکت کاغذی استفاده کرد از پلاستیک مشکی (زباله) و روزنامه استفاده نکنید. اگر سبزیجات به مدت طولانی لابه لای روزنامه قرار گیرد جوهر نوشته‌های روزنامه به تدریج جذب سبزی می‌شود .
- در خرید سبزیجات توصیه می‌گردد هر چه سبزی اندازه اش کوچکتر باشد تردتر است .
- اگر نوعی سبزی در فصل خاصی وجود ندارد، به جای انواع کنسرو شده، از انواع منجمد شده آن استفاده نمائید
- سبزیجات حاوی مقدار زیادی آب هستند که در صورت تبخیر باعث از بین رفتن بسیاری مواد مغذی موجود در سبزی و تغییر مزه آن نیز می‌شوند با نگهداری سبزیجات در محیط مرطوب می‌توان مانع جذب این تغییرات شد.
- نگهداری سبزیجات در مغازه در صورتیکه در یخچال صورت پذیرد مواد مغذی آنها به میزان بیشتری حفظ می‌شود. آنزیمهای موجود در سبزیجات باعث تغییر ترکیب سبزیجات و از دست دادن مواد مغذی آنها و همچنین باعث تبدیل قند موجود در سبزیجات به نشاسته می‌شود. سرما باعث می‌شود فعالیت آنزیم‌ها کاهش یافته و در نتیجه دوام سبزی بیشتر می‌شود .
- برای نگهداری سبزیجات خریداری شده در منزل توصیه می‌شود هر چه سریعتر آن را شسته و پس از خارج شدن آب، آن را در پارچه نازک تمیز قرار داده و در یخچال نگهداری کنید.
جمع‌آوری و تنظیم: کاویاب