همه چیز درباره هوش اجتماعی

کسانی که هوش اجتماعی دارند، می‌توانند احساس دیگران را درک کنند، در موقعیت‌های اجتماعی می‌دانند دقیقا چه چیزی باید بگویند، از خود مطمئن به نظر می‌رسند حتی در جمع‌های بزرگ. شاید نام آن را “مهارت برقراری ارتباط” بگذارید، اما این در واقع همان چیزی است که به آن “هوش اجتماعی” می‌گویند.

اولین بار تئوری هوش اجتماعی توسط یک روانشناس آمریکایی به نام ادوارد تورندیک در سال ۱۹۲۰ مطرح شد. وی هوش اجتماعی را اینگونه تعریف کرد: توانایی درک و مدیریت مردان و زنان، دختران و پسران به منظور رفتار هوشمندانه در روابط انسانی. هیچکس با هوش اجتماعی متولد نمی‌شود اما این مهارتی است که فرد طی زمان یاد می‌گیرد.

هوش اجتماعی چیست؟

هوش اجتماعی توانایی ارتباط با دیگران و همکاری با آنان است. این شامل شناخت موقعیت و پتانسیل‌ها برای مدیریت موقعیت می‌باشد. همچنین شناسایی شیوه‌های تعاملی و استراتژی‌هایی که به یک فرد کمک می‌کند تا در ارتباط با دیگران به اهداف خود برسد. این میزان مشخصی از بینش شخصی و آگاه نسبت به تصورات خود و الگوهای واکنش را شامل می‌شود.

در رابطه با مهارت‌های بین فردی، کارل آلبرشت رفتار در قبال دیگران را در طیفی بین “سمی” و “مغذی” طبقه‌بندی می‌کند. رفتارهای سمی موجب احساس بی‌ارزشی، عصبانیت، ناامیدی، احساس گناه یا دیگر احساسات منفی در دیگران می‌شود. رفتارهای مغذی اما در افراد احساس ارزش، احترام، تایید، تشویق یا شایستگی ایجاد می‌کند. ادامه الگوی رفتار سمی، سطح پایینی از هوش اجتماعی را نشان می‌دهد (عدم توانایی در برقراری ارتباط با دیگران و تاثیر مثبت بر آنها). ادامه الگوی رفتار مغذی فرد را در ارتباط با دیگران به عنصر موثری تبدیل می‌کند و نشانه سطح بالایی از هوش اجتماعی است.

آیا هوش اجتماعی بخشی از شخصیت ماست؟

یک نظریه قدیمی وجود دارد که می‌گوید پتانسیل‌های یک فرد را می‌توان با عدد مشخصی که همان نمره IQ است، اندازه‌گیری و پیش‌بینی کرد. اما این نظریه در دهه‌های گذشته اعتبار خود را از دست داده است. بسیاری از محققان فرضیه گاردنر را قبول دارند که هوش چندبعدی است و بسیاری معتقدند که هر یک از این ابعاد هوش می‌تواند در طول زندگی فرد با توجه به تجربیات، چالش‌ها و فرصت‌های رشد او افزایش یابند.

پروفسور گاردنر در سال‌های تحقیق خود تقسیم‌بندی‌های متفاوتی از هوش ارائه داده است. تقسیم‌بندی اخیر کارل آلبرشت در خصوص میزان هوش فرد می‌باشد که به مدل ساده‌ای تبدیل شده است که قابل استفاده در محیط کاری و حرفه‌ای باشد. با توجه به تفسیر ساده شده آلبرشت، می‌توانیم شش بعد هوش برای انسان‌ها در نظر بگیریم:

ابعاد	شامل
انتزاعی	استدلال مفهومی، مهارت کلامی، اطلاعات نمادین و ریاضیات
اجتماعی	تعامل موفق با دیگران در زمینه‌های مختلف
عملی	توانایی حل مشکلات و انجام کارها
عاطفی	بینش شخصی، توانایی تنظیم یا مدیریت واکنش فرد به تجربه
زیبایی شناسی	فهم فرم، طراحی و روابط
حرکتی	آگاهی نسبت به بدن، خواندن، رقصیدن

 

نشانه‌های هوش اجتماعی

افرادی که هوش اجتماعی دارند، چند خصیصه اصلی دارند که به آنها در برقراری ارتباط با دیگران کمک می‌کند:

گوش دادن موثر:

کسی که هوش اجتماعی دارد صرفا برای جواب دادن گوش نمی‌کند، بلکه دقیقا به آنچه فرد می‌گوید دقت می‌کند. این سبب می‌شود طرف مقابل احساس کند درک می‌شود و بدین صورت ارتباط شکل می‌گیرد.

مهارت مکالمه:

افرادی که هوش اجتماعی دارند در مکالمات خود بانزاکت، موقع شناس، شوخ طبع و صمیمی هستند و تمام جزئیات دیالوگ‌های خود و طرف مقابل را به خاطر می‌سپارند تا مکالمه معناداری داشته باشند.

مدیریت اعتبار و آوازه:

افراد باهوش اجتماعی تاثیری که بر افراد دیگر دارند را مدنظر دارند. یکی از پیچیده‌ترین عناصر هوش اجتماعی اعتبار و آوزه است که مدیریت آن مستلزم حفظ توازن است. آنها افرادی هستند که از لحاظ ذهنی بر دیگران تاثیرگذارند و اعتبار و آوازه خود را حفظ می‌کنند.

عدم مشاجره:

افرادی که هوش اجتماعی دارند می‌دانند بحث و مشاجره که در طرف مقابل احساس بدی ایجاد کند، کاری از پیش نمی‌برد. آنها مستقیما نظر طرف مقابل را رد نمی‌کنند، بلکه با ذهنی باز به آنها گوش می‌کنند حتی زمانی که شخصا با آن نظر موافق نباشند.

آشنایی با قوانین و نقش‌های اجتماعی:

افرادی که هوش اجتماعی بالایی دارند، می‌دانند چطور نقش‌های اجتماعی مختلف را ایفا کنند. آنها با قوانین غیررسمی یا نرم‌ها که تعاملات اجتماعی را شکل می‌دهد، آشنایی دارند. درنتیجه آنها هوشیاری و آگاهی بالایی دارند.

خواندن فکر دیگران:

کسانی که هوش اجتماعی بالایی دارند به رفتارها و گفته‌های دیگران توجه می‌کنند و حتی می‌توانند فکر و احساس آنها را بخوانند.

اینکه چرا باید در ساختن روابط اجتماعی خوب با دیگران تلاش کنیم، دلایلی دارد که ارزش تلاش برای آن را دارد. از جمله این دلایل عبارتند از:

• روابط اجتماعی خوب، سیستم ایمنی بدن شما را تقویت می‌کند و به شما در مبارزه با بیماری‌ها کمک می‌کند.
• تنهایی و روابط اجتماعی ضعیف یکی از منابع اصلی استرس، بیماری‌ها و افسردگی است.
• روابط ما بر تمام جنبه‌های زندگی از جمله چالش با همسر، فرزندان و دوستان تاثیرگذار است.

عقل اجتماعی

گلمن معتقد است ما ساختارهای مشخصی در مغز خود داریم که برای برقراری ارتباطات اجتماعی ساخته شده‌اند.

• سلول اسپیندل سریع‌ترین نورون فعال در مغز است که تصمیمات اجتماعی ما را هدایت می‌کند. مغز انسان بیش از دیگر گونه‌ها دارای این سلول است.
• نورون‌های آینه‌ای با تقلید ناخودآگاه حرکات دیگران، به ما در پیش‌بینی رفتار اطرافیان کمک می‌کند. هرچه دیگران احساس کنند، احساس می‌کنیم و طبق رفتار آنها رفتار می‌کنیم.
• وقتی مردی به زنی نگاه می‌کند که از دید او جذاب است، مغز او ماده شیمیایی به نام دوپامین تولید می‌کند که در او احساس خوشایندی ایجاد می‌کند.

چطور هوش اجتماعی را رشد دهیم؟

تنها تلاش برای رشد هوش اجتماعی کافی نیست، بلکه باید روی آن کار کنید. خوشبختانه استراتژی‌های مشخصی وجود دارند که به شخص کمک می‌کنند تا مهارت‌های اجتماعی خود را بدست بیاورد. این تاکتیک‌ها می‌تواند به شما در رشد هوش اجتماعی کمک کند:

به افراد و اشیای اطراف خود خوب دقت کنید:

افرادی که هوش اجتماعی دارند هوشیارند و به نشانه‌های ظریفی که در اطرافشان وجود دارد، دقت می‌کنند. اگر فکر می‌کنید یکی از اطرافیان شما مهارت اجتماعی خوبی دارد، به رفتارهای او دقت کنید و ببینید چطور با دیگران تعامل دارد.

روی افزایش هوش عاطفی خود کار کنید:

هوش عاطفی نیز مانند هوش اجتماعی، در خصوص این است که چطور احساسات خود را کنترل کنید و چطور با دیگران همدلی کنید. این مستلزم آن است که بدانید چه احساسی را تجربه می‌کنید که کمک می‌کند احساس طرف مقابل را نیز درک کنید و این دو را به طور مناسبی با هم هماهنگ کنید. افرادی که هوش عاطفی دارند می‌توانند احساسات منفی مانند ناامیدی و خشم را شناسایی و کنترل کنند.

به تفاوت‌های فرهنگی احترام بگذارید:

حتی بیش از آن، به دنبال تفاوت‌های فرهنگی باشید و سعی کنید آن را درک کنید. گرچه بسیاری از افراد مهارت‌های خود را از خانواده، دوستان و محیط اطرافشان کسب می‌کنند، افراد باهوش اجتماعی می‌دانند که دیگران ممکن است بر اساس محیط متفاوتی که رشد کرده‌اند، آداب و رسوم و واکنش‌های متفاوتی داشته باشند.

تمرین کنید شنونده فعال باشید:

سعی کنید بر روی مهارت‌های ارتباطی خود که مستلزم شنیدن فعالانه است، کار کنید. وسط حرف افراد نپرید. پیش از جواب دادن زمان بگذارید و فکر کنید طرف مقابل چه چیزی می‌گوید. به حرف‌ها و نحوه حرف زدن طرف مقابل دقت کنید تا متوجه شوید دقیقا چه منظوری دارد.

از افراد مهم زندگی خود قدردانی کنید:

افرادی که هوش اجتماعی دارند، رابطه عمیقی با کسانی دارند که برایشان مهم هستند. به احساسات همسر و فرزندان، دوستان، همکاران و دیگر اطرافیان دقت کنید. اگر نزدیک‌ترین افراد زندگی خود را نادیده بگیرید، نخواهید فهمید چطور با آنها ارتباط برقرار کنید.