حتی بی ذوق ترین و کم قریحه ترین افراد به لحاظ ادبی هم می توانند دست کم چند شعر کوتاه دوران کودکی شان را از حفظ بخوانند. این شعرها که مانند سایه تا آخر عمر ما را همراهی می کنند، قدرت زیادی در ساختن دیدگاه ما نسبت به زندگی حال و آینده مان دارند. بنابراین مهم است که اولا برای کودکانمان شعر بخوانیم و دوما شعرهایی برای آن ها بخوانیم که پایه زندگی آتی آن ها را محکم تر کند.
اصولاً تعریف شما از شعر کودک چیست؟
«عباس یمینی شریف» درباره شعر کودک می گوید که شعر کودک کلامی است موزون و زیبا، هم از حیث ترکیب صداها و کلمات و هم از حیث مضمون. شعری که برای کودک گفته می شود برای بزرگسالان نیز هست. توجه داشته باشید که هر کودکی در آینده یک بزرگسال خواهد بود.اما محمود کیانوش که از پیشکسوتان شعر کودک در ایران است، اعتقاد دارد که شعر کودک از دنیای کودک گرفته می شود. به نظر می رسد تعریف محمود کیانوش به شعر کودکی که امروز ما آن را می شناسیم، نزدیکتر است.
شعر کودک باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
در واقع شعری را می توان شعر کودک نامید که از نظر دایره واژگان، فضای عاطفی، استفاده از عناصر زندگی کودکانه، استفاده از تخیل کودکانه، اندیشه و تفکر؛ با مخاطب واقعی در گروه سنی مورد نظر شاعر تناسب داشته باشد. به کار گرفتن وزن، قافیه، موسیقی و ریتم در شعر کودک نیز از بدیهیات است.
کاربرد زبان، تخیل و عاطفه در شعر کودک چه ویژگی هایی دارد؟
به کارگیری عناصری مثل زبان، تخیل، عاطفه و اندیشه در شعر کودک باید به گونه ای اتفاق بیفتد که روانی و رسا بودن شعر را به اختلال نیندازد و در هنگام خواندن، باعث توقف ذهن کودک و گشتن به دنبال معنای یک کلمه یا درک یک مفهوم نشود. پیچیدگی در صورت و معنای شعر، کودک را از لذت بردن از شعر باز می دارد و نقطه ضعف شعر محسوب می شود. در هنگام سرودن شعر کودک، شاعر باید کاملاً خود را فراموش کند و فقط به مخاطب یعنی کودک بیندیشد.
از چه سنی شعرخوانی برای کودک را توصیه می کنید؟
شعرخوانی برای کودک را می توان از دوران جنینی آغاز کرد. از همین دوران می توان گوش و هوش کودک را تربیت کرد. مضامین بکر و زیبایی برای زمزمه کردن از زبان یک مادر برای جنین هست که شاعران کمتر به آن پرداخته اند. «مادرانه ها» می تواند عنوان زیبایی برای ترانه های مادر در حال انتظار فرزند باشد و حتی «پدرانه ها» که می توانند از زبان پدرها سروده شوند.
شعر خواندن چه فواید دیگری برای کودک شما دارد؟
شعر خواندن به جز تأثیر بلند مدتی که در زندگی کودکان دارد، چند خاصیت بسیار مهم هم برای رشد قوای شناختی و کلامی آن ها دارد که چهار مورد از شاخص ترین این دلایل شامل موارد زیر هستند:
روان خوانی
معمولا اولین چیزی که بچه ها موقع شعر خواندن به خاطر می سپارند، قافیه های آن است. قافیه ها به کودکان کمک می کنند تا بتوانند آواهای مشابه در کلمات متفاوت را درک کنند و در نتیجه بتوانند روان تر بخوانند و حتی بعدها روان تر بنویسند.
درک هرچه بهتر کلمات
در شعر کلمات لزوما به همان شکلی که در محاوره یا کتاب ها به کار می روند استفاده نمی شوند، برای مثال گاهی کلمه ای کوتاه تر می شود یا در زمینه ای قرار میگیرد که معنای آن را به طور کامل تغییر می دهد. شعرهای کودکان هم با اینکه ساده هستند اما به طور کامل از این قبیل بازی های ادبی به دور نیستند. در نتیجه شعر خواندن به بچه ها کمک می کند تا یاد بگیرند که گاهی ممکن است شکل کلمه ای عوض بشود اما همان معنی را داشته باشد و یا برای فهمیدن معنی کلمه ها باید به زمینه ای که کلمه در آن قرار گرفته است هم توجه داشته باشد. کسب این مهارت ها به بچه ها کمک می کند تا در آینده بتوانند به خوبی از عهده خواندن و درک متن های طولانی و پیچیده بربیایند.
معرفی مفاهیم ادبی
وقتی برای بچه ها شعر می خوانیم، کلماتی هم مطرح می شوند که به اصطلاح بزرگ ترها جزء صنایع ادبی هستند مانند تشبیه، استعاره و… . این کلمات معمولا مورد سؤال بچه ها قرار می گیرند و پاسخی که شما به سوالات آن ها می دهید، فرصت مغتنمی است که به زبان ساده کودکان با این مفاهیم آشنا بشوند. آشنایی با این مفاهیم می تواند دانش زبانی کودک شما را بالاتر ببرد و نویسنده بهتری از او بسازد.
تقویت حافظه
به خاطر سپردن شعر به بچه ها کمک می کند تا تلفظ صحیح کلمه های جدید را یاد بگیرند. این اتفاق باعث می شود که آن ها هم در خواندن قوی تر باشند و هم در برقراری ارتباط با دیگران آدم های موفق تری بشوند.
جمع آوری و تنظیم: کاویاب