ناباروری در زنان و مردان دلایل مختلفی دارد. واریکوسل یکی از بیماری‌های شایع در مردان است به طوری که از هر ۱۰ نفر نفر مرد جوان ۲ الی ۳ نفر مبتلا به این بیماری هستند. اگرچه این عارضه می تواند یکی از علت های ناباروری در مردان باشد اما خوشبختانه امروزه قابل درمان است.
واریکوسل چیست؟
واریکوسل اتساع و پیچ‌خوردگی غیرطبیعی شبکه وریدی (سیاهرگی) بالای بیضه‌هاست. شیوع آن زیر ۱۰سال نادر است ولی در بالغین جوان ۱۵% و در مردان نابارور ۲۰ تا ۴۰% می‌باشد.در کسانی که با ناباروری ثانویه مراجعه می‌نمایند یعنی قبلا بچه‌دار شده‌اند شیوع آن به ۷۰% میرسد. ۹۰% موارد طرف چپ و در ۱۰% موارد دو طرفه است. این بیماری باعث بزرگ شدن رگ‌ها درون کیسه بیضه می‌شود. این بیماری مشابه بیماری واریس که در پا رخ می‌دهد می‌باشد. واریکوسل یکی از معمول‌ترین دلایل کاهش اسپرم و کاهش کیفیت اسپرم است که می‌تواند باعث نازایی و ناباروری مردان شود، با این حال همه انواع آن بر روی تولید اسپرم تاثیری ندارند.
این بیماری همچنین می‌تواند باعث کاهش رشد بیضه و در نهایت کوچک شدن بیضه گردد. همچنین با اثر بر اسپرم‌ها باعث کاهش حرکت و تعداد آن‌ها و تغییر مورفولوژی (شکل ظاهری) انها خواهد شد. واریکوسل به طور مستقیم اثری بر توانایی جنسی یا ایجاد انزال زودرس ندارد. همان‌طور که خانم‌ها لازم است به صورت دوره‌ای و مرتب تحت معاینات متخصص زنان برای مطمئن شدن از سلامت سیستم تناسلی‌شان قرار بگیرند، آقایان هم لازم است با مشاهده کوچک‌ترین مورد غیر عادی به متخصص اورولوژی مراجعه کنند، این در حالی است که شرم و حیای بسیاری از آقایان در مراجعه به متخصصان بیماری‌های تناسلی، باعث بروز مشکلات جبران‌ناپذیری همچون عقیمی می‌شود.
- آیا واریکوسل درمان داروئی دارد؟ جواب منفی است.
- در چه سنی واریکوسل ایجاد می شود؟ عموماً واریکوسل از دوره جوانی شروع می شود و اغلب پس از ازدواج و به علت ناباروری مردان در معاینه کشف می شود.
- آیا واریکوسل علامت خاصی دارد؟ اغلب هیچ علامتی ندارد و گهگاهی باعث ایجاد درد در بیضه می شود و در موارد شدید باعث کوچکی بیضه نیز می گردد.
- بهترین روش تشخیص واریکوسل چیست؟ به علت در دسترس بودن بیضه ها، بهترین و قطعی ترین روش تشخیص واریکوسل معاینه با دست و توسط جراح کلیه و مجاری ادراری می باشد. سونوگرافی رنگی دومین وسیله تشخیص است.
دلایل واریکوسل:
واریکوسل زمانی رخ می دهد که دریچه های درون رگهای در امتداد طناب اسپرمی، جلوی جریان خون را گرفته و کارایی آن را مختل می کنند. این مشکل باعث برگشتن خون به بالا و در نتیجه ورم و پهن شدن رگ ها می شود. واریکوسل عموما به آرامی پیشرفت کرده، اغلب در سنین بلوغ شکل می گیرد، در مردان ۱۵ تا ۲۵ معمول تر است و عموما در سمت چپ کیسه بیضه دیده می شود. از منظر طب امروزی این بیماری در دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی می‌گردد. در نوع اولیه، هیچ عامل ایجادکننده مشخصی وجود ندارد، گرچه تئوری اشکال در دریچه‌های لانه کبوتری وریدهای بیضه، طولانی بودن مسیر این وریدها و احتمال اثر فشاری سایر عروق و احشاء شکمی مطرح می‌باشد ولی هنوز علت مشخصی برای آن ثابت نشده است. این نوع عامل عمده واریکوسل است. نوع ثانویه که بدنبال وجود عامل مشخص ایجادکننده انسداد در عروق داخل شکم ایجاد می‌گردد، درصد کمی از واریکوسل‌ها را شامل می‌شود و علت ایجادکننده آن غالباً توده‌های شکمی، بخصوص تومورهای بدخیم می‌باشد که تشخیص آن مهم و حیاتی است. هرچند عواملی که می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند، پیدا نشده اما نتایج بعضی از تحقیقات نشان می دهند که چاقی ممکن است خطر ابتلای شما به بیماری واریکوسل را افزایش دهد. ظهور ناگهانی واریکوسل در مردان مسن ممکن است ناشی از تومور کلیه باشد و نیاز به بررسی دقیق دارد.
انواع روش‌های جراحی:
- روش استاندارد طلایی جراحی واریکوسل: روش اینگوینال میکروسکوپیک می‌باشد که با برش کوچک پایین شکم نزدیک خارج ریشه آلت و بالای بیضه و با کمک میکروسکوپ انجام می‌شود. مزیت این روش حفظ شریان (سرخرگ) و عروق لنفاوی و عصب می‌باشد و میزان عود نیز کمتر است.
- روش جراحی اینگوینال: تقریبا مانند روش اول است اما بدون میکروسکوپ انجام می‌شود و بنابراین عوارض آن بیشتر است.
- روش جراحی رتروپریتوان: این روش با برشی بالاتر از روش قبلی انجام می‌شود.
- روش جراحی با لاپاروسکوپ: این روش با ایجاد حدود سه سوراخ در شکم و فرستادن گاز به داخل شکم برای ایجاد فضای کافی برای کار انجام می‌شود. در این روش احتمال آسیب عروق بزرگ یا روده‌ها یا مثانه و… هر چند ناشایع وجود دارد.
- روش آمبولیزاسیون: از راه پوست که از راه وریدهای کنار ران به صورت موضعی لخته خون خود بیمار یا کویل یا مواد سنتتیک و مصنوعی دیگر به داخل وریدها فرستاده می‌شوند. این روش نیاز به متخصص رادیولوژی ماهر در این زمینه و تجهیزات پیشرفته دارد.
آیا عمل واریکوسل نیاز به بستری شبانه دارد؟
خیر، اغلب با بی حسی نخاعی و یا بیهوشی ضعیف انجام و بیمار ۴ ساعت بعد از عمل مرخص می شود.
آیا ناباروری سرنوشت حتمی واریکوسلی‌هاست؟
جالب است بدانید که حدود یک‌ششم مردان واریکوسل دارند و در مردانی که دچار ناباروری هستند، این رقم بالاتر است و به ۴۰ درصد میرسد. بی شک واریکوسل می‌تواند از شایع‌ترین علل تولید کم اسپرم و کاهش کیفیت آن تلقی شود، اما همه واریکوسل‌ها بر تولید اسپرم اثر نمی‌گذارند. وقتی خون در وریدهای بیضه به دنبال بروز واریکوسل تجمع یابد، درجه حرارت بیضه بالا می‌رود، در حالی که اسپرم‌ها باید در درجه حرارت کمتری به فعالیت‌های طبیعی ادامه دهند، براین اساس روند تولید اسپرم‌ها دچار اختلال می‌شود.
بعلاوه از آنجا که ترشحات هورمونی غدد فوق کلیوی مستقیما به بیضه منتقل می‌شود، هرگونه اختلال در وریدهای بیضه چپ می‌تواند در فعالیت هورمونی غدد فوق کلیوی هم اشکال ایجاد کند. با این حال هیچ رابطه علمی ثابت شده‌ای مبنی بر ارتباط قطعی ناباروری و واریکوسل وجود ندارد. به‌علاوه ما از نظر اخلاقی قادر به تایید قطعی اثرات این بیماری بر ناباروری مردان،صرفا به دلیل وجود درصدی احتمال نیستیم، مگر آن که بررسی‌های تخصصی روی اسپرم‌ها (اسپرماتوگرافی) اختلالی در تولید اسپرم را تایید کند که در آن صورت فرد باید تحت جراحی واریکوسل قرار بگیرد.
جمع آوری و تنظیم: کاویاب