خوش بین بودن یعنی چه و چگونه می توان آن را تقویت کرد؟
وقتی انسان بدبینی باشید در کمتر از ثانیه قادر خواهید بود سناریوی وحشتناک برای خودتان درست کنید. به محض اینکه همسایه شما را به میهمانی شام دعوت می کند، شما در ذهن خود غذای ناجور او را تصور می کنید و یک دلخوری و بگو مگو در میهمانی که موجب می شود یک عمر با همسایه ناسازگاری داشته باشید. اینکه لباس نو برای میهمانی بپوشید عذاب بزرگی برای شما می شود و فکر اینکه منتظر شام و سالاد بنشینید اذیتتان می کند. وقتی به زیباترین جا برای اسکی می روید چه اتفاق می افتد؟ در بهترین حالت سردتان می شود و مچ پا می شکند و در بدترین حالت دچار مشکل بینایی ناشی از برف می شوید.
نگرش منفی می تواند به عنوان یک مکانیسم دفاعی قوی عمل کند اما تنها وقتی می توانید در صورت خوب پیش نرفتن شرایط از هم نپاشید که انتظارات شما به حد کافی پایین باشد. اما تحقیقات نشان داده است که گرایش به ناامیدی در هر شرایطی خصیصه ای است که به آن “بدبینی جهت مند” می گویند. چنین شرایطی نه تنها موجب خراب شدن اوقات خوش شما می شود بلکه مانع از برقراری ارتباط دوستی با دیگران نیز می شود. با هر معیاری که محاسبه کنید، این استراتژی بدی است. برعکس خوش بین ها در تمام موقعیت های زندگی اعم از کار، مدرسه، ورزش یا روابط بهتر عمل می کنند. آنها کمتر از بدبین ها افسرده می شوند، پول بیشتری درمی آورند و ازدواج های موفق تری دارند.
این مزایا تنها مختص کوتاه مدت هم نیست. افراد خوش بین بیشتر عمر می کنند. مطالعه ۹ ساله در خصوص سلامت قلب و عروق بر روی بیش از ۹۰۰ زن و مرد در هلند نشان داده است که افراد بدبین نه تنها زودتر از افراد خوش بین دچار مرگ ناشی از بیماری قلبی می شوند بلکه آنها کلا زودتر از بقیه می میرند، به هر دلیلی. همچنین افراد بدبین بیشتر در معرض زوال عقل قرار دارند.
خوشبختانه نوع دیدگاه افراد به زندگی همیشگی و دائمی نیست. محققان می گویند خوش بینی و بدبینی دو سر یک رشته اند. ۸۰ درصد مردم آمریکا در سطح بین خفیف تا شدید بدبینی قرار دارند. اما تحقیقات نشان داده است شما می توانید تغییر حالت دهید و به آن سر رشته یعنی خوش بینی متمایل شوید تا حداقل از بخشی از مزایای آن بهره مند شوید. این تغییر حالت تنها با چند کار ساده امکان پذیر است. بسیار ساده است و تدریجی صورت می گیرد.
برای شاد بودن تلاش نکنید
در تحقیق از داوطلبان خواسته شد از قطعه ای موسیقی کلاسیک بهره ببرند تا روحیه خود را بهتر کنند در حالی که گروه دیگر داوطلبان به سادگی تنها به یک سمفونی گوش دهند. این موسیقی به کسانی که تمرکز کرده بودند تا با گوش سپردن به آن روحیه خود را تقویت کنند، کمکی نکرد اما بقیه احساس بهتری داشتند. برای آنکه واقعا شاد باشید، از تلاش کردن دست بردارید. حتی از کنترل بر خودتان نیز دست بکشید و مدام از خود نپرسید که الان احساس بهتری دارم؟ راه خودتان را بروید.
در عوض خود را مشغول کنید. اشتغال و سرگرمی بدبینی را از بین می برد. دلیلش این است که وقتی سخت مشغول کاری هستید دیگر حواستان از اندیشه های بدبینانه پرت می شود. وقتی مدام در حال نشخوار افکار و اندیشه های منفی هستید، تنها یک روز بد ندارید، همه روزها برایتان بد است، زندگی بد است و خودتان بد هستید. افراد بدبین عادت دارند کوچکترین مشکلات را بزرگ و حاد می کنند (از کاه، کوه می سازند). این کار تمرکز شما را می گیرد و نخواهید توانست راه حل مناسبی پیدا کنید. به همین خاطر است که افراد خوش بین عملکرد بهتری نسبت به افراد بدبین دارند.
تعدیل نگرش:
هر گاه احساس کردید در دام احساسات منفی افتاده اید، سریعا به دنبال چیزی برای پرت شدن حواستان بگردید. فعالیتی که تمام تمرکز شما را به خود معطوف می کند برگزینید. به کلاس یوگا بروید (یا کیک بوکسینگ یا ایروبیک که باید همه حواستان باشد که صورتتان خراب نشود). در محل کار سعی کنید با یک دوست تماس بگیرید یا یک موسیقی جذاب گوش دهید.
تصور کنید این آخر دنیاست
نشخوار افکار منفی یک جاده یک طرفه به سمت بدبینی است (چگونه افکار منفی نداشته باشیم؟). عادت اشتباه افراد بدبین، فاجعه سازی است. آنقدر وقایع ناگوار را در ذهن خود بازنویسی می کنند تا بالاخره روزی به حقیقت بپیوندند. یک سرفه کوچک تبدیل به ذات الریه می شود. از دست دادن یک فرصت کاری قدم اولی می شود برای شتافتن به سمت بیکاری دائمی. این فاجعه سازی در کنار نشخوار کردن افکار منفی یک مجموعه وحشتناکی را ایجاد می کنند. سناریوهای بد و ناگوار ممکن است واهی باشند اما مدام آنها را در ذهن پروراندن نه تنها آن را منطقی جلوه می دهد بلکه حتی عملی شدن آن را اجتناب ناپذیر می کند و این تمام لذت زندگی را از بین می برد.
تعدیل نگرش:
اینگونه سناریوهای مبالغه آمیز را به سخره بگیرید. به خود بگویید مثلا اگر دیر به قرار برسم، من را در یخچال محبوس می کنند؟ سعی کنید برای خودتان سناریوهای زیبا بسازید مثلا اینکه در کار خود موفقیت بزرگی کسب کرده اید و به درآمد دلخواه خود دست یافته اید. اینگونه افکار به شما در اندیشه و اقدامات خود قدرت می دهد. این ترفند کنترل افکار پادزهری برای بدبینی است.
خود را سرزنش نکنید
محققان دریافته اند که خوش بین بودن و بدبین بودن هر دو به برداشت های ما از بالا و پایین زندگی مربوط می شوند. وقتی اتفاق خوبی می افتد، افراد بدبین آن را فقط یک اتفاق برمی شمارند اما افراد خوش بین به آن به عنوان امتیاز می نگرند. وقتی اتفاق بدی می افتد، بدبین ها خود را سرزنش می کنند و مدتها رنج می کشند اما خوش بین ها آن را به عنوان یک کمبود می بینند و مشکلی مقطعی می دانند که سریعا برطرف می شود. وقتی یک بدبین در بازی تنیس توپی را از دست می دهد، می گوید من در تنیس بازنده ام اما یک خوش بین می گوید حریفم خیلی قوی است. سبک برداشت افراد از موقعیت ها تقریبا همیشه ثابت است به همین جهت است که افراد خوش بین همیشه موفق و افراد بدبین شکست خورده اند. به همین خاطر اگر مطمئن شوید در مقابل حریفی که در سطح شماست بهتر عمل می کنید، بیشتر احتمال دارد که به تمرینات تنیس خود ادامه دهید.
به دلیل سبک برداشت افراد خوش بین، آنها راحت تر با شرایط سخت کنار می آیند. تحقیقات نشان داده است بیماران مبتلا به سرطان سینه که خوش بین هستند، بیشتر دچار افسردگی ناشی از اخبار بد می شوند، نسبت به همتایان بدبین خود. اما کسانی که سبک برداشت آنها از شرایط خوشبینانه است، بیشتر از دیگران منتظر دریافت جواب مثبت از آزمایشات خود هستند (عدم ابتلا به سرطان). جای تعجب نیست که این زنان وضعیت روحی بهتری در طول درمان از خود نشان می دهند در حالی که افراد بدبین از غم و اندوه رنج می برند.
خبر خوب این است که محققان دریافته اند که افراد بدبین و آنها که خود را سرزنش می کنند، می توانند یاد بگیرند توضیحات جایگزین برای شکست خود بیابند و به سراغ راه حل بروند. اما در هر صورت تغییر نگرش و دیدگاه نیازمند تلاش مداوم است.
تعدیل نگرش:
وقتی متوجه شدید افکار بدبینانه ای دارید، موضوع را در ذهن خود تغییر دهید و به این بیندیشید که گناهی در این موضوع ندارید. به جای آنکه وسط مهمانی تنها بایستید و به این بیندیشید که هیچ کس نمی خواهد با من حرف بزند، کار دیگری انجام دهید. مثلا به دنبال میزبان بگردید.
طبعا افراد خوش بین به خود به مثابه یک قربانی نمی نگرند بلکه سهم خود را در مشکل شناسایی می کنند تا بهتر آن را حل کنند. این کمک می کند که مشکل را فقط در خود نبینید حتی اگر رفتار شما مسائل را پیچیده کند. در نهایت، اهداف کوچک و قابل دستیابی تنظیم کنید. میزبان را پیدا کنید و از او بخواهید شما را به سه نفر دیگر در مهمانی معرفی کند.
دست از تلاش برندارید
چرا همیشه افراد خوش بین شاد هستند؟ چون در حالی که افراد بدبین هنگام بروز مشکلات کم می آورند، افراد خوش بین تلاش می کنند و آن مشکل را حل می کنند. در حالی که افراد بدبین در حال فکر کردن هستند، افرد خوش بین تلاش کرده و به نتیجه می رسند. تحقیقات نشان داده است که سطح خوش بینی دانشجویان حقوق در سال اول دانشگاه، ۱۰ سال بعد در دستمزد خود را نشان می دهد. سریعترین راه حل برای پیوستن به حلقه افراد خوش بین، تمرین خوش بینی است. تلاش بسیار به موفقیت و افزایش اعتماد به نفس می انجامد. حتی محققان می گویند نقش آن را بازی کنید تا حقیقی شود، این کار تاثیر قوی و فوری بر روی احساسات شما می گذارد. در تحقیقی از یک گروه ۵۰ نفره از دانش آموزان خواسته شد در بحث گروهی فعالانه عمل کنند و برونگرا باشند. دانش آموزانی که فعال تر بودند و بیشتر اظهارنظر می کردند، شادتر بودند. حتی در درجه بالاتر، شما تا زمانی که به عملکرد آنتی بیوتیک ایمان نداشته باشید، در شما اثری نخواهد گذاشت. همین در مورد به کار بستن طرز فکر خوش بینانه نیز صادق است.
رابطه دوستی با افراد خوش بین برقرار کنید
راه حل دیگر برای اتخاذ طرز فکر خوش بینانه، ارتباط داشتن با افراد خوش بین است. مطالعه یک ساله بر روی بیش از ۱۰۰ زوج دانشجو از دانشگاه اُرِگان نشان داده است که زوج هایی که هر دو خوش بین بوده اند، نسبت به بقیه رضایت بیشتری از رابطه شان داشته اند زیرا افکار مثبت و خوش بینی شریکشان، خوش بینی آنها را نیز تقویت می کند (اگر می خواهید ببینید جزء کدام دسته از زوجین هستید، این مقاله را مطالعه کنید).
اگر شما و شریک زندگی تان هر دو افرادی خوش بین باشید، هر دو شما رضایت بیشتری از رابطه خواهید داشت و تضادها و اختلافات را به بهترین شکل برطرف می کنید.
تعدیل نگرش:
علاوه بر تقویت خوش بینی همسرتان، سعی کنید با دوستانی شاد و همکارانی با ایده های مثبت در ارتباط باشید. تحقیقات نشان داده است این سه نوع رابطه (همسر، دوستان و همکاران) در بهتر شدن احساس فرد بسیار موثرند. اگر با فرد بدبین ازدواج کردید یا خودتان فردی بدبین هستید، ارتباط شما با دوستان و همکاران خوشبین می تواند به شما کمک کند.
تمرین سه حرکت سریع برای بهتر شدن حال
لازم نیست برای پیدا کردن تفکر خوش بینانه یک سال را در مراکز مشاوره بگذرانید بلکه تحقیقات نشان داده است که اگر این سه استراتژی را به مدت یک هفته به کار ببرید، پیشرفت قابل توجهی خواهید داشت.
از نقاط قوت خود استفاده کنید
محققان از شرکت کنندگان خواستند ۵ ویژگی یا نقاط قوت خود را برشمارند برای مثال گشاده دستی یا خلاقیت، سپس به آنها گفته شد یکی از این نقاط قوت را به مدت یک هفته هر روز به شیوه جدید و متفاوتی به کار گیرند. نتیجه این بود که داوطلبان تا ۶ ماه شادی و خرسندی چشمگیری را تجربه کردند.
اتفاقات خوب را بنویسید
از گروهی از بزرگسالان خواسته شد هر روز ۳ اتفاق خوب که در آن روز افتاده و چرایی آن را بنویسند و مدام این کار را تکرار کنند (درباره مزایای نوشتن بیشتر بدانید). گرچه این کار فقط یک هفته به طول می انجامد اما شرکت کنندگان تا ۶ ماه احساس شادی می کنند.
یک سررسید قدردانی داشته باشید
بعد از یک هفته نوشتن اتفاقات خوب، افراد نامه قدردانی برای شخصی می نویسند که با آنها مهربان و خوش برخورد بوده است اما هرگز به طور مستقیم از او تشکر نکرده است. شادمانی ناشی از این تجربه به مدت یک ماه ماندگار خواهد بود.