با رژیم غذایی بیماران نقرسی آشنا شوید

حتما نام نقرس به گوشتان خورده است. شاید هم خود یا اطرافیانتان درگیر این بیماری باشید. قدیم ترها نقرس را بیماری پولدارها می دانستند چون از مصرف زیاد گوشت قرمز ناشی می شود، اما این روزها این بیماری در بین دارا و ندار دیده می شود. شاید برایتان جالب باشد منشا این بیماری، علل و درمان آن را بشناسید.

پیشتر در مطلبی به طور کامل بیماری نقرس را معرفی کرده ایم، اما در این مطلب قصد داریم رژیم غذایی مخصوص بیماران نقرس را معرفی کنیم. بایدها و نبایدهایی در تغذیه که برای پیشگیری و درمان بیماری نقرس ضروری است. با ما همراه باشید.

نقرس نوعی آرتریت یا ورم و التهاب مفاصل است. افرادی که نقرس دارند، حملات ناگهانی و شدید درد و التهاب مفاصل را تجربه می کنند. خوشبختانه نقرس با دارودرمانی و رژیم غذایی و سبک زندگی مناسب، قابل درمان است.

این مقاله قرار است با تکیه بر داده های آخرین تحقیقات علمی، شما را با رژیم غذایی مناسب برای بیماران نقرس آشنا کند.

نقرس چیست؟

همانطور که گفتیم، نقرس یک نوع آرتروز مفاصل است که با درد و التهاب مفاصل همراه است. تقریبا در نیمی از افراد دچار نقرس، انگشت بزرگ پا درگیر می شود و در دیگر موارد، انگشتان دست، مچ، زانوها و پاشنه پا درگیر می شود.

علائم حملات نقرس زمانی خود را نشان می دهد که مقدار زیادی اسید اوریک در خون وجود داشته باشد. اسید اوریک یک ماده زائد است که بدن هنگام هضم بعضی غذاها می سازد. وقتی سطح اسید اوریک بالا باشد، کریستال های آن می توانند در مفاصل انباشته شوند. این فرایند موجب تورم، التهاب و درد شدید می شود.

حملات نقرس معمولا شب ها اتفاق می افتد و ۳ تا ۱۰ روز طول می کشد.

بیشتر افراد به دلیل اینکه بدن آنها نمی تواند اسید اوریک اضافی را به خوبی دفع کند، دچار این حملات می شوند. به همین خاطر اسید اوریک انباشته می شود، کریستالیزه می شود و در مفاصل ته نشین می شود.

در موارد دیگر نیز ممکن است اسید اوریک به دلیل ژنتیک یا نوع تغذیه فرد به میزان زیادی ساخته شود و ایجاد نقرس کند.

تغذیه چه نقشی در ابتلا به نقرس دارد؟

اگر نقرس داشته باشید، خوردن برخی غذاها ممکن است سطح اسید اوریک خون شما را بالا ببرد و ایجاد حمله کند.

غذاهایی که به میزان زیادی پورین دارند، محرک نقرس هستند. پورین ماده ای است که به طور طبیعی در غذاها وجود دارد. وقتی پورین را هضم می کنید، بدن شما شروع به ساخت اسید اوریک به عنوان ماده ای اضافی و زائد می کند. برای افراد سالم این جای هیچ نگرانی نیست، زیرا اسید اوریک اضافی را می توانند از بدن دفع کنند.

اما افرادی که نقرس دارند نمی توانند اسید اوریک اضافی را دفع کنند. بنابراین رژیم غذایی که پورین بالایی داشته باشد، به تجمع اسید اوریک و ایجاد حملات نقرس کمک می کند.

خوشبختانه تحقیقات نشان داده است که محدود کردن مصرف غذاهای حاوی پورین و مصرف داروهای مناسب می تواند از حملات نقرس جلوگیری کند.

غذاهایی که محرک حملات نقرس هستند، عبارتند از: گوشت قرمز، غذاهای دریایی، الکل و آبجو. اینها حاوی مقادیر متوسط تا بالایی از پورین هستند.

اما یک استثنا هم وجود دارد؛ تحقیقات نشان داده اند که سبزیجات با پورین بالا، باعث حملات نقرس نمی شوند.

جالب اینجاست که فراکتوزها و نوشیدنی های قندی با وجود اینکه پورین بالایی ندارند، می توانند موجب حملات نقرس شوند.

از طرف دیگر، تحقیقات نشان داده اند که محصولات لبنی کم چرب، سویا و مکمل های ویتامین C با کاهش دادن سطح اسید اوریک می توانند به پیشگیری از حملات نقرس کمک کنند.

به نظر نمی رسد لبنیات پرچرب و خیلی پرچرب بر سطح اسید اوریک تاثیری داشته باشند.

از خوردن چه غذاهایی باید خودداری کرد؟

اگر مستعد نقرس هستید، از خوردن غذاهایی با پورین بالا جلوگیری کنید. همچنین از مصرف غذاهای دارای فراکتوز بالا خودداری کنید.

در ادامه غذاهای دارای پورین بالا، پورین متوسط و غذاهای دارای فراکتوز بالا که باید از خوردن آنها اجتناب کنید، معرفی می شوند:

• گوشت اندام شامل جگر، کلیه، دنبلان و مغز
• گوشت حیوانات شامل: قرقاول، گوساله و گوزن
• ماهی ها شامل: شاه ماهی، قزل آلا، تن، ساردین، ماهی کولی و …
• غذاهای دریایی شامل: حلزون، خرچنگ، میگو
• نوشیدنی های قندی به خصوص آبمیوه ها و نوشابه ها
• قندها شامل: عسل، شهد و سیروپ های حاوی فراکتوز بالا
• انواع مخمرها شامل مخمر آبجو و …

علاوه بر این باید از مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده مانند نان سفید، کیک ها و کلوچه ها نیز جلوگیری کنید، اینها گرچه پورین یا فراکتوز بالایی ندارند، اما می توانند سطح اسید اوریک را بالا ببرند.

چه غذاهایی باید خورد؟

گرچه رژیم غذایی نقرس خوردن بسیاری از غذاها را محدود می کند، اما غذاهای بسیاری با پورین محدود هستند که می توانید از خوردن آنها لذت ببرید. این غذاها شامل موارد زیر می شوند:

• میوه ها: همه میوه ها برای نقرس خوب هستند. حتی گیلاس با کاهش دادن سطح اسید اوریک و کم کردن التهاب می تواند از حملات نقرس جلوگیری کند.
• سبزیجات: همه سبزیجات خوب هستند، از جمله سیب زمینی، نخود فرنگی، قارچ، بادمجان و سبزیجاتی با برگ سبز تیره.
• حبوبات: همه حبوبات از جمله عدس، لوبیا، سویا و توفو.
• آجیل: شامل همه مغزها و دانه ها
• غلات: همه غلات شامل گندم، جو و برنج قهوه ای
• لبنیات: همه لبنیات خوب هستند اما لبنیات کم چرب مفیدترند.
• تخم مرغ
• نوشیدنی ها شامل: قهوه، چای، چای سبز و دمنوش ها
• ادویه جات: همه ادویه ها
• روغن های گیاهی شامل کانولا، نارگیل، زیتون و کتان.

غذاهایی که می توانید در حد اعتدال مصرف کنید

غیر از گوشت شکار، گوشت اندام (که نام برده شد) و ماهی ها، بقیه گوشت ها را می توانید در حد اعتدال مصرف کنید. بهتر است مصرف گوشت را به اندازه ۱۱۵ تا ۱۷۰ گرم فقط چند روز در هفته محدود کنید.

این گوشت ها هم مقادیر متوسطی پورین دارند، پس بهتر است زیاد مصرف نشوند:

• گوشت مرغ، گاو و بره
• بقیه ماهی ها یا ماهی کنسروی

رژیم غذایی یک هفته ای برای بیماران نقرسی

خوردن غذاهایی که مناسب بیماران نقرسی باشد، درد و التهاب آنها را کاهش می دهد و از حملات آتی جلوگیری می کند. ما در ادامه یک منو برای غذای یک هفته افراد مبتلا به نقرس ارائه داده ایم.

شنبه:

• صبحانه: جو دوسر و ماست یونانی و ¼ فنجان (حدود ۳۱ گرم) انواع بری ها (توت ها)
• نهار: سالاد کینوا با تخم مرغ آبپز و سبزیجات تازه
• شام: ماکارونی سبوس دار با مرغ کبابی، اسفناج، فلفل دلمه ای و پنیر فتای کم چرب

یکشنبه:

• صبحانه: اسموتی با ½ فنجان (حدود ۷۴ گرم) بلوبری، ½ فنجان (۱۵ گرم) اسقناج، ¼ فنجان (۵۹ میلی لیتر) ماست یونانی و ¼ فنجان (۵۹ میلی لیتر) شیر کم چرب.
• نهار: ساندویچ غلات کامل با تخم مرغ و سالاد
• شام: مرغ سرخ شده و سبزیجات با برنج قهوه ای

دوشنبه:

• صبحانه: ۱/۳ فنجان (۲۷ گرم) جو دوسر، ¼ فنجان (۵۹ میلی لیتر) ماست یونانی، ۱/۳ فنجان (۷۹ میلی لیتر) شیر کم چرب، ۱ قاشق غذاخوری (۱۴ گرم) دانه چیا، ¼ فنجان (حدود ۳۱ گرم) بری یا توت و ¼ قاشق چایخوری وانیل همه را مخلوط کرده و یک شب بگذارید در یخچال بماند و برای صبحانه مصرف کنید.
• نهار: نخود و سبزیجات تازه همراه با گندم (غلات گندمی)
• شام: ماهی قزل آلای پخته با مارچوبه و گوجه چری.

سه شنبه:

• صبحانه: ۲ قاشق چایخوری (۲۸ گرم) دانه چیا، ۱ فنجان (۲۴۰ میلی لیتر) ماست یونانی و ½ قاشق چایخوری وانیل را با تکه های میوه ای که دوست دارید، مخلوط کنید. در یک کاسه یا شیشه مربا قرار دهید و بگذارید یک شب بماند و برای صبحانه مصرف کنید.
• نهار: ماهی سالمون با سالاد
• شام: کینوا، اسفناج، بادمجان و سالاد فتا

چهارشنبه:

• صبحانه: نان تست فرانسوی با توت فرنگی
• نهار: ساندویچ غلات کامل با تخم مرغ آبپز و سالاد
• شام: توفو، سبزیجات با برنج قهوه ای

پنجشنبه:

• صبحانه: املت کدو و قارچ
• نهار: توفو و برنج قهوه ای
• شام: برگر مرغ با سالاد تازه

جمعه:

• صبحانه: املت با دو تخم مرغ و اسفناج و قارچ
• نهار: نخود و سبزیجات با نان گندم
• شام: تخم مرغ همزده با اسفناج و فلفل دلمه ای روی تورتیلای گندم

تغییرات در سبک زندگی برای جلوگیری از نقرس

علاوه بر رژیم غذایی، تغییراتی نیز در دیگر جنبه های سبک زندگی خود باید ایجاد کنید تا از نقرس و حملات آن پیشگیری کنید.

وزنتان را کاهش دهید

اگر نقرس دارید، اضافه وزن می تواند ریسک حملات نقرس را بالا ببرد.

زیرا اضافه وزن می تواند شما را نسبت به انسولین مقاوم کند. از این رو بدن نمی تواند از انسولین به طور مناسبی برای حذف قند از خون استفاده کند. مقاومت به انسولین همچنین باعث افزایش سطح اسید اوریک می شود.

تحقیقات نشان داده است که کاهش وزن می تواند به کاهش مقاومت انسولین و کاهش سطح اسید اوریک کمک کند.

از رژیم های سخت پرهیز کنید. مطالعات نشان داده اند که رژیم سخت، یعنی کم خوردن افراطی برای کاهش سریع وزن، می توانند ریسک حملات نقرس را افزایش دهند.

بیشتر ورزش کنید

ورزش منظم، راه دیگری برای جلوگیری از حملات نقرس است. ورزش نه تنها به تناسب اندام شما کمک می کند، بلکه سطح اسید اوریک را نیز پایین نگه می دارد.

آب بنوشید

هیدراته نگه داشتن بدن خطر حملات نقرس را کم می کند. زیرا مصرف آب کافی می تواند به بدن در دفع اسید اوریک اضافی از خون توسط ادرار کمک کند.

اگر ورزش می کنید، بیشتر باید آب بنوشید زیرا بدن از طریق تعریق آب زیادی از دست می دهد.

مصرف نوشیدنی های الکلی را کاهش دهید

الکل محرک حملات نقرس است. زیرا بدن ممکن است دفع الکل را به دفع اسید اوریک ترجیح دهد، به همین دلیل اسید اوریک انباشته شده و کریستال ایجاد می کند.

مکمل ویتامین C مصرف کنید

تحقیقات نشان داده اند که مکمل ویتامین C با کاهش سطح اسید اوریک به کمتر شدن حملات نقرس کمک می کند. در واقع ویتامین C با کمک به کلیه ها در دفع اسید اوریک با ادرار این کار را انجام می دهد.

سخن آخر

همانطور که در این مطلب مطالعه کردید، نقرس نوعی آرتروز مفاصل است که با درد و التهاب و تورم همراه است. برخی غذاها مانند گوشت اندام و ماهی و نوشیدنی ها شامل آبمیوه های شیرین و الکل از غذاهای مضر برای نقرس هستند. از طرف دیگر، میوه ها، سبزیجات، غلات و لبنیات کم چرب به کاهش حملات نقرس کمک می کنند.

خوشبختانه با یک رژیم غذایی سالم و تغییر در سبک زندگی شامل ورزش کردن، آب خوردن، پرهیز از مصرف نوشیدنی های الکلی و مصرف مکمل های ویتامین C می توان از نقرس و حملات آن جلوگیری کرد.