درباره قرص رانیتیدین چه می‌دانید؟

رانیتیدین به صورت قرص و آمپول ساخته می شود

توسط صبا پلاشانی تاریخ شنبه, ۱ مهر ۱۳۹۶ آخرین ویرایش دوشنبه, ۱۱ دی ۱۴۰۲ 0

قرص رانیتیدین (به انگلیسی:Ranitidine) دارویی است که کاربرد اصلی آن در درمان زخم معده و گاستریت است. این دارو در درمان کوتاه مدت زخم‌های فعال دوازدهه یا زخم‌های فعال و خوش خیم معده، (در مقادیر کم برای پیشگیری از عود زخم دوازدهه مصرف می‌شود)، حالات مرضی ترشح بیش از حد اسید معده مانند نشانگان زولینگر-الیسون، برگشت محتویات معده به مری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. قرص رانیتیدین به شکل قرص و آمپول ساخته می‌شود. قرص با میزان کمتر از ۱۵۰ میلی گرم بدون نسخه پزشکی است. تزریقی:برای کاهش اسید معده قبل از اعمال جراحی یا زایمان مقدار ۱۵۰–۵۰ میلی گرم ۲–۵/۰ ساعت قبل از القای بیهوشی به صورت عضلانی یا تزریق آهسته وریدی مصرف می‌شود.

اثرات رانیتیدین یا قرص رانیتیدین

اثر کاهنده فشار خون: آتنولول با انسداد گیرنده‌های بتا – آدرنرژیک موجب کاهش فشار خون می‌شود. این دارو با کاهش جریان سمپاتیک از CNS و با مهار آزاد شدن رنین باعث کم شدن برون ده قلبی می‌شود. آتنولول با مقادیر مصرف کم بطور انتخابی گیرنده‌های ß۱ را در قلب مهار می‌کند. آتنولول اثر کمی بر روی گیرنده‌های ß۲ نایژه‌ها و عضلات صاف عروق دارد.
اثر ضد آنژین صدری: آتنولول با کاهش انقباضات میوکارد و با کم کردن ضربان قلب ( اثرات اینو تروپیک منفی) به درمان آنژین صدری پایدار مزمن کمک کرده و بنابراین، باعث کاهش مصرف اکسیژن میوکارد می‌شود.
اثر حمایت قلبی: مکانیسم این اثر که طول عمر بیماران مبتلا به انفارکتوس میوکارد را زیاد می‌کند، مشخص نشده است. این دارو دفعات ضربان‌های زودرس بطنی، درد قفسه سینه و بالارفتن آنزیم‌ها را کاهش می‌دهد.

مقادیر مصرف خوراکی

بزرگسالان	در درمان قرحه خوش خیم گوارشی، قرحه ناشی از مصرف داروها، بازگشت محتویات معده به مری و سوءهاضمه مزمن مقدار ۱۵۰ میلی گرم ۲ بار در روز صبح و شب یا ۳۰۰ میلی گرم موقع خواب برای مدت ۸-۴ هفته مصرف می‌شود. در درمان نشانگان زولینگر-الیسون ۱۵۰ میلی گرم ۳ بار در روز تا حداکثر g/day6 در مقادیر منقسم مصرف می‌شود.
کودکان	در درمان قرحه گوارشی mg/day4-2 دوبار در روز تا حداکثر mg/day300 مصرف می‌شود. مقدار مصرف نگهدارنده تا ۱۵۰ میلی گرم در شب است.
تزریقی	برای کاهش اسید معده قبل از اعمال جراحی یا زایمان مقدار ۱۵۰-۵۰ میلی گرم ۲-۵/۰ ساعت قبل از القای بیهوشی به صورت عضلانی یا تزریق آهسته وریدی مصرف می‌شود.

مکانیسم اثر رانیتیدین

رانیتیدین دارویی است که با مهار گیرنده‌های H2 (هیستامین نوع دو) سلول‍‌های جانبی ترشح اسید معده را کم می‌کند و به درمان ناراحتی‌های ناشی از افزایش اسید معده کمک می‌کند.

جذب: تقریباً ۶۰-۵۰ درصد یک مقدار مصرف خوراکی جذب می‌شود، غذا تأثیر قابل توجهی بر جذب این دارو ندارد. بعد از تزریق عضلانی، جذب رانیتیدین از محل تزریق سریع است.
پخش: در بسیاری از بافت‌های بدن و نیز در مایع مغزی – نخاعی (CSF) و شیر انتشار می‌یابد. حدود ۱۹-۱۰ درصد به پروتئین پیوند می‌یابد.
متابولیسم: در کبد متابولیزه می‌شود.
دفع: از راه ادرار و مدفوع دفع می‌شود. نیمه عمر دارو ۲ الی ۳ ساعت بوده که در نارسایی کلیوی افزایش می‌یابد.

اثر بر آزمایش‌های تشخیصی

رانیتیدین ممکن است موجب حصول نتایج مثبت کاذب در آزمون‌های تعیین پروتئین ادرار با استفاده از روش multistix شود. رانیتیدین ممکن است غلظت سرمی کرآتینین، آلانین آمینوترانسفراز (ALT) را افزایش دهد. این دارو ممکن است تعداد گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز خون و پلاکت‌ها را کاهش دهد.

مصرف در سالمندان:

بیماران سالخورده بدلیل کاهش کلیرانس کلیه ممکن است دچار عوارض جانبی بیشتری شوند . در بیماران ناتوان ممکن است اغتشاش شعور برگشت پذیر، آشفتگی، افسردگی و توهمات بروز کنند.

مصرف در شیردهی:

رانیتیدین در شیر ترشح می‌شود. مصرف این دارو در شیردهی باید با احتیاط صورت گیرد.

مصرف رانیتیدین در دوران بارداری

داروی رانیتیدین هیچ مشکل اثبات شده‌ای برای جنین ندارد. مخصوصا در سه ماهه دوم و سوم می‌توانید با خیال آسوده طبق دستور پزشک‌تان مصرف کنید و نگران عارضه‌ای روی جنین نباشید.

تفاوت فاموتیدین با رانیتیدین

توزیع مناسب و یکسان علائم اولیه بیماران در دو گروه نشانگر صحیح بودن انتخاب بیماران بر مبنای جداول اعداد تصادفی می‌باشد و احتمال هرگونه خدشه – ناشی از عدم انتخاب و توزیع مناسب بیماران – در نتایج حاصل را رد می‌نماید. نتایج حاصل از اطلاعات تکمیلی بر مبنای تست اوره آز، نشانگر بالا بودن میزان ریشه کنی هلیکوباکترپیلوری در گروه دریافت کننده فاموتیدین و ارجحیت این دارو نسبت به رانیتیدین در این مورد می‌باشد. در این مورد باید تاثیر آنتاگونیست H2 را در افزایش جذب آنتی بیوتیک در نظر گرفت. در چند مطالعه خارجی مشاهده شده است که اسید می‌تواند تا حدودی از در مقابل آنتی بیوتیک‌ها محافظت کند. بنابراین پیشنهاد شده است که عوامل ضدترشح و آنتی بیوتیک‌ها ممکن است در استفاده با هم مفیدتر باشند چرا که بالا بودن PH ممکن است جذب آنتی بیوتیک را افزایش دهد. در یکی از این مطالعات چنین نتیجه گیری شده است که امیپرازول با اثر ضد ترشحی خود می‌تواند، نفوذ آموکسی سیلین به مخاط معده را افزایش دهد.

در یکی دیگر از این مطالعات مشاهده شده است که سایمتیدین (بعنوان یک آنتاگونیست H2) در تزریق به خوکچه هندی (۴mg/kg داخل عضلانی) غلظت کلیندامایسین را در بخش لومینال مخاط معده – پس از یک ساعت به پنج برابر و پس از دو ساعت به ده برابر – نسبت به حالت فیزیولوژیک (PH=2) – افزایش می‌دهد. بنابراین می‌توان چنین حدس زد که با توجه به اینکه فاموتیدین در کنترل افزایش ترشح اسید ۴-۵ بار از رانی تیدین قویتر است، نفوذ آنتی بیوتیکی چون آموکسی سیلین را به داخل مخاط معدی – دوازدهه‌ای و در نتیجه غلظت آن را، بیشتر از رانی تیدین افزایش داده و سبب ریشه کنی باکتری در تعداد بیشتری از بیماران شده است. اثبات این مطلب نیاز به تحقیقات فارماکولوژیکی بیشتری دارد. در مورد میزان بهبود زخم نکته قابل توجه این بود که در کل بیماران(وهم در گروه‌های فاموتیدین و رانی تیدین) ریشه کنی هلیکوباکترپیلوری به میزان زیادی بهبود زخم را افزایش داده بود. فاموتیدین و رانی تیدین از لحاظ بهبود زخم تفاوت آماری قابل ملاحظه‌ای نداشتند و عوارض جانبی در بیماران فاموتیدین(با کمی تفاوت درصدی) بیشتر از گروه رانیتیدین بود. از لحاظ میزان بهبود زخم در دو گروه تفاوت چندانی با نتایج بدست آمده از دیگر منابع مشاهده نشد.

با تغذیه مناسب برای بیماران مبتلا به زخم معده آشنا شوید

تداخل دارویی

برخی داروها با قرص رانیتیدین تداخل دارند و از این رو خودسرانه مصرف رانیتیدین را حتی به شکل تک دوز نباید انجام دهید. شایع‌ترین نمونه‌ها کتوکونازول، داروهای ضددیابتی خوراکی، نیفیدیپین و فنی توئین است. جذب این دارو در حضور آنتی اسیدها کاهش می‌یابد. با وجود آنکه رانیتیدین در مقایسه با سایمتیدین یک مهار کننده ضعیف کننده تر آنزیم‌های کبدی است، با این وجود در مصرف همزمان سایر داروها با این دارو باید احتیاط کرد.

مسمومیت و درمان

هیچ موردی از مصرف بیش از حد این دارو گزارش نشده است. با این وجود، درمان شامل ایجاد استفراغ یا شستشوی معده و انجام اقدامات حمایتی، در صورت نیاز، است. همودیالیز رانیتیدین را از بدن خارج می‌کند.

عوارض جانبی

اعصاب مرکزی : کسالت، سرگیجه، اغتشاش شعور برگشت پذیر، آشفتگی، توهمات.
پوست: بثورات پوستی.
دستگاه گوارش: یبوست، تهوع، درد شکم.
خون (نادر): لکوپنی برگشت پذیر، گرانولوسیتوپنی، آگرانولوسیتوز، ترومبوسیتوپنی.
موضعی: خارش.
سایر عوارض: آنافیلاکسی، آنژیو ادم.

مصرف بیش از حد دارو و درمان آن	هیچ موردی از مصرف بیش از حد این دارو گزارش نشده است. با این وجود درمان شامل ایجاد استفراغ یا شستشوی معده و انجام اقدامات حمایتی در صورت نیاز است. همودیالیز رانیتیدین را از بدن خارج می‌کند.
متوقف کردن دارو	مصرف رانیتیدین را بدون اجازه پزشک قطع نکنید. زیرا نشانه‌های بیماری ممکن است عود کنند.
موارد منع مصرف	آلرژی به دارو
موارد احتیاط	مصرف طولانی مدت داور باعث کمبود ویتامین B12 می‌شود. به ندرت باعث حالت گیجی شده که ۴-۳ روز بعد از قطع دارو برمی‌گردد. سن بالا (بیشتر از ۵۰ سال)، نارسایی کبدی و کلیوی ریسک فاکتورهای این حالت هستند. برطرف شدن علائم، وجود بدخیمی را رد نمی‌کند. در سابقه پورفیری حاد و نارسایی کبدی با احتیاط استفاده شود. اصلاح دوز در نارسایی کلیوی لازم است

نکاتی برای مصرف صحیح‌تر رانیتیدین:

با وجود اینکه طول درمان بستگی به نوع بیماری و مشکل شما دارد اما معمولا مصرف این دارو کوتاه مدت و تا زمان احساس بهبودی می‌باشد. با این حال در صورتی که این دارو توسط پزشک برای شما تجویز شده است می‌توانید در مورد قطع یا ادامه‌ی درمان با وی مشورت نمایید. از آنجا که کشیدن سیگار منجر به افزایش مقدار اسید معده می‌شود، ممکن است تاثیر رانیتیدین را کاهش دهد و علایم شما بدتر شود. اگر وزن بالایی داشته باشید با کاهش وزن به علت کاهش فشار بر روی معده ترشح اسید کمتر شده و رانیتیدین بهتر عمل می‌کند. مصرف برخی موادغذایی مانند گوجه فرنگی، نعنا، شکلات، غذاهای پر ادویه و نوشیدنی‌های گرم، کافیین دار و الکلی می‌توانند علایم بیماری گوارشی را بدتر کنند. بطورکلی بهتر است مصرف هر غذایی که ترشح اسید معده را افزیش می‌دهد و علایمتان را تشدید می‌کند محدود نمایید. با مصرف مایعات و غذاهای آبکی در واقع اسید معده رقیق‌تر می‌شود که این مساله سبب تسهیل بازگشت اسید از معده به مری می‌شود پس تا جای ممکن از مصرف آب و غذای آبکی قبل از خواب خودداری کنید و حداقل نیم تا یکساعت پس از غذا دراز نکشید. پرخوری و مصرف غذای پرچرب نیز می‌تواند باعث کاهش اثر درمانی این داروها شود.

توجهات پزشکی – پرستاری ، آموزش بیمار – خانواده:

نصف کردن دوز دارو در نارسایی کلیه؛
مصرف آنتی اسیدها ٢ ساعت قبل یا از بعد مصرف این دارو؛
رقیق کردن فرم وریدی
در بیماران دیالیز شروع دوز روزانه پس از خاتمه همودیالیز؛
پایش Cr بیمار در نارسایی کلیه ؛
احتمال کمبود B12 در درمان درازمدت با رانـی تیدین ؛
تـوجه بـه احـتمال مـاسکه شدن علایم بـدخیمی مـعده ؛
انـجام آندوسکوپی پس از اتمام یک دوره درمان ۴ هفته ای و در صورت عدم بهبودی ، ادامه درمان تا ٨ هفته ؛
قطع مصرف سیکار؛
مراجعه به پزشک در صورت بروز زردی

ملاحضات اختصاصی:

برای مصرف این دارو از طریق لوله بینی – معدی ( NG – Tube ) قرصها رامی توان به صورت پودر درآورد . بعد از تجویز دارو لوله باید شسته شود تا از ورود کامل دارو به معده اطمینان حاصل شود و از انسداد لوله جلوگیری گردد .

برای تزریق مستقیم وریدی رانیتیدین ، باید آن را تا حجم ۲۰ میلی لیتر رقیق و طی مدت پنج دقیقه تزریق کرد. برای تزریق عضلانی، دارو بدون رقیق شدن مصرف می‌شود. همچنین این دارو ممکن است به صورت انفوزیون متناوب وریدی مصرف شود. در این صورت مقدار ۵۰ میلی گرم رانیتیدین در ۱۰۰ میلی لیتر دکستروز پنج درصد در آب رقیق می شود و طی ۲۰ – ۱۵ دقیقه انفوزیون می گردد .

تنظیم مقدار مصرف در بیماران مبتلا به عیب کار کلیه ممکن است ضروری باشد .

دیالیز رانیتیدین را از بدن خارج می کند . این دارو باید بعد از انجام دیالیز مصرف شود .

نگهداری

این دارو را دردمای اتاق در هوای خشک و خنک نگهداری کنید و هنگام مصرف حتما به تاریخ انقضای محصول دقت نمایید. داروهای تاریخ مصرف گذشته می توانند اثرات و عوارض نامشخصی در بدن داشته باشند.

جمع‌آوری و تنظیم: کاویاب

بیماری گوارشی دارو