به جز کلسترول، لخته خونی یکی از عوامل مرگ و میر در افراد مسن محسوب می‌شود. هنگامی که یک زخم روی بدنتان ایجاد می‌شود خون به صورت لخته درمی‌آید تا از خونریزی و عفونت آن جلوگیری کند. گاهی این لخته خونی در درون رگها بسته می‌شود که به آن VDT گفته می‌شود. لخته خونی کـه باعث انسداد رگ‌های اصلی بدن و اختلال در جریان خون می‌شود، می‌تواند بسیار دردنـاک و خطرناک باشد. با شناخت بهتر می‌توان سعی کرد از لخته شدن خون در رگها جلوگیری کرد. DVT معمولا در رگ‌های پا، دست و لگن خاصره تشکیل می‌شود. کودکانی که از کم آبی رنج می‌برند امکان وجود لخته‌های خونی در رگ‌های کلیه آن‌ها می‌باشد. همچنین در قسمت‌های دیگری از بدن نظیر بازو، ریه، مغز هم امکان رخ دادن DVT است.
علائم بیماری
برای شناخت وجود لخته خون در بدن فقط می‌بایست علائم شایع و عوامل خطر را خوب بشناسید و البته چندین عامل وجود دارد که باعث افزایش شانس ابتلا به لخته شدن خون در رگها می‌گردد. یـک لخته خونی می‌تواند بطور جزئی و یا کلی باعث انسداد جریان خون در رگ شـود. در هر حـال در آن بخش التهاب ایجاد می‌گردد. علائمی مانند تورم، قرمزی، افزایش تدریجی درد، احساس درد شدید هنـگام خـم نـمودن موضـع، گـرفـتـگی عضلانی در پاها، گرمی پوست در نزدیکی لخته خون و رنگ پریدگی می‌توانند نشانه این بیماری باشند. یک لخته بزرگ می‌تواند تورم و درد شدید در این ناحیه را بروز دهد.
- نکته: اگر علائم لخته شدن خون به خصوص آبی رنگ شدن عضو، تنگی نفس شدید و ناگهانی، درد قفسه سینه، ناتوانی در تکلم و شنوایی به شما دست داد بلافاصله با اورژانس تماس گرفته و دستورات پزشکی را انجام دهید.
عوامل بیماری
فاکتورهای زیادی از قبیـل عـدم فعالیت جسمانی و عوامل ژنتیکی در ایجاد عارضه لخته‌های خونی دخیل هستند. متداول‌ترین عوامل و فاکتورها عبارتند از:
- عدم فعالیت جسمانی بلندمدت، مانند نشستن در هواپیما یا خوابیدن طولانی در تخت خواب بدلیل بیماری
- عمل‌های جراحی، مخصوصا در استخوان و قلب
- استراحت بیش از حد یا بهتر است بگوییم کم تحرکی برای مدت طولانی نظیر: آسیب‌های بدنی، مانند شکستگی پا و لگن
- چاقی مفرط
- حمله قلبی
- سرطان
- اختلالات ژنتیکی در رابطه با لختگی خون
- صدمات رگ‌های خونی و ایجاد تغییرات غیرطبیعی در فشار خون
- سیگار کشیدن
- نکته: افراد مسن تر از ۶۵ سال بیشتر از دیگر افراد در معرض خطر لخته شدن خون قرار دارند.
میزان خطرناکی
احتمال اینکه لخته‌های خونی بخصوص زمانی که پایین زانو قرار دارند، یـک تهدید جدی برای زندگی محسوب گردد، تقریبا صفر است. اما اگر بالای زانو باشند، می‌توانند از جای خـود حـرکت کـرده و یـکـی از رگـ‌هـای اصـلی قلب، شش‌ها یا مغز را مسدود کنند. به این حـالت “آمبلی” گـفـته شــده و ممکن است باعث سکته و یا حملات قلبی گردد. معمولا بدترین عوارض لخته خونی، ایجاد صدمات بافتی می‌باشد.
آمبولی، عارضه مهم ترومبوز وریدهای عمقی
یکی از مهم‌ترین عوارض احتمالی ترومبوز سیاهرگی عمقی، آمبولی ریوی است که به علت انتقال لخته خونی به دستگاه گردش خون ریوی ایجاد می‌گردد. پیشگیری از آمبولی ریه مهم‌ترین دلیل جهت درمان بیماران مبتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی است، چون ترومبوز وریدهای عمقی در مراحل اولیه ممکن است سست و شکننده بوده و به خوبی به دیواره عروق متصل نباشد. آمبولی ریوی ممکن است منجربه مرگ بیمار گردد. از علایم آمبولی ریه، کوتاه شدن تنفس و درد قفسه سینه است که با تنفس عمیق شدت درد افزایش می‌یابد.
بسیاری از افراد با وجود داشتن ترومبوز وریدهای عمقی هیچگونه علامتی ندارند، اما سایرین ممکن است علایم و نشانه‌های زیر را بروز دهند:
- تغییر دما به صورت گرمی و تغییر رنگ پوست به صورت قرمزی در ناحیه
- درد اندام درگیر که ممکن است مبهم یا شدید باشد
- حساسیت در مسیر سیاه‌رگ درگیر به هنگام لمس عمیق
- احتمال سیانوز که کمتر دیده می‌شود
- اتساع سیاهرگی سطحی که نادر است
- احتمال داشتن علایم مربوط به آمبولی ریه
- خستگی و احساس ناخوشی
- تب خفیف
روش پیشگیری
بهترین راه پیشگیری از انسداد رگها و ایجاد لخته‌های خونی، داشتن یک سـبک زندگی سالم و فعال است. اگر مجبورید مرتبا به مسافرت بروید و یا شغل شما بــه گونه‌ای است که باید مدت‌های طـولانی روی صنـدلـی بنشینید، پاهای‌تـان را حـرکت داده، مـحـل خـود را در صندلی عوض کرده و برای جلوگیری از ایجاد لخته‌هـای خـونی مـرتـب از سـر جـای خود بلند شوید. همچنین وزن خود را متعادل نگه دارید، لباسهای گشاد بپوشید و به مقدار زیاد آب بنوشید.
جمع‌آوری و تنظیم: کاویاب