تشخیص عسل طبیعی همواره یکی از دغدغه‌های مصرف کنندگان آن است، حال شما چگونه می‌توانید در تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی موفق باشید؟ عسل به عنوان یکی از ارزشمندترین مواد غذایی به دلیل دارا بودن مواد مغذی از قبیل قندهای طبیعی، مواد آلی، معدنی، ویتامین‌ها و بویژه تامین بخشی از انرژی روزانه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به این دلیل ممکن است مورد سوءاستفاده سودجویان قرار گیرد. برای اطمینان کامل از طبیعی بودن عسل باید آن را در آزمایشگاه های معتبر موادغذایی آزمایش کرد، برای این کار باید چند مورد از جمله میزان ساکاروز، قند قبل و بعد هیدرولیز و دیاستاز (تست عسل حرارت ندیده) در آزمایشگاه‌ها آنالیز شود و بر اساس استانداردها ، مشخص شود که عسل در چه رده‌ای قرار دارد.
اما روش‌های خانگی نیز وجود دارد که به تشخیص عسل طبیعی کمک می کند. روش‌های زیادی که برای تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی عنوان می‌شود که در حقیقت به افسانه شباهت دارد. مثلا می‌گویند عسلی که شکرک بزند، تقلبی است یا اینکه عسلی که کهربایی باشد اصل است، یا اینکه اگر آن را در ظرف بریزیم، نباید رشته‌اش قطع شود. اما باید گفت که هیچ کدام از این روش‌ها معتبر نیست.
رازی که هیچ گاه زنبورداران به شما نخواهند گفت!
متاسفانه به دلیل باور اشتباهی که در بین مردم رواج پیدا کرده است، بعضی از افراد که به ظاهر دارای شغل ظریف زنبورداری می‌باشند از کم اطلاعی مردم سوء استفاده کرده و عسل تقلبی به آن‌ها می‌فروشند! مهم‌ترین نکته‌ای که باید بعد از خواندن این مقاله یاد بگیرید این است که عسل طبیعی شکرک می‌زند!
عسل به علت درصد بالای مواد قندی که دارد در واقع یک ماده‌ی جامد است که تحت شرایط بسیار شکننده‌ای به صورت مایع قرار دارد. به محض اینکه شرایط مناسب مهیا شود رُس بستن و شکرک زدن عسل اتفاق می‌افتد. باید توجه داشته باشیم که در اکثر کشورهای خارجی مردم بیشتر علاقه‌مند عسل شکرک زده هستند، زیرا می‌دانند که این نوع عسل کاملا طبیعی است.
تشخیص عسل طبیعی برای مصرف کننده معمولی
برای مصرف کننده عادی یک راه اصلی وجود دارد که به مرور زمان و تجربه در آن قوی‌تر خواهد شد ؛ آن هم استفاده از حواس است. یعنی با چشم، شکل ظاهری عسل را ارزیابی، با بینی بو و با زبان مزه کرده و اگر مجموعه این عوامل مناسب بود و عسل عطر و طعم گل‌ها را داشت، عسل طبیعی است و ارزش دارد که بهای آن را در حد معقول پرداخت. البته باید دانست شناسایی عسل طبیعی و مصنوعی به صورت دقیق و علمی به کمک انگشت، قاشق یا مزه کردن و … ناممکن بوده و این مهم تنها از عهده آزمایشگاه و دستگاهی به نام «رفراکتومتر» برمی‌آید.
ویژگی‌های عسل طبیعی
- ساکاروز زیر ۵درصد
- رطوبت زیر ۶/۱۸ درصد
- PH بین ۴۲/۳ الی ۱۰/۶
- رس گرفتن و شکرک زدن
- چسبندگی هنگام ریختن در آب سرد
- قیمت مناسب و نه ارزان
روش‌های تقلب در ساخت عسل
تقلب در ساخت عسل به روش‌های متنوعی انجام می‌شود، در حدی که اگر شما را بالای سر یک کندوی عسل بردند هم نمی‌توانید مطمئن باشید عسل‌های روی موم‌های این کندوها تقلبی است یا اصل. یکی از روش‌های تقلب در ساخت عسل این است که مواد گلوکزی را در آب و شیره گیاهان حل می‌کنند و به‌صورت عسل درمی‌آورند. راه دیگر این است که به جای گیاهان، زنبورها را با آب قند تغذیه کنند. این عسل در آزمایشگاه به علت درصد بالای ساکاروزی که دارد، قابل‌تشخیص است، اما در مغازه‌های عسل‌فروشی تقریبا غیرممکن می‌باشد.
تشخیص عسل طبیعی با روش‌های خانگی
۱- ریختن عسل در آب سرد
برای تشخیص عسل طبیعی را در یک لیوان آب سرد بریزید ، مشاهده خواهید کرد که عسل کاملا حالت چسبندگی خود را حفظ می‌کند و خیلی سخت و دیر در آب سرد حل می‌شود اما عسل تقلبی سریع در آب حل می‌شود. عسل را به صورت عمودی در یک لیوان آب سرد بریزید، اگر قطره‌های عسل حل نشدند و ته لیوان ته‌نشین شدند، عسل اصل است، ولی اگر عسل هنگام ریختن در آب حل شود، از مطلوبیت و خلوص کمتری برخوردار است.
۲- عسل طبیعی شل است
روش دیگر تشخیص عسل طبیعی که زنبور تولیدکننده آن شکر نخورده باشد، شل بودن آن است؛ این شل بودن به این دلیل است که قندهای اصلی عسل طبیعی، گلوکز و فروکتوز (قندهای کوچک مولکول) است و زمانی که ظرف عسل طبیعی را کج می‌کنیم این قندها به راحتی روی هم حرکت می‌کنند. در صورتی که اگر به زنبور عسل شکر بدهند، قند شکر که ساکاروز و ایساکارید (قند پیچیده تر) است به دلیل نوع مولکول‌ها به هم گیر می‌کنند و به همین دلیل عسل یک مقدار سفت‌تر از حالت عادی می‌شود.
۳- رنگ عسل
رنگ عسل بر حسب اینکه متعلق به کدام منطقه و کدام گل باشد متفاوت است. دامنه طیف رنگ‌های عسل از سفید به انواع زرد، عقیقی مایل به قرمز وحتی قهوه‌ای متغیر است. عسل اقاقیا به رنگ سفیدی می‌زند، عسل بهار نارنج زرد طلایی است و عسل جنگل‌های مازندران زرد مایل به سبزاست. عسل آویشن عقیقی قرمز، عسل کاج جنگل‌های اروپا متمایل به قهوه‌ای می‌باشد. همه این‌ها عسل خوب و طبیعی هستند اما به خاطر گلی که زنبور عسل از آن تغذیه کرده‌اند رنگشان متفاوت است . پس در نتیجه یکی از راه‌های تشخیص عسل طبیعی تشخیص رنگ عسل‌ها می‌باشد.
۴- شکرک زدن عسل
عسل طبیعی و خالص، باید شکرک بزند. آنزیم‌ها و قند موجود در عسل باعث شکرک زدن آن می‌شود. اجسام خارجی از قبیل ذرات موم، گرده گل یا حتی گرد و غبار می‌توانند به‌عنوان هسته تبلور باشند. تفاوت شکرک عسل با شکرک زدن که در مربا ایجاد می‌شود این است که بلورهای عسل رس زده خیلی ریزتر از بلورهای مربای شکرک زده می‌باشد. البته هر شکرکی رس نیست و هر رسی هم نشانه طبیعی بودن نیست.
برای تشخیص عسل طبیعی بلوری شده از شبه عسل تقلبی شکرک زده باید دانست تنها عسل طبیعی می‌تواند کم کم و به مرور زمان کدر و ته نشین شود و رسوب کند و شکرک آن مانند شکرک طبیعی شیره‌ی خرما نرم بوده و هنگام خوردن ممکن است اندکی زبری داشته باشد اما هیچ گونه صدایی زیر دندان احساس نمی‌شود. اما شکرک شبه عسل تقلبی مثل نبات سفت بوده و به سختی با قاشق جدا می‌شود و موقع خوردن مانند دانه‌های آب نبات، شکر و مربای شکرک زده زیر دندان صدا می‌دهد و مثل شکلات به دندان‌ها می‌چسبد.
۵- مزه کردن
عسل طبیعی، علاوه بر شیرینی خاص، دارای مزه و طعم ویژه‌ای است که فقط در عسل وجود دارد و عسل‌های مصنوعی فاقد این نوع مزه می‌باشند. برای تشخیص عسل طبیعی از تقلبی، باید توجه داشت که عسل مصنوعی بیشتر مزه شیرینی شکر می‌دهد تا مزه خالص عسل.
جمع‌آوری و تنظیم: کاویاب