معرفی داروهای ضد استرس

قبل از معرفی داروهای ضد استرس، لازم است که کمی درباره خود استرس بدانیم: یک احساس تنش درونی، که توسط یک فشار بیرونی ایجاد می‌شود، که به آن استرس می گویند.  خیلی از ما امروزه به دلیل مشکلات زیادی که داریم درگیر استرس و اضطراب هستیم. از عواملی که ممکن است باعث استرس شود، می توان به از دست دادن شغل، بیماری یا مرگ یکی از اعضای خانواده، مشکلات مالی، طلاق، بچه دار شدن و … اشاره کرد.

هرگاه فشاری بر شخصی وارد می شود، یک واکنش در فرد اتفاق می افتد، که می‌تواند علائم جسمی، روانی یا اجتماعی داشته باشد. به این واکنش، استرس و اضطراب می‌گویند.

از داروهای بسیار زیادی برای کم شدن استرس و پیشگیری از آن می توان استفاده کرد. که ما در اینجا به معرفی داروهای ضد استرس می پردازیم.

داروهای ضد استرس و اضطراب

پزشک می تواند با توجه به علائم و نشانه های بیمار، یکسری از داروها را برای برطرف کردن علائم و خوب شدن تجویز کند. داروهای ضد افسردگی و مسدود کننده های بتا همگی برای مقابله با استرس برای افرادی که علائم دارند، استفاده می شود.

داروهای مسدود کننده های بتا

داروهایی هستند که معمولا برای علائم قلبی‌عروقی مانند آنژین و فشار خون بالا تجویز می‌شوند. این داروها فعالیت هورمون‌های خاص مثل آدرنالین اپی نفرین را در سیستم عصبی مسدود می‌کنند و جلوی فعالسازی واکنش مبارزه یا پرواز را می‌گیرند.

بسیاری از داروهای ضد استرس و کاهش دهنده آن اعتیاد آور هستند، پس احتیاط درمصرف آن لازم است. اگر دارو بدون تجویز پزشک و یا خارج از دستورات پزشک مصرف شود، ممکن است مشکلات جدی رفتاری به وجود بیاورد؛ خارج از آنکه به سلامتی فرد هم آسیب می زند. پس مراقب بودن در مصرف داروهای ضد استرس مهم است.

همه داروهایی که به شما معرفی می کنیم، دارای پتانسیل عوارض جانبی و خطرات برای سلامتی هستند و فقط باید طبق تجویز پزشک مرتبط استفاده شوند.

قرص ضد استرس پروپرانول

در این جا سوالی که پیش می آید، این است که آیا از قرص پروپرانول برای درمان اضطراب نیز می توان استفاده کرد؟

آنچه که باید بدانید،این است که پروپرانول یک داروی ضد اضطراب نیست. پروپرانولول، با هدف قرار دادن گیرنده های بتا در بدن شما عمل می کند تا عملکرد ناشی از آن، هورمون های استرس را مسدود کند و در نهایت به کم شدن علائم اضطراب فیزیکی کمک می کند.

پروپرانولول به عنوان یک درمان کوتاه مدت به جای یک درمان طولانی مدت، برای انواع خاص اضطراب (مانند اضطراب عملکرد) ممکن است بهتر عمل کند؛ اما این به معنی نیست که این دارو برای کسانی که از اضطراب عمومی رنج می برند، داروی مناسبی نیست. شما می توانید اثرات پروپرانول بعد از چند ساعت مصرف و پس از یک نوبت احساس کنید. به خاطر داشته باشید که افراد می توانند واکنش های متفاوتی نسبت به داروها نشان دهند.

قرص ضد استرس پروپرانول، ممکن است با سایر داروهایی مانند آمیودارون، کینیدین، پروپافنون تداخل داشته و بر ریتم قلب شما تأثیر می گذارد و ضربان قلب و فشار خون شما را بیش از حد کاهش دهد.

عوارض جانبی قرص ضد استرس پروپرانول شامل: احساس خستگی، اسهال، ضربان قلب آهسته تر، حالت تهوع، خشکی چشم و عوارض جدی تر: مشکلات تنفسی، واکنش های آلرژیک جدی، توهمات و گرفتگی عضلات است.

داروی ضد استرس و تپش قلب

داروهای ضد اضطراب، در بیماران مبتلا به اضطراب ممکن است استرس را کاهش دهد و در نتیجه خطر سکته قلبی را کم می کند. بر اساس یک تحقیقات علمی، بر روی بیمارانی که ناراحتی قلبی و تپش قلب داشتند و یا کسانی که دچار حمله قلبی انجام شده بود، دریافت کردند که خیلی از بیماران قلبی با استفاده از داروی ضد استرس و قلب( بنزودیازپام) حالشان مساعدتر شده بود.

عوارض این داروها ( بنزودیازپام،دیازپام،کلردیازپوکساید، فلورازپام،کلونازپام)  اعتیاد و وابستگی شدید است، بنابراین این داروها را هرگز بدون تجویز و دستور پزشک مصرف نکنید.

بهترین دارو برای استرس و افسردگی، داروهایی است که در دسته بوسپیرون و بنزودیازپین ها (از قبیل آلپرازولام، کلردیازپوکساید، کلونازپام دیازپام و لورازپام) قرار دارند که می توانند به صورت موثرتری استرس شما را کاهش دهند.

بنزودیازپین‌ها درمان کوتاه مدت اضطراب هستند، چرا که این داروها می‌توانند باعث خواب آلودگی، ایجاد وابستگی دارویی، مشکلات تعادلی و حافظه شوند.

داروهای آرام بخش CNS

داروهای موثر بر سیستم اعصاب مرکزی  CNS  ( مغز و نخاع) در حال افزایش است. داروهای آرام بخش، فعالیت سیستم عصبی مرکزی را کم می کنند و باعث ایجاد یک حس آرامش، کاهش اضطراب و تنش، خواب آلودگی و کندی تنفس می شوند.

مصرف دوز های بالاتر داروهای ضد استرس، می تواند باعث اختلال در گفتار، اختلال در توانایی راه رفتن و رفلکس شوند. بنابراین، ممکن است مصرف بیش از حد این داروها با اثرهای بالقوه کشنده همراه باشند.

از رایج ترین داروهایی که تجویز می شوند، نزودیازپین‌ها هستند که شامل: آلپرازولام(زاناکس)، کلونازپام(کلونوپین)، دیازپام (والیوم)، لورازپام(آتیوان)، تریازولام(هالسیون)، تمازپام(رستوریل) و کلردیازپوکساید(لیبریوم) است.

بنزودیازپین ها، داروهای نسبتا ایمن تر و با پتانسیل کشندگی کمتری هستند. استفاده از داروهای قدیمی‌تر ضد استرس، باربیتورات‌ها امروزه کمتر از بنزودیازپین‌ها است. ماده فعال مشروبات الکلی، آبجو و شراب نیز آرام بخش است.

باربیتورات‌ها

گروهی از داروهای ضد اضطراب هستند و بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارند و اثر آرام بخش و خواب‌آور دارند. در موارد متعددی مانند درمان بی خوابی، درمان عصبانیت و بی قراری، بیهوشی و … مورد استفاده قرار می‌گیرند. مصرف بیش از حد باربیتورات ‌ها باعث ایجاد وابستگی و اعتیاد به آن ها می‌شود.

بنزودیازپین ها، باربیتورات ها و الکل اثرات آرام بخش خودشان را با فعال کردن یک ماده انتقال دهنده عصبی طبیعی، که معمولاً در مغز به نام  GABAیافت می شود، ایجاد می کنند.

GABAگابا یک انتقال دهنده عصبی مهاری است، که عملکرد آن کاهش فعالیت مغز است. با فعال کردن گابا، بنزودیازپین‌ها، باربیتورات‌ها و الکل همگی فعالیت مغز را مهار می‌کنند و در نتیجه بدن را کند و آرام می‌کنند.

یکسری از داروهای تجویز شده که رایج است و اثرات آرام بخش دارند عبارتند از: آنتی هیستامین ها (داروهایی که معمولاً برای کاهش واکنش های آلرژیک مانند آتاراکس یا ویستاریل استفاده می شوند) و داروهای خواب آور (مانند گلوتتیمید (دوریدن)، متیپریلون (نولودار) و اثکلروینول (پلاسیدیل) که در صورت مصرف منظم و زیاد، فرد را وابسته فیزیولوژیکی و روانی می کند.

کسانی که از این داروها استفاده می کنند در صورت عدم مصرف، ممکن است علائمی مثل بی قراری شدید و بی خوابی را تجربه کنند.

هشدار: مصرف این داروها با الکل منجر به کما رفتن یا مرگ بیمار می شود.

بوپروپیون (BuSpar)

بوپروپیون یک داروی ضد اضطراب است، که از نظر شیمیایی با بنزودیازپین‌ها، باربیتورات‌ها یا سایر داروهای آرام‌بخش و ضداضطراب مرتبط نیست.

از بوپروپیون برای درمان علائم فیزیکی اضطراب، مانند تنش بدنی، سرگیجه، ضربان قلب تند و غیره استفاده می شود. بنابراین، به عنوان یک درمان طولانی مدت کاهش استرس، داروی مناسبی نیست.

بوپروپیون، بر سروتونین و دوپامین(سایر پیام رسان های شیمیایی در مغز و سیستم عصبی که بر خلق و خو تأثیر می گذارند) اثر می گذارد و دارای اثرات تشنج و شل کنندگی عضلات را دارد و آرام بخش نیست.

مصرف این دارو بین یک تا سه هفته، زمان می برد که بر فرد تاثیر بگذارد و علائم اضطرابش کم شود. ممکن است این دارو با داروهایی مانند فنلزین (ناردیل)، رازاگیلین (آزیلکت)، سلژیلین، Eldepryl با داروی بوپروپیون تداخل دارویی داشته باشد و باعث عوارض جدی شود.

از داروهای قدیمی‌تری که گاهی برای درمان علائم افسردگی استفاده می شده است، ترانیل سیپرومین است. ترانیل سیپرومین، یک مهارکننده مونوآمین اکسیداز می باشد. ترانیل سیپرومین در درمان افسردگی شدید، در صورت عدم تاثیر یا عدم تحمل سایر داروهای ضد افسردگی ، در بزرگسالان استفاده می شود.

مونوآمین اکسیداز

گروهی از آنزیم ها هستند که مونوامینهایی مانند سروتونین، اپی نفرین، دوپامین و مونو آمینهای دیگر را اکسید می‌کنند. مونوآمین اکسیدازها در مغز میانجی های عصبی مونوامین را تخریب می‌کنند، وکاهش سطح این مواد یکی از عوامل افسردگی شمرده می‌شود.

داروهای ضد افسردگی

همان طور که از نام آن ها مشخص است، این داروها برای درمان افسردگی شدید و شرایط مرتبط استفاده می شوند. این داروها خواص ضد اضطرابی نیز دارند و در بسیاری از موارد می‌توانند برای درمان علائم استرس نیز از آن ها استفاده کرد.

گروهی از داروهای ضد افسردگی SSRIs شناخته می شوند شامل اکسیل، پروزاک و لکساپرو رایج ترین داروهای ضد افسردگی شناخته می شوند.

SSRIs به عنوان مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین به عنوان ضد اضطراب و ضد استرس تجویز می شوند. نورون‌ها (سلول‌های اولیه شامل مغز و نخاع) با استفاده از پیام‌رسان‌های شیمیایی انتقال‌دهنده‌های عصبی با یکدیگر صحبت می‌کنند.

یکی از این انتقال دهنده های عصبی، سروتونین، نقش مهمی در ایجاد حساسیت به افسردگی و شرایط اضطراب ایجاد می کند.

در طول فرآیند ارتباط عصبی، یک نورون فرستنده، یک ماده شیمیایی انتقال دهنده عصبی را، در فضایی بین نورون ها به نام سیناپس آزاد می کند، جایی که با نورون گیرنده تماس برقرار می کند و آن نورون را تحریک می کند تا عمل کند. سپس، سروتونین توسط نورون فرستنده در فرآیندی به نام بازجذب مکیده می شود؛ زمانی که بازجذب خیلی سریع اتفاق می افتد، سروتونین کافی برای انجام صحیح کار وجود ندارد و می تواند باعث عوض شدن خلق و خو می شود.

اثر  SSRIs و داروهای مشابه، روند بازجذب را کند می کنند, به طوری که سروتونین مدت بیشتری در سیناپس باقی می ماند. افزایش سطح سروتونین تا حدی می تواند خلق و خوی فرد را بهتر کند و احساس اضطراب را کم کند.

داروهای  SSRI اعتیادآور نیستند، اما می توانند عوارض جانبی منفی مانند حالت تهوع، سرگیجه، خشکی دهان، اختلالات خواب، و طیف وسیعی از برانگیختگی جنسی به همراه داشته باشند.

بهترین قرص ضد استرس گیاهی

خیلی از افراد به دلیل عوارض داروهای شیمیایی، دوست دارند از داروهای گیاهی استفاده کنند. دارو و قرص ضد استرس نیز از این موضوع جدا نیست و برخی از افراد دوست دارند به منظور کاهش اضطراب و نگرانی خود، از انواع دمنوش ها و یا محصولات گیاهی آرام بخش استفاده کنند.

خیلی از شرکت های داروسازی با استفاده از گیاهانی از جمله گل‌گاوزبان، سنبل‌الطیب، بادرنجبویه، شانکپورشپی، گشنیز و گل‌های نارنج،  قرص ضد استرس گیاهی تهیه کرده اند، که مصرف آن ها می تواند موثر باشد.

محصولات گیاهی برای بعضی از افراد حساسیت زا بوده و می تواند موجب بروز مشکلاتی از قبیل اختلالات گوارشی، دل درد و گرفتگی عضلات شکمی، تهوع و استفراغ و … شود.

بابونه، گل گاوزبان و گیاهان دارویی دیگر، مکمل های غذایی مختلف مثل جودوسر و رازک، از جمله مواردی هستند که در کاهش استرس و اضطراب موثر هستند.

سخن آخر

درست است که ما در این مقاله به معرفی داروهای ضد استرس پرداختیم، اما بدون تشخیص و تجویز پزشک از داروهای ضد استرس و اضطراب نباید استفاده کنید. روان پزشک و پزشک متخصص می توانند بهترین مشورت را با توجه به علائم شما، در اختیارتان قرار دهند.

شما هم چنین می تواند با انجام ورزش و مدیتیشن از استرس خودتان کم کنید، یا استفاده از دم نوش ها یا بوییدن روغن های گیاهی بابونه، اسطوخودوس وبهارنارنج اضطراب خودتان را کاهش دهید. با روش های مدیریت استرس بیشتر آشنا شوید.

استفاده از نوشیدنی های کافئین دار ممکن است باعث استرس و اضطراب شود. پس، از نوشیدن زیاد کافئین اگر دچار اضطراب هستید نیز پرهیز کنید.