مرزنجوش گیاهی از خانواده نعنا است و دارای طعم و عطر بسیار خوشایندی است. این گیاه خواص تاثیرگذاری در لاغری و کاهش چربی بدن دارد که بدین منظور آن را به صورت دمنوش، روغن مرزنجوش و چاشنی غذا استفاده می‌کنند. آیا شما از دمنوش‌های گیاهی برای لاغری استفاده می‌کنید؟ مرزنجوش از خانواده گیاه نعنا است. این گیاه به صورت وحشی و در دل طبیعت می‌روید و دارای عطر و بوی خوشایندی مانند آویشن است. با ما باشید تا خواص مرزنجوش را بهتر بشناسیم.
امروزه این گیاه در منطقه مدیترانه و اروپا کشت می‌شود. نام‌های دیگر این گیاه به صورت مرزنگوش، مردنگوش، ریحان داوود، مرزه گوش و… نیز شنیده می‌شود. از مرزنگوش به عنوان ادویه و افزودنی در انواع سوپ، گوشت، سس، سالاد و… استفاده می‌شود. حتی در کشور‌های ایتالیا، اسپانیا و مکزیک معمولا جایگزین آویشن و پونه کوهی شده است. موارد و شکل مصرف این گیاه بدین صورت است: برگ‌های تازه یا خشک شده، پودر آن و روغن اسانس مرزنجوش. مرزنجوش بسیار برای سلامتی مفید است؛ یک منبع مناسب برای آنتی اکسیدان‌ها، انواع ویتامین و مواد مغذی است و به بدن برای مقابله با بیماری‌ها کمک می‌کند. دمنوش آن، یکی از بهترین‌ها برای لاغری شکم و پهلو است.
گیاه مرزنجوش، از قدیم برای برطرف کردن ککومک بسیار مفید شناخته می‌شده است و به‌دلیل بوی خوشی که دارد، برخی به آن ادکلن طبیعی می‌گویند. برگ‌ها و سرشاخه‌های گلدار این گیاه خواص درمانی مانند ضد نفخ، آرام‌بخش، مقوی معده و خلط‌آور دارد و در استعمال خارجی برای التیام زخم‌ها به کار می‌رود.
این گیاه در درمان بیماری‌هایی مانند مالیخولیا، لقوه، فلج، تنگی‌نفس و خفقان موثر و درضمن قاعدهآور، شادیآور، برطرف‌کننده ککومک، برونشیت، سیاتیک، تقویت معده، بیخوابی و بدبویی عرق است اما استفاده زیاد مرزنجوش برای کلیه‌ها مضر خواهد بود.
طبع مرزنگوش
این گیاه دارای طبع گرم و خشک است.
مرزنجوش و لاغری
مرزنجوش به علت خواص لاغری و چربی سوزی می‌تواند در هر رژیم غذایی به عنوان ادویه و چاشنی حضور داشته باشد. می‌توانید در کنار ادویه از آن به عنوان دمنوش استفاده کنید و در روز یک یا دو مرتبه به میزان ۱ یا ۲ فنجان از آن بنوشید. در ادامه به چند عامل که خواص مهم مرزنجوش است و به لاغری بدن کمک می‌کند، می‌پردازیم.
هضم طبیعی
این گیاه معطر دارای مقدار زیادی اسید‌های چرب است که خواص هضم عالی دارد که این خاصیت باعث حذف چربی‌ها و سموم صفرا می‌شود.
دارای مواد آنتی اکسیدانی
مرزنجوش دارای مقدار زیادی فلاونوئید‌ها و تانن‌ها، با عملکرد آنتی اکسیدانی قوی است. این گیاه به بدن ما کمک می‌کند تا از احتباس مایعات خلاص شود و باعث شتاب دادن به سوختن چربی انباشته شده در بدن شما می‌شود.
کاهش چربی سلول‌ها
یکی دیگر از ویژگی‌های آن، خواص کاهش‌دهنده و ضد التهابی است. این گیاه به صورت طبیعی به کاهش چربی بدن کمک می‌کند. پودر برگ خشک مرزنجوش را می‌توان به کمک عسل از طریق ماساژ پوست به بدن وارد کرد. این گیاه به علت قدرت ضد التهابی خود، به ما کمک می‌کند که چربی‌های بیشتری را از پوست جمع آوری کنیم.
روغن مرزنجوش و لاغری
روغن مرزنجوش بدون هیچ افزودنی یا مواد شیمیایی از گیاه آن بدست می‌آید. این روغن خواص آنتی باکتریال و ضدباکتری دارد. روغن مرزنجوش می‌تواند به بیماری‌های مختلف، چون هضم غذا، بیماری‌های گوارشی و کاهش وزن بدن کمک کند. مصرف آن به دلیل افزایش متابولیسم بدن منجر به کاهش وزن می‌شود. در ادامه به روشی برای مصرف آن به هدف لاغری می‌پردازیم:
ابتدا روغن مرزنجوش را از فروشگاه تهیه می‌کنید. این روغن به دو شکل اسپری و مایع موجود است. بعد به میزان یک قاشق مرباخوری برابر از روغن زیتون و روغن مرزنجوش را در آب یا هر نوشیدنی دیگر اضافه کرده و سه تا چهار مرتبه در روز بنوشید. می‌توانید این نوشیدنی را ناشتا و قبل غذا و یا با وعده غذایی خود میل کنید. نوشیدن آن به هنگام غذا تاثیرگذاری بیشتری در از بین بردن چربی دارد. اگر نمی‌توانید از ترکیب بالا برای نوشیدنی خود استفاده کنید؛ می‌توانید چهار قطره از روغن مرزنجوش را در نوشیدنی کم کالری خود ریخته و سپس آن را میل کنید. در این حالت آبمیوه طعم روغن را پوشانده و شما از طعم آن اذیت نمی‌شوید.
موارد منع مصرف
مصرف مرزنجوش برای خانم‌های باردار و در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود. استفاده از این گیاه برای کودکان زیر پنج سال ممنوع است. بیماران مبتلا به ناراحتی‌های کلیوی باید از مصرف زیاد از این گیاه خودداری کنند؛ زیرا منجر به نارسایی کلیه‌ها می‌شود.
خواص مرزنجوش
۱-آرامش اعصاب
در مطالعاتی که در نشریه‌ی بیوشیمی و رفتار دارویی منتشر شده، ترکیب کارواکریل استات (CA) گیاه مرزنجوش در سه مدل تجربی، بر موش‌های آزمایشگاهی اثر بالقوه ضد اضطرابی دارد. پژوهشی منتشر شده در نشریه‌ی انگلیسی تغذیه نشان می‌دهد که ترکیبات کارواکرول و تیموکینون مرزنجوش به بهبود خلق و خو کمک می‌کنند. در این پژوهش کپسول‌های حاوی عصاره‌ی مرزنجوش دو بار در روز توسط ۲۰ فرد سالم بین ۱۸ تا ۴۵ سال به مدت ۵ روز مصرف شد. نتایج این بررسی نشان داد که مصرف عصاره‌ی مرزنجوش به طرز چشمگیری باعث افزایش امواج مغزی آلفا۱ و بتا ۱ می‌شود. امواج مغزی آلفا۱ باعث القاء آرامش، بهبود تمرکز و کاهش اضطراب می‌شود. افزایش امواج مغزی بتا۱ نیز باعث افزایش هوشیاری و بهبود شناخت می‌شود.
۲- تنظیم قند خون
براساس نتایج مطالعاتی که در مجله‌ی تحقیقات دارویی (Iranian Journal of Pharmaceutical Research) منتشر شده است، پلی فنول‌های مرزنجوش قند خون را کاهش می‌دهند پس این گیاه را می‌توان دارویی برای درمان بیماران مبتلا به دیابت دانست. عصاره‌ی مرزنجوش از راه تنظیم ژن مرتبط با گلوکز و متابولیسم چربی، دیس لیپیدمی را بهبود می‌بخشد و داروی مناسبی برای درمان دیابت نوع ۲ است. علاوه بر این، مرزنجوش مقاومت به انسولین و بیان ژن چربی و متابولیسم کربوهیدرات را بهبود می‌بخشد و از این راه به تنظیم قند خون کمک می‌کند.
۳- تنظیم فشار خون
تحقیقات نشان می‌دهد که ترپن و کارواکرول در گونه‌هایی از جنس Origanum مثل مرزنجوش Origanum majorana از تجمع پلاکت‌های خونی جلوگیری می‌کنند. این آزمایش که در موش‌های با فشارخون بالا انجام شده، نشان می‌دهد که کارواکرول فشار سیستولیک و دیاستولیک خون را کاهش می‌دهد. سال ۲۰۱۵، تحقیقاتی در نشریه‌ی تحقیقات گیاهان دارویی (Journal of Medicinal Plants Research)منتشر شد که بر اساس این تحقیقات، گیاه مرزنجوش با کاهش سنتز هورمون آلدوسترون و کندکردن سیستم رنین-آنژیوتانسین-آلدسترون فشار خون را هم، کاهش می‌دهد.
۴- تنظیم کلسترول
نتایج آزمایش‌های دانشگاه المنصوره مصر بر موش‌های تیمار شده با عصاره مرزنجوش کاهش چشمگیری در مقدار سرم کلسترول، تری گلیسیرید،LDL و HDL و افزایش مقدار HDL در مقایسه با موش‌های شاهد را نشان می‌دهد. اثر ضد کلسترولی مرزنجوش به دلیل وجود ایزوفلاون در آن است که از جذب کلسترول از طریق روده جلوگیری می‌کند.
۵- ضد التهاب
تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیب بتا کاروفیلینِ(E-BCP) مرزنجوش، علائم التهاب در موش‌ها را کاهش می‌دهد. به نظر محققان، شاید بتوان از این ترکیب در درمان پوکی استخوان استفاده کرد. ترکیب بتاکاروفیلین، به گیرنده‌های خاصی در غشای سلول به نام گیرنده‌های کانابینوئید متصل شده و به کاهش تورم کمک می‌کند.
۶- ضد میکروب
از جمله خصوصیات بیولوژیک برجسته‌ی جنس اریگانوم اثرات ضدمیکروبی است، به گونه‌ای که در بسیاری از گزارش‌ها، جنس اریگانوم در زمره‌ی قویترین گیاهان از این لحاظ قرار دارد. بسیاری از عوامل باکتریایی پاتوژن انسانی مانند S. typhi، S aureus، E.coli و P.areoginosa حساسیت‌های بالایی به اسانس یا عصاره‌ی گیاه داشته‌اند. از باکتری‌هایی که زیاد مطالعه شده است، عامل بیماری زخم معده H.pylori است. بر طبق مطالعات انجام شده، این گیاه از جمله گیاهان با فعالیت ضدباکتریایی قوی علیه H.pylori به شمار می‌رود. مطالعات دیگر نشان می‌دهد که باکتری‌های عامل فساد مواد غذایی باکتری‌های حساس به این گیاه هستند. مرزنجوش دارای خواص ضدقارچ و ضدمخمر قوی است. بر طبق مطالعات انجام شده انواع زیادی از قارچ‌های بیماری زا حساسیت بالایی به این گیاه دارند. مکانیسم اثر مرزنجوش آسیب به DNA میتوکندری، آسیب به دیواره‌ی سلولی و نهایتاً مرگ میکروارگانیسم است. ترکیبات کارواکرول و تایمول این گیاه مسئول اثرات ضد میکروبی هستند.
۷- ضد سرطان و آنتی موتاژن
پژوهشی منتشر شده در فصلنامه گیاهان دارویی در سال ۱۳۸۷، نشان می‌دهد که مرزنجوش DNA را از آسیب ناشی از استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند. این گیاه بیان ژن یک آنزیم محافظت کننده DNA را در محیط کشت سلولی افزایش می‌دهد. اسانس این گیاه سمی قوی بر علیه سرطان ریه در انسان است. نتایج نشان می‌دهد که گیاه مرزنجوش اثرات بالقوه‌ای در پیشگیری و درمان بیماری سرطان دارد.
جمع‌آوری و تنظیم: کاویاب