نکات مهم در خرید سرویس قاشق و چنگال
کارد و قاشق از قدیمیترین اختراعات بشر هستند
یکی از مهمترین لوازم آشپزخانه سرویس قاشق و چنگال است. از آنجا که سرویس قاشق و چنگال از آن دسته کالاهایی است که تا مدتها از آن استفاده خواهید کرد و قیمت بالایی هم دارد، هنگام خرید باید کاملا دقت کنید. این بار در «درجه» برایتان از نکاتی میگوییم که قبل از خرید قاشق و چنگال باید بدانید.
برای ما آدمهای امروزی، اینکه غذا را در چه ظرفی و با چه وسیلهای صرف کنیم، اهمیتی به اندازه خود غذا دارد. به همین دلیل هر روز شاهد عرضه سرویسهای گوناگون غذاخوری با طرح های زیبا و جدید در بازار هستیم. یکی از کالاهایی که استفاده از آن بسیار مرسوم است، قاشق و چنگال است و البته کارد غذاخوری. کالایی که بر خلاف گذشتهمان هیچ کدام از ما تمایلی به عدم استفاده از آن هنگام صرف غذا نداریم و معمولا بدون قاشق و چنگال غذا نمیخوریم. با توجه به این موضوع در این بخش ما ضمن بررسی بازار این کالا مجموعه نکاتی که هنگام خرید این کالا باید مد نظر قرار داد به شما یادآوری میکنیم.
تاریخچه قاشق و چنگال
کارد و قاشق از قدیمیترین اختراعات بشر هستند. میتوان گفت، یکی از اولین اختراعات بشر چاقوی سنگی است. انسانهای اولیه از سنگ ابزارهایی برای شکار و قطعه قطعه کردن حیوانات ساختند و همه جا این ابزار را همراه خود داشتند. تاریخچه استفاده از قاشق هم به دوران باستان میرسد. طراحی و استفاده از چنگال خیلی دیرتر به ذهن بشر رسید؛ اما رفته رفته وارد میز غذای مردم شد. طبق اطلاعات به دست آمده تا سال ۱۷۰۰ بیشتر مردم در هنگام صرف غذا فقط از چاقو و قاشق استفاده میکردند و ضمنا این را هم بدانیم که هیچ فرد آمریکایی در زمان انقلاب آمریکا هنوز چنگال برای غذا خوردن نداشت. سرانجام پس از قرنها اروپاییان به قاشق و چنگال که واعظان آن را وسیلهای شریرانه و هدیه شیطان میدانستند، عادت کردند و قاشق و چنگال به طور رسمی بر سر سفرههای ثروتمندان و اعیان اروپا جا باز کرد. با این حال مشهور است که برخی از پادشاهان از جمله الیزابت اول در انگلستان و لویی چهاردهم در فرانسه همچنان با دست غذا میخوردند.
گفته میشود هانری هشتم پادشاه انگلستان ، اولین کسی بود که این رسم ایتالیاییها را تقلید کرد. وی صاحب سه عدد چنگال بود که از میان آنها یکی را انتخاب میکرد. ورود قاشق و چنگال، این دو ابزار فرنگی به تهران اما به ۱۳۰ سال گذشته باز میگردد. شنیده میشود مسافرتهای پی در پی ناصرالدین شاه به فرنگستان باعث شده بود تا او برای مردم وطنش سوغاتهای ویژهای از کالسکه و ماشین دودی گرفته تا ساختن بناهای مرتفع و آمفی تئاتر به سبک و اسلوب مغرب زمین را به ارمغان آورد و این بار یکی از کالاهایی که شاه از کلاه جادوییاش بعد از سفرش به اروپا برای دارالخلافه نشینان رو کرد، قاشق و چنگال بود. طبق خاطرات گردشگران فرنگی، برای نخستین بار سپهسالار صدراعظم ناصرالدین شاه که با نحوه غذا خوردن فرنگیها آشنایی داشت، پیش از سفر شاه به فرنگ به وی آداب غذا خوردن با قاشق و چنگال را آموزش داد. پس از بازگشت شاه به وطن، وی شروع به استفاده از قاشق و چنگال کرد و به دنبال آن درباریان، رجال، اعیان و اشراف به مصرف کنندگان قاشق و چنگال پیوستند و این دو ابزار به تدریج وارد بازارها و بساط دستفروشان تهرانی شد.
تهرانیها نیز کم کم این نوع طرز غذا خوردن را یاد گرفته و قاشق و چنگال را وارد سفره خانههای خود کردند و طولی نکشید که قضیه جنبه عمومی پیدا کرد. با این حال جماعت زیادی از تهران نشینان همچنان به سنتهای گذشته خود پایبند بودند و صرف غذا با دست را بر استفاده از قاشق و چنگال ترجیح میدادند. سرانجام استفاده از قاشق و چنگال در ایران مرسوم شد. در ابتدا استفاده از قاشق و چنگالهای نقره، مسی، ورشو و روحی مرسوم بود و به طور سنتی، کارد و چنگالهای رسمی، از نقره یا یک فلز گران قیمت تهیه میشد. دسته چاقوها و در برخی موارد چنگالها نیز از مواد خاصی مانند استخوان، شاخ حیوانات و چوب ساخته میشد.
قاشق و چنگالهای امروزی
با افزایش بهای نقره و فلزات گرانبها و همچنین عمومیت یافتن استفاده از کارد و چنگال در بین مردم، دیگر از فلزات گرانبها برای ساخت قاشق و چنگال و کارد استفاده نمیشود. این روزها قاشق و چنگال را بیشتر از استیل (فولاد ضدزنگ) میسازند. البته برای قویتر کردن استیل و آسان تر کردن روند ایجاد آن عناصری مانند وانادیوم و تیتانیوم به آن اضافه میشود و برای جلوگیری از زنگ زدن، نیکل و کروم به استیل اضافه میشود. قاشق و چنگالهای امروزی مقاوم تر و دارای طراحیهای متنوعی هستند. در حال حاضر در بازار این کالا برندهای گوناگونی وجود دارند.برندهایی نظیر بوگاتی، سولایتر، وی ام اف، زولینگن، نیولایف و… که قیمتی گران دارند و در مقابل برندهای ایرانی استیل پاشا، زرناب، ناب استیل، استیل ایران و… که قیمت ارزان تری دارند. شنیدهها حاکی از این است که در حال حاضر چین بخش بزرگی از بازار سرویس قاشق و چنگال را به خود اختصاص داده است و محصولات آلمانی و ایتالیایی قیمتی بسیار گران داشته و سهم کمتری از بازار را به خود اختصاص دادهاند. محصولات وطنی هم اکثرا مورد استفاده هتلها، ادارات و… قرار میگیرند.
چرا سرویس قاشق و چنگال بخریم؟

همه ما برای وعدههای روزانه غذا از از قاشق و چنگالهای دمدستی استفاده میکنیم که میتوانند ساده یا فانتزی باشند. اما معمولا برای ده دوازده نفر مهمان یا حتی بیشتر، دوست داریم قاشق و چنگالهایی را سر سفره یا میز بچینیم که یکدست باشند. بهخصوص ما ایرانیها بهشدت به ملزومات سرو غذا اهمیت میدهیم. بنابراین بهتر است به جای خریدن چند دست قاشق و چنگال جداگانه، یک سرویس کامل بخریم.
جنس
در گذشته بیشتر قاشق و چنگالها را از فلزاتی مانند نقره میساختند. اما امروزه قیمت نقره بسیار بالاست و بههمیندلیل از مواد دیگری برای تولید قاشق و چنگال استفاده میکنند. قاشق و چنگالهای امروزی معمولا از استیل (فولاد) ضد زنگ، تیتانیوم و ترکیب آنها با نیکل، کروم ساخته میشوند که البته ممکن است در آنها از دستههای چوبی، سرامیک و نظایر آنها هم استفاده کنند. قاشق و چنگالهای استیل هم به رنگ طبیعی استیل و هم به رنگ طلایی موجود هستند.
کیفیت و وزن
بهطورکلی هر چه قاشق و چنگال قرصتر و محکمتر باشد، بادوامتر است. بااینحال تخمین کیفیت آنها با چشم و لمسکردن به همین راحتیها نیست. برای اطمینان از کیفیت قاشق و چنگالها، میتوانید از ارقامی که روی بدنه یا بستهبندی آنها درج شدهاند کمک بگیرید. استیلهایی که روی آنها ارقام ۱۰٫۱۸ درج شده است، از عالیترین کیفیت برخوردارند. این ارقام نشان میدهند که در ساخت آلیاژ استفاده شده برای این قاشق و چنگال ۱۸ درصد کروم و ۱۰ درصد نیکل بهکار رفته است. کروم سبب محافظت استیل در برابر خوردگی و زنگزدگی میشود و مقدار مناسبی از نیکل این خاصیت ضدزنگ بودن را تقویت میکند. علاوهبرآن نیکل به فلز درخشندگی و جلای بیشتری میدهد. کیفیت استیل به کار رفته در قاشق و چنگال برمبنای میزان کروم به نیکل تعیین میشود. در بازار علاوه بر کیفیت ۱۰٫۱۸، کیفیتهای ۸٫۱۸ و هم موجود است. عدد ۰٫۱۸ ۱۸ پایینترین کیفیت را دارد و احتمال خوردگی در آن بهدلیل نبود نیکل (بهعنوان تقویتکننده) کمی بالاتر از دو ترکیب دیگر است.
- یک ترفند: آهنربا با خودتان ببرید! استیل ضد زنگ در صورت وجود نیکل جذب آهنربا نمیشود. اگر آهنربا به آن چسبید، بدانید سرویسی که دارید خریداری میکنید، چندان مرغوب نیست.
از نظر وزن، برخی قاشق و چنگالها سنگینتر از انواع دیگر آن ساخته میشوند. معمولا قاشق و چنگالهای سنگینتر طرفداران بیشتری دارند، اما انواع سبکتر هم طرفداران خودشان را دارند. بااینحال قاشق و چنگالهایی که خیلی نازک و معمولا ارزانقیمت هستند ممکن است به آسانی خم شوند و یا بشکنند.
- نکته: اگر میخواهید قاشق و چنگالها را در ماشین ظرفشویی بشویید، بهتر است از نوع ضدخش آن بخرید. قاشق و چنگالهای معمولی یا با دستههای چوبی برای شستن با ماشین ظرفشویی مناسب نیستند. دلیلش این است که بخش فلزی قاشق و چنگالهای معمولی که ضدخش نیستند به راحتی خش برمیدارد. آنهایی هم که دستههای چوبی دارند، دستههایشان پس از مدتی قرار گرفتن در معرض پودر ماشین ظرفشویی خشک میشود و ترک برمیدارد.
نکاتی برای خرید سرویس قاشق و چنگال

تنوع بالای محصولات اگر چه موجبات افزایش قدرت انتخاب خریداران را در پی دارد؛ اما تا حدود زیادی موجب بروز سردرگمیهایی برای خریدار هنگام خرید میشود. به همین دلیل هنگام خرید این کالا باید به نکاتی توجه شود که در این بخش ما به اختصار اشارهای به آنها میکنیم.
بودجه خود را مشخص کنید:
این یک اصل کلی در مورد خرید تمام کالاهاست. مشخص کردن بودجه قبل از خرید موجب میشود شما دایره جست وجوی محدودتری داشته و راحتتر کالای مورد نظر را با قیمت مد نظر خریداری کنید. پس قبل از خرید از میان نمونههای ارزان قیمت، میان قیمت و گران قیمت یکی را انتخاب کنید. معمولا سرویسهای کامل قاشق و چنگال ارزان، قیمتی حدود ۲۵۰ هزار تا ۵۰۰ هزار تومان دارند. میان قیمتها هم قیمتی هم بین۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومان دارند و گران قیمتها نیز با قیمتی حدود یک میلیون تا شش میلیون و حتی بیشتر به فروش میرسند.
برند مورد نظر را معین کنید:
در حال حاضر برندهای گوناگونی در بازار موجودند که اکثرا چینی هستند. اما این کالا بازاری بسیار پرتنوع دارد که بهتر است با بررسی و تحقیق، یکی از برندهای موجود در بازار را انتخاب کنید.
مشخص کنید به چه تعداد قاشق و چنگال نیاز دارید:
یک ست ۱۲ نفره قاشق و چنگال مرکب از ۱۲ عدد قاشق غذاخوری، ۱۲ عدد چنگال غذاخوری، ۱۲عدد کارد غذاخوری، ۱۲ عدد قاشق مرباخوری، ۱۲عدد چنگال میوه خوری، ۱۲ عدد کارد میوه خوری، ۱۲ عدد قاشق چایخوری، ۱۲ عدد قاشق شربت خوری، ۱۲ عدد قاشق بستنی خوری، ۱۲ عدد قاشق سوپخوری، قاشق سرو خورشت، کارد ماهی، چنگال ماهی، کارد استیک، کارد سرو کیک، ۲ کفگیر برنج، ۲ ملاقه سوپ، ملاقه سس، قاشق و چنگال سالاد، گیره قند و شیرینی، قاشق عسل و قاشق شکر است. اگر به تعداد کمتری قاشق و چنگال احتیاج دارید، میتوانید به سراغ فروشندگانی بروید که این کالاها را به صورت فلهای میفروشند و هر تعداد که میخواهید در ستهای شش عددی خریداری کنید. اما اگر به تعداد بیشتری نیاز دارید، می توانید دو سرویس تهیه کنید.
تکههای اضافی را تهیه کنید:
پیشتر سرویس قاشق و چنگال، از یکسری قاشق و چنگال غذاخوری اصلی همراه یک سرویس مخصوص دسرخوری، چایخوری و مرباخوری و کارد و چنگال کیک خوری تشکیل شده بود. اما امروز انواع کفگیر، ملاقه، قاشق های مخصوص سوپ و بستنی و گیره سالاد آنها را همراهی میکند. تکههای مختلف یک سرویس قاشق و کارد و چنگال با هر سبکی که باشد، چه مدرن و چه آنتیک، تاثیر زیادی بر جلوه چیدمان میز میگذارد؛ اما امروزه، کمتر پیش میآید از سرویسهای کامل کارد و چنگال برای سرو غذا در یک ضیافت شام استفاده شود و اغلب افراد از کارد و چنگال و قاشق غذاخوری و چایخوری به شکل معمول خود استفاده میکنند.
در کل عرضه قاشق و چنگال به شکل عددی، دستی، جیبی، ۱۲، ۲۴، ۳۰، ۹۲، ۱۳۶،۱۲۴، و ۱۴۸ پارچه با جعبه چوبی و چرمی و کنسولهای ویژه صورت میگیرد. برخی یا بهتر است بگوییم اکثرا سرویسهای ارائه شده برای بازار ایران فاقد کارد غذاخوری هستند و باید این تکه به صورت جداگانه خریداری شوند. پس هنگام خرید به این موضوع توجه کنید.
تعداد قطعات موجود در سرویس

در هنگام خرید به تعداد قطعات موجود در سرویس توجه کنید. البته کمتر سرویسی پیدا میشود که تعداد بیشتر از سی چهل مهمان را پوشش دهد. معمولا برای تعداد زیاد مهمانها از روشهای دیگری برای تهیه ملزومات سرو غذا استفاده میکنند. بنابراین فقط باید بیشترین تعداد مهمانهایی را که اغلب اوقات ممکن است به منزلتان بیایند و برایتان اهمیت دارند حساب کنید. بر این اساس میتوانید سرویسهای ۶ نفره به بالا مانند ۱۲، ۱۸ و ۲۴ نفره را خریداری کنید.
- نکته: میتوانید به جای سرویس ۲۴ نفره دو سرویس ۱۲ نفره هم بخرید، اما به این فکر کنید که با خرید دو سرویس، از هر یک قطعات اضافی که اصلا به کارتان نمیآیند یک جفت خواهید داشت. از سوی دیگر، قیمت یک سرویس ۲۴ نفره از دو سرویس ۱۲ نفره در شرایط یکسان ارزانتر تمام میشود.
معمولا برای حسابکردن قطعات سرویسها از کلمه «پارچه» استفاده میکنند. بهعنوان مثال، یک سرویس ۲۰ پارچه معمولا برای ۴ نفر و سرویس ۴۵ پارچه برای ۸ نفر کفایت میکند. اما بهطورکلی سرویسهای قاشق و چنگال از ۱۲ پارچه تا ۱۸۱ پارچه به بالا تولید میشوند.
تعداد قطعات برای چند نفر مناسب است
- ۵ پارچه ۱ نفر
- ۲۰ پارچه ۴ نفر
- ۴۵ پارچه ۸ نفر
- ۶۲ پارچه ۱۲ نفر
معمولا هر یک از قطعات سرویس در جای مخصوص به خودشان قالببندی شدهاند و اگر یک عدد از آنها کم باشد کاملا مشخص میشود. فراموش نکنید حتما تمام بخشهای جعبه را وارسی کنید تا چیزی از آن کم نشده باشد (مخصوصا قطعات کمتعداد و بزرگتر مانند کفگیر و ملاقه که میتوان آنها را جداگانه به فروش رساند). البته در فروشگاههای معتبر این اتفاق هرگز نمیافتد، اما بهتر است احتیاط کنید.
اجزای اصلی سرویس قاشق و چنگال
هر سرویس قاشق و چنگال معمولا قطعات اصلی را دارد. بااینحال بعضی از مدلها ممکن است همه موارد موردنیازتان را نداشته باشند. از طرفی همیشه در سرویس قطعاتی مانند چنگال مخصوص دسر، قاشق شکلاتخوری و قطعات فانتزی دیگری هست که شاید هرگز استفاده نشوند؛ زیرا به راحتی با چنگال و قاشقهای دیگر جایگزین میشوند. برای قطعات اضافی کاری نمیتوانید بکنید؛ اما اگر قطعهای هست که در سرویس انتخابی شما موجود نیست، آن را همان موقع تهیه کنید و جداگانه بخرید. زیرا ممکن است بعدها دیگر مدل آن را پیدا نکنید.
قاشق
مهمترین انواع قاشق که باید در سرویس قاشق و چنگال موجود باشند عبارتاند از:
- نوع قاشق اندازه تعداد
- قاشق غذاخوری
- معمولا از بقیه قاشقها بزرگتر است یک دست
- قاشق سوپخوری کمی از قاشق غذاخوری کوچکتر و گودتر است یک دست
- قاشق شربتخوری باریک و بلند است و برای همزدن شربت به کار میرود یک دست
- قاشق چایخوری یا قهوهخوری کوتاهترین و کوچکترین قاشق سرویس هستند یک دست
- برخی از سرویسها قاشق بستنیخوری و قاشق دسر هم دارند.
نکته: در این جدولها، منظور از یک دست، در سرویسهای ۶ نفره ۶ عدد، در سرویسهای ۱۲ نفره ۱۲ عدد و در سرویسهای ۲۴ نفره ۲۴ عدد از هر کدام است.
چنگال
- نوع چنگال اندازه تعداد
- چنگال غذاخوری معمولا از بقیه چنگالها بزرگتر و شاخههای آن کشیدهتر است یک دست
- چنگال سالاد کمی از چنگال غذاخوری کوچکتر است یک دست
- چنگال دسر تقریبا به طول چنگال سالاد است با این تفاوت که کمی نازکتر است یک دست
- چنگال مخصوص سرو ماهی به طول یک چنگال غذاخوری است اما معمولا نازکتر است یک دست
معمولا سرویسها (بهخصوص سرویسهای جدید) چنگالهای متنوعی دارند. چنگال غذاخوری بلند است و شاخههای آن کشیده است. بهعنوان مثال، چنگالی که خیلی کوچکتر و دارای دو شاخه است برای خوردن لابستر (نوعی خرچنگ) بهکار میرود. چنگالهای مخصوص خوردن صدف و حلزون کوچکترند و شاخههای آنها گردتر و کوتاهتر است. چنگالهای مخصوص صدف و لابستر شاید در ایران کاربرد بسیار کمتری داشته باشند.
کارد
- نوع کارد
- اندازه
- تعداد
- کارد غذاخوری معمولا از بقیه کاردها بزرگتر است و نوک آن حالت منحنی دارد یک دست
- کارد مخصوص برش کرده و پنیر از کارد غذاخوری کوچکتر است و نوک آن منحنی است یک دست
- کارد مخصوص سرو ماهی به اندازه کارد غذاخوری است. اما نوک این کارد شکل خاصی دارد که برای جداکردن پوست ماهی در خوراکهایی که ماهی با پوست و استخوان سرو میشود مناسب است. یک دست
- کارد استیک به اندازه یک کارد غذاخوری است اما دارای دو بخش تیز در قسمت تیغه است: تیغه دندانه دار (ارهمانند) و تیغه معمولی یک دست
کارد غذاخوری در قدیم در ایران کمتر استفاده میشد و بیشتر برای خوردن میوه به کار میرفت، اما امروزه که غذاهای خارجی در ایران رواج پیدا کردهاند کاردها هم کاربرد بیشتری یافتهاند. معمولا برای ما ایرانیها کارد غذاخوری همان کارد میوهخوری است. اما اگر تمایلی ندارید از کاردهای سرویستان برای خوردن میوه استفاده کنید، کاردهای میوهخوری را جداگانه (۶ تایی) بخرید. در بعضی از سرویسها مخصوصا سرویسهای ایرانی کارد میوهخوری جداگانه هم هست.
سرویسها کارد مخصوص آشپزخانه هم ندارند و باید آنها را جداگانه تهیه کنید.
- ابزار سرو غذا
- نام اندازه تعداد
- ملاقه برای سوپ و خورشت بزرگ و بلند و گود است به مدل سرویس بستگی دارد، اما معمولا یک یا دو عدد است
- قاشق بزرگ برای کشیدن غذا بزرگ و کشیده هستند اما گودی آنها کمتر از ملاقه است به مدل سرویس بستگی دارد، اما معمولا یک یا دو عدد است
- کفگیر برای برنج بزرگ و مسطح است به مدل سرویس بستگی دارد، اما معمولا یک یا دو عدد است
- چنگال بزرگ برای کشیدن غذا به اندازه قاشق مخصوص کشیدن غذا بزرگ است به مدل سرویس بستگی دارد، اما معمولا یک یا دو عدد است
- ابزارهای دیگر شامل کارد مخصوص برشدادن پنیر، ابزار برای برش کیک، قاشق با سرِ گرد مخصوص سرو بستنی، انبر مخصوص یخ، انبر مخصوص سالاد و بسیاری از اقلام ریز و درشت دیگر که هر یک کاربرد مخصوصی دارند.
سرویس ضدخش خریداری کنید:

باید توجه داشته باشیم امروزه همه سرویسهای قاشق و چنگال باید به گونهای باشند که بتوان آنها را برای شست وشو در ماشین ظرفشویی قرار داد، به طوری که آسیب نبینند. در این خصوص هرچه جنس قاشق و چنگال محکمتر و مقاومتر باشد، بهتر است. سرویسهای قدیمی ساخته شده از استیل سبک و نازک و دارای دستههای چوبی، برای قراردادن در ماشینهای ظرفشویی امروزی مناسب نیستند.
سرویسی تهیه کنید که سیاه نشود:
مشاهده شده است که برخی از سرویسهای قاشق و چنگال پس از مدتی سیاه و کدر میشوند. برخی نیز رد آب روی آنها مانده و رد سیاه رنگی روی قاشق و چنگال و کارد میگذارد. دقت کنید سرویسی خریداری کنید که این مشکل را نداشته باشد. به همین دلیل بهتر است سرویس گارانتی دار خریداری کنید و بابت این موضوع از فروشنده ضمانت بگیرید.
کنسولی میخواهید یا سامسونتی:
بسیاری از خانمها معتقدند سرویسهای کنسولی خیلی شیکتر از سرویسهای سامسونتی است و سرویسهای سامسونتی در کابینت آشپزخانه، به سختی جابه جا میشوند، ولی باید در نظر داشته باشید اگر منزل شما فضای کافی برای این سرویس کنسولی ندارد از خرید آن خودداری کنید. در عین حال در نظر داشته باشید از نمایندگیهایی خرید کنید که ضمانت و گارانتی لازم را برای محصولات خود داشته باشند.
جمعآوری و تنظیم: کاویاب