بیشتر کودکانی که اضافه وزن دارند، بدن شان نسبت به انسولین مقاومت دارد و این زمینه ای است برای ابتلا به بیماری دیابت و امراض قلبی (انسولین هورمونی است که وظیفه تنظیم قند خون و حمل گلوکز یا قند به اندام ها و بافت های بدن برای تامین انرژی را به عهده دارد).
چاقی در کودکان
با توجه به نزدیک شدن تعطیلات عید، معمولا افراد به مصرف تنقلات روی می آورند. تنقلات یکی از چیزهایی است که در همه سنین برای بدن مضر می باشد. اگر بزرگسالان از تمام مضرات آن ها آگاهی داشته باشند، نه تنها خود طرف آنها نمی روند، بلکه برای ساکت کردن بچه هایشان تنقلات نمی خرند. تمام والدین می خواهند بچه هایی شاداب و سرزنده داشته باشند. بعضی از آنها سرزندگی را در چاق بودن فرزندان شان می دانند. در حالی که تحقیقات نشان می دهد که چاقی در کودکی خود عامل بسیاری از بیماری ها در بزرگسالی است. پس چه بهتر است که به جای سعی در چاق کردن فرزندان مان، به فکر سلامت آنها باشیم.
تحقیقات نشان می دهد، بیشتر کودکانی که خیلی چاق هستند، بدن شان نسبت به انسولین مقاومت دارد و این زمینه ای است برای ابتلا به بیماری دیابت و امراض قلبی (انسولین هورمونی است که وظیفه تنظیم قند خون و حمل گلوکز یا قند به اندام ها و بافت های بدن برای تامین انرژی را به عهده دارد). تقریبا نصف کودکان چاق در بزرگسالی نیز افزایش وزن، بیماری فشار خون، بیماری گرفتگی عروق و همچنین دیابت خواهند داشت. اما منظور از چاق بودن کودک این است که کالری بیش از نیاز برای تامین رشد او فراهم باشد. این کودکان غذاهای شان بسیار چرب و شیرین می باشد و هیچ گونه ورزش یا تحرکی ندارند و دائما در مقابل تلویزیون یا ویدئو و کامپیوتر می نشینند.
حال چگونه می توان سلامتی کودک را رقم زد؟
کودکان از والدین خود یاد می گیرند که چگونه حرف بزنند، راه بروند و سالم زندگی کنند. پس سعی کنیم راهنما و مثال خوبی برای فرزندان مان باشیم. با انجام کارهای خیلی کوچک به فرزندان مان راه درست زیستن را بیاموزیم؛ مثلا به جای این که سوار ماشین شویم، منتظر بمانیم تا اتوبوس بیاید یا قسمتی از مسیر را پیاده روی کنیم و به جای این که با آسانسور به طبقه بالا رویم از پله استفاده کنیم و … .
بچه ها بازی و تفریح را دوست دارند، بنابراین پیدا کردن وسایل شادی بچه ها آن قدرها هم سخت نیست. پیاده روی ، دویدن ، دوچرخه سواری ، شنا ، اسکیت و … سبب می شوند تا کودکان تحرک داشته باشد و از غذاهای سالم استفاده کنند. در این میان وجود شما پدر و مادرعزیز بسیار مهم است که چه نوع غذایی را به کودک تان می دهید، پفک و چیپس، و یا میوه و سبزی!؟
واقعیت این است که بیشتر بچه های چاق از غذاهای پُرکالری استفاده می کنند و مواد غذایی شیرین(دارای قند) و نوشابه های گازدار مورد علاقه آنها می باشد که تمام این غذاها عامل های خطر برای چاق شدن بچه هاست و هیچ گونه ارزش غذایی ندارند، به جز آن که دارای انرژی بسیار بالایی باشند.
اگر کودک اضافه وزن داشت، چه باید کرد؟
اگر کودک شما چاق است و از اضافه وزن او برای سلامتی اش می ترسید، هیچ راهی وجود ندارد به جز این که، در عادات غذایی اش تغییری سالم ایجاد کنید. بچه ها نباید از رژیم های غذایی مختلف استفاده کنند. آنها دوست ندارند که برخی غذاها را نخورند. ولی اگر دچار اضافه وزن خطرساز شدند، چه باید کرد؟
در این مرحله نیاز به یک متخصص تغذیه است تا کودک را به وزن مطلوب برساند و به او روش درست و سالم غذا خوردن را آموزش دهد. فرزندتان را نزد پزشک یا کسی که مراقبت های بهداشتی ارائه می دهد ببرید. دکتر قبل از تشخیص چاقی، سابقه رشد کودک تان و الگوی نسبت وزن به قد خانواده تان را بررسی می کند. بعضی بچه ها اندام درشتی دارند یا اینکه در دوران بچگی، در بعضی نقاط بدن شان دچار اضافه وزن هستند. دکتر ممکن است قبل از تشخیص نهایی، از فرزندتان آزمایش قند خون یا کلسترول بگیرد.
بچه ها عاشق نقاشی و شعر و تفریح هستند، شما نیز می توانید با استفاده از هر کدام از این ها تمایل کودک را به مواد غذایی مفید افزایش دهید و آنها را از غذاهای خطرناک دور کنید و به طور کلی کودک را برای زندگی سالم آماده کنید.
به کودکان مان غذاهای چرب ندهیم و به آن ها آموزش دهیم که غذاهای چرب برای سلامت بدن بسیار بد است و بهتر است به جای این مواد، از غذاهای کربوهیدرات دار نظیر: نان، برنج، ماکارونی و سیب زمینی استفاده کنند.
سعی کنید در رژیم غذای کودک تان همه نوع مواد مغذی را بگنجانید. تنوع غذایی در رژیم بسیار مهم است. چه بهتر است که شما به عنوان یک مربی خوب خودتان هم این نوع رژیم را رعایت کنید، تا کودک از رژیم گرفتن خسته نشود، بلکه او به شما بگوید که چربی غذا زیاد است!!
مسئولیت پذیری شما ممکن است در افزایش وزن کودک تان نقش داشته باشد. اگر مواد غذایی سالم و مغذی در اختیارش نگذارید، نمی توانید از او انتظار داشته باشید که رژیم غذایی متعادلی داشته باشد. با خوردن غذاهای سالم و فراهم کردن مواد مغذی و غذاهای خانگی برای همه اعضای خانواده، الگوی خوبی برای فرزندتان باشید. میوه و تنقلات درست شده با حبوبات را جایگزین نوشابه و چیپس و آب نبات کنید. عادت کنید که برچسب همه مواد غذایی را در سوپر مارکت چک کنید. بعضی مواد غذایی مانند غلات صبحانه، نان و سس گوجه فرنگی دارای نمک یا قند پنهان هستند. تا جایی که ممکن است مواد غذایی کم نمک یا بدون سدیم را انتخاب کنید.
به جای تمسخر و اذیت کردن کودک به خاطر وزنش که بیشتر باعث بی انگیزگی و عاصی شدن او می شود، به او فرصت انتخاب غذای سالم و انجام فعالیت های بدنی را بدهید و در صورت انجام آنها حتما برایش یک تشویق مناسب در نظر بگیرید.
اگر از نوشیدنی های شیرین استفاده می کنید، آنها را برای موقعیت های ویژه نگه دارید. آب میوه می تواند به عنوان جایگزین میوه استفاده شود اما نوشیدن مقدار زیاد آن باعث پر شدن شکم کودک می شود و باعث می شود زمان خوردن وعده های اصلی احساس گرسنگی نکند و در نتیجه مواد غذایی لازم به بدنش نرسد. میزان مصرف آب میوه را به حدود ۱۷۰ گرم در روز محدود کنید.
شما می توانید برنامه غذایی یک روز کودک را بر اساس الگوی زیر تهیه کنید:
- ۴ واحد از مواد غذایی کربوهیدرات دار
- ۵ واحد از میوه جات و سبزیجات
- ۴ واحد از مواد غذایی پروتئینی مثل انواع گوشت ها، تخم مرغ ، شیر و فراورده های آن
- ۳ واحد از چربی و روغن (چربی برای سلامت بدن لازم است، زیرا برای سوخت و ساز و ترمیم بافت ها و انتقال مواد غذایی مهم است. اما مقدار آن باید به میزانی باشد که سالم باشیم و از امراض مختلف در امان بمانیم.)
لازم به ذکر است که بچه ها غذاهایی که در دهان شان صدا دهد را دوست دارند، به آنها آجیل، تخمه و میوه های خشک بدهید، اما آنها را از خوردن چیپس، پفک و شکلات دور کنید. فقط دور کردن بچه ها از غذاهای پر خطر کافی نیست، بلکه باید برای آنها توضیح دهیم که چرا چیپس پر خطر است. بچه ها زود یاد می گیرند و اگر چیزی را قبول کردند، زود فراموش نمی کنند. بهتر است که از همان کودکی به آنها یاد دهیم که “هیچ گفته ای را قبل از فهمیدن آن، قبول نکن!”
جمع آوری و تنظیم: کاویاب