استفاده از دانه کتان به عنوان یک ماده غذایی قدمت ۶۰۰۰ ساله دارد و امروزه به عنوان یک ماده غذایی پرخاصیت شناخته می‌شود. مصرف تخم کتان خواص بسیاری برای بدن شما دارد که از جمله آنها می‌توان به بهبود دادن سیستم گوارش، کمک به داشتن پوست روشن، پایین آوردن کلسترول، پایین آوردن میل به خوردن شیرینی و شکر، متعادل کردن هورمون‌ها، مبارزه با سرطان و کاهش وزن اشاره کرد. بذر کتان که به آن تخم بزرک نیز گفته می‌شود دانه‌ی کوچک و قهوه‌ای یا طلایی رنگی است که منبع غنی امگا-۳ گیاهی و اسیدهای چرب به نام آلفا لینولنیک اسید (ALA) است.
خواص بذر کتان
فیبر بالا و کربوهیدرات پایین
یکی از مزایای تخم کتان این است که این دانه‌ها سرشار از موسیلاژ هستند. موسیلاژ یک فیبر ژل مانند است که در آب حل می‌شود و دارای خواص فوق‌العاده‌ای برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش است. موسیلاژ از تخلیه سریع معده جلوگیری کرده و این موضوع باعث می‌شود تا میزان جذب مواد مغذی بالا برود. دانه کتان همچنین سرشار از فیبرهای قابل حل و غیرقابل حل در آب است که می‌تواند روده بزرگ را سم زدایی کند و با از بین بردن چربی‌ها باعث کاهش وزن شود. برای این منظور باید روزانه بین ۳۰ تا ۴۰ گرم از مواد غذایی حاوی فیبر بالا مصرف کنید.
پوست و موی سالم
اگر می‌خواهید پوست، مو و ناخن‌های‌تان سالم‌تر شوند کافیست تا روزانه ۲ قاشق غذاخوری بذر کتان یا ۱ قاشق غذاخوری روغن دانه کتان را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. این دانه‌ها با تامین چربی‌های ضروری و ویتامین B به کاهش خشکی و زبری پوست کمک می‌کنند و جوش، روزاسه و اگزما را کاهش می‌دهند. همچنین این دانه‌ها با کاهش خشکی چشم می‌توانند باعث بهبود سلامت چشم شوند. روغن کتان نیز سرشار از چربی‌های سالم بوده و گزینه خوبی برای انتخاب است. می‌توانید روزانه ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری از این روغن را برای افزایش رطوبت پوست و موهای خود بخورید. همچنین می‌توانید آن را با دیگر روغن‌های ضروری مخلوط کنید و به عنوان مرطوب کننده طبیعی استفاده کنید.
کاهش وزن
نتیجه یک تحقیق منتشر شده در مجله سلامتی نشان می‌دهد که دانه کتان و گردو به بهبود چاقی کمک می‌کند و باعث کاهش وزن می‌شود. از آنجایی که بذر کتان سرشار از فیبر و چربی‌های سالم است در نتیجه شما را برای مدت زمان بیشتری راضی نگه داشته و باعث می‌شود تا کمتر سراغ مصرف غذاهای پر کالری بروید و در نتیجه لاغر شوید. برای استفاده راحت‌تر از دانه کتان می‌توانید یک یا چند قاشق غذاخوری از آن را آسیاب کنید و داخل سوپ، سالاد یا اسموتی خود بریزید.
پایین آورنده کلسترول
طبق اعلام مجله تغذیه و متابولیسم، اضافه کردن دانه کتان به رژیم غذایی می‌تواند سطوح کلسترول را پایین بیاورد. فیبرهای قابل حل موجود در دانه کتان، چربی و کلسترول را محبوس کرده و مانع از ورود و جذب آنها به سیستم گوارش بدن می‌شوند.
منبع غنی آنتی اکسیدان
بذر کتان علاوه بر خواصی که پیشتر گفتیم، یکی از منابع غنی آنتی اکسیدان نیز به شمار می‌رود و مانع پیری، سلامتی سلول‌ها و تعادل هورمون‌های بدن می‌شود. آنتی اکسیدان‌های موجود در دانه کتان رشد پروبیوتیک‌های روده را افزایش می‌دهند و همچنین دارای خواص ضد باکتری و ضد ویروسی هستند بنابراین مصرف منظم آنها می‌تواند ابتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا را کاهش دهد.
سرشار از اسیدهای چرب امگا-۳
همه ما تا به حال در مورد مزایای اسیدهای چرب امگا-۳ روغن ماهی زیاد شنیده‌ایم. روغن ماهی دارای ۲ اسید چرب ضروری برای سلامت بدن است، اگرچه بذر کتان این ۲۲ اسید چرب را ندارد اما دارای نوع دیگری از اسیدهای چرب امگا-۳ و مفید برای بدن است.
مفید برای علائم یائسگی
آنتی اکسیدان‌های موجود در بذر کتان برای علائم یائسگی خانم‌ها مفید هستند. از این دانه می‌توان به عنوان جایگزینی برای درمان‌های هورمونی استفاده کرد زیرا دارای خواص استروژنی است. استفاده از بذر کتان خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می‌دهد و به تنظیم دوره قاعدگی خانم‌ها نیز کمک می‌کند. برای بهره‌مندی از خواص دانه کتان می‌توانید روزانه ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری از آن را در صبحانه خود لحاظ کنید.
مبارزه با افسردگی
اغلب پزشکان، نسخه‌های مختلفی را برای از بین بردن علائم افسردگی به بیماران تجویز می‌کنند. اما طبق مطالعات ژاپنی‌ها خوردن روزانه بذر کتان برای درمان افسردگی مفید است. محققان متوجه شده‌اند اکثر افرادی که دارای سطوح مختلفی از افسردگی هستند، یکسری از اسیدهای خاص در بدن‌شان کمتر از افرادی است که افسردگی ندارند. این اسیدها اغلب در غذاهایی مانند ماهی، گردو و تخم کتان وجود دارند و به حفظ تعادل هورمون‌های بدن شما کمک می‌کنند.
جلوگیری کننده از ابتلا به سرطان
خواص دانه کتان بارها و بارها توسط محققین ثابت شده است از جمله مهم‌ترین این خواص می‌توان به جلوگیری کردن از ابتلا به سرطان سینه، پروستات، تخمدان و روده بزرگ اشاره کرد.
بهبود دهنده سلامت دستگاه گوارش
شاید بزرگ‌ترین خاصیت دانه کتان را بتوان در بهبود دادن سلامت دستگاه گوارش تعریف کرد. این دانه می‌تواند به کاهش التهاب روده و دیگر بیماری‌های دستگاه گوارشی کمک زیادی بکند. همچنین ترکیب ۱ تا ۳ قاشق غذاخوری روغن دانه کتان با ۲۲۵ گرم آب هویج می‌تواند باعث از بین رفتن یبوست شود. هر ۲ قاشق غذاخوری دانه کتان حدود ۵ گرم فیبر دارد که می‌تواند غذای مورد نیاز باکتری‌های مفید روده بزرگ را تامین کند و سیستم گوارش شما را پاکسازی کند.
نحوه استفاده از بذر کتان
اسموتی
دانه کتان دارای طعمی شبیه به آجیل است. ۱ قاشق غذاخوری از آن حاوی ۲ گرم پروتئین است و می‌توانید آن را به اسموتی خود اضافه کنید.
سالاد
روغن کتان دارای امگا-۳ است و برای استفاده می‌توانید روغن آن را به راحتی در هر نوع سالادی استفاده کنید. اگر دوست دارید سالادتان تُرد باشد می‌توانید مستقیماً از دانه آن استفاده کنید.
تهیه نان
در تهیه نان خانگی می‌توانید دانه کتان ساییده شده را جایگزین آرد کنید. برای خوشمزه‌تر کردن آن می‌توانید کمی آجیل خورد شده مانند گردو و بادام را نیز به آن اضافه کنید.
سوپ
استفاده از بذر کتان به عنوان چاشنی در سوپ می‌تواند سوپ شما را مغذی، تُرد و خوشمزه کند.
جایگزینی برای پودر سوخاری
یکی دیگر از راه‌های استفاده از بذر کتان، جایگزین کردن آن با پودر سوخاری است و می‌توانید از آن برای پخت انواع غذاها مانند کوفته، تاکو، کتلت و … استفاده کنید.