با تغذیه مناسب برای بیماری سنگ کیسه صفرا آشنا شوید
با تغذیه به جنگ بیماری‌ها بروید
کیسه صفرا عضوی در بخش تحتانی کبد است که صفرای ترشح شده از کبد در آن تجمع یافته و هنگام نیاز از طریق مجرای صفراوی مشترک به روده باریک ریخته می‌شود. سنگ کیسه صفرا بسیاری از اوقات فاقد هرگونه علامتی است و به درمان نیز نیاز ندارد. سنگ کیسه صفرای علامت دار ممکن است موجب بیماری شود که با درد مزمن به مدت ساعت‌ها در ربع فوقانی راست شکم که به پشت و شانه راست انتشار دارد، همراه است. گاه این وضعیت با تهوع و استفراغ توام می‌شود. گاهی نیز درد به دنبال مصرف غذای چرب بروز می‌کند. ممکن است یک بیمار سال‌ها علائم سنگ کیسه صفرا را داشته باشد ولی وارد مرحله حاد نشود؛ بنابراین سنگ کیسه صفرا مشکل رایجی است که به دلایل مختلفی نیز شکل می‌گیرد و متاسفانه تغذیه نامناسب امکان ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش می‌دهد. از آنجایی که صفرا در کبد شکل می‌گیرد و در کیسه صفرا ذخیره و در روده بزرگ برای هضم چربی‌ها استفاده می‌شود، اگر در صفرای شما کلسترول زیادی وجود داشته باشد احتمال تشکیل سنگ صفرا بالا می‌رود.
زمانی که غذاهای چرب مصرف می‌کنید صفرا منقبض شده تا صفرا را از طریق کانالی که به روده بزرگ ختم می‌شود، تخلیه کند. در آنجا صفرا به هضم چربی‌های رسیده از غذای مصرف شده کمک می‌کند. با این حال میزان بالای کلسترول موجود در صفرا باعث می‌شود که سفت شده و سنگ‌هایی تشکیل شود که اندازه آنها از یک دانه شکر تا یک دانه آلو متغیر است. بعضی از این سنگ‌ها در کیسه صفرا می‌مانند و هیچ مشکلی به بار نمی‌آورند؛ اما اگر وارد مجرای صفراوی شوند باعث بروز التهاب، دردهای شدید و انسداد مجرا خواهند شد که گاهی نیاز به عمل جراحی پیدا می‌کند. از این رو در این قسمت به مواد غذایی مناسب برای پیشگیری از ابتلا و مهار این بیماری اشاره می‌شود:
ارتباط بین سنگ‌ها و کلسترول روشن است، بنابراین از مواد غذایی کاهنده کلسترول بیشتر استفاده کنید. علاوه براین توصیه می‌شود که در طول روز چند وعده غذایی سبک میل کنید چون به این ترتیب از تشکیل سنگ‌های بیشتر پیشگیری می‌شود. اسفرزه به دلیل دارا بودن فیبر زیاد می‌تواند باعث کاهش کلسترول شود. می‌توانید روزانه نصف فنجان (صبح) از این دانه‌های طبیعی مفید استفاده کنید.
در پژوهشی مشخص شده است افرادی که فیبر بیشتری دریافت می‌کنند به میزان ۳۵درصد کمتر در معرض سنگ کیسه صفرا قرار می‌گیرند. به نظر می‌رسد که مواد غذایی سرشار از فیبرهای غیرمحلول (غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات) تاثیر بیشتری در این مورد دارند. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که خطر تشکیل سنگ در کیسه صفرا در بین افرادی که رژیم غذایی گیاه خواری را دنبال می‌کنند کمتر است. توصیه می‌شود که روزانه بین ۲۵تا۳۵ گرم فیبر مصرف کنید. مصرف ۲فنجان میوه، ۲/۵فنجان سبزیجات و ۳سهم غذایی غلات کامل می‌تواند به تامین این میزان کمک کند.
ویتامینC به تجزیه کلسترول موجود در صفرا کمک می‌کند. نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند که خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا در بین خانم‌هایی که میزان ویتامینC خونشان بالاست به میزان ۱۳درصد کمتر است. روزانه ۱۰۰۰میلی گرم ویتامینC دریافت کنید. اگر دچار بیرون روی شدید، این میزان را کاهش دهید.
اسیدهای چرب امگا۳ به کاهش میزان تری گلیسیرید و در نتیجه کاهش کلسترول خون کمک می‌کنند. اگر میزان تری گلیسیرید شما بالاست توصیه می‌شود که روزانه بین ۳تا۵ گرم امگا۳ دریافت کنید.
نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند که زردچوبه باعث کاهش التهاب کیسه صفرا می‌شود. محققان معتقدند که زردچوبه باعث تحریک جریان و حرکت صفرا می‌شود. اگر به سنگ کیسه صفرا مبتلا هستید، می‌توانید از زردچوبه استفاده کنید (در مصرف آن زیاده روی نکنید). استفاده زیاد و بی رویه از این ادویه می‌تواند برعکس عمل کند. حد مطلوب روزانه تا یک قاشق غذاخوری است.
محققان معتقدند خانم‌هایی که از سنگ کیسه صفرا رنج می‌برند و روزانه ۱تا۴ فنجان قهوه می‌خورند، علائم کمتری نسبت به خانم‌هایی که قهوه نمی‌نوشند، تجربه می‌کنند. البته نباید در مصرف این نوشیدنی نیز دچار افراط شوید. مصرف روزانه ۱تا۳ فنجان قهوه کافی است. اگر نسبت به کافئین حساسیت دارید قبل از ساعت ۱۵ قهوه‌تان را میل کنید و کمتر از میزان گفته شده قهوه بنوشید.
ممنوعیت‌های غذایی در بیماری سنگ کیسه صفرا
گوشت قرمز چرب، سرخ کردنی‌ها، محصولات غذایی سرشار از چربی‌های ترانس (اسیدهای چرب غیراشباع)، مواد غذایی سرشار از چربی‌های اشباع شده و چربی‌های ترانس موجود در مارگارین و غیره می‌تواند باعث بروز مشکلات اساسی شود. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف بالای چربی‌های ترانس خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را تا ۱۲درصد افزایش می‌دهد.
کاهش وزن سریع و زیاد یکی از عوامل رایج ابتلا به سنگ کیسه صفرا است. از هیچ وعده غذایی صرف نظر نکنید چون می‌تواند باعث ایجاد تغییراتی در تعادل بین کلسترول و املاح صفراوی شود.
مصرف زیاد قند و مواد غذایی شیرین می‌تواند باعث برهم زدن تعادل صفرا شده و خطر بروز سنگ کیسه صفرا را افزایش دهد. توصیه می‌شود از مصرف شیرینی‌ها پرهیز کرده و مصرف میوه‌های خشک و دسرهای کم شیرین میوه‌ای را جایگزین کنید.
اسید فسفریک موجود در نوشابه‌ها می‌تواند باعث نرم شدن سنگ‌ها شده و امکان حرکت آنها را فراهم می‌سازد. اگر یکی از این سنگ‌ها وارد مجاری صفراوی شود بسیار خطرناک خواهد بود.
همه چربی‌ها احتمال انقباض‌های کیسه صفرا را بالا می‌برند اما چربی‌های اشباع شده که چربی خون را بالا می‌برند خطر بروز سنگ کیسه صفرا را چند برابر می‌کنند. چربی‌های اشباع نشده که در آووکادو، روغن زیتون، آجیل‌ها، روغن کانولا و ماهی وجود دارد برای سلامتی کیسه صفرا مفید است؛ اما در هر حال باید در مصرف روغن و چربی‌ها دقت کنید، چون امکان انقباض کیسه صفرا و حرکت کردن سنگ‌ها وجود دارد.
توصیه می‌شود به جای کره از روغن زیتون و روغن کانولا استفاده کنید و به جای گوشت‌های قرمز، ماهی میل کنید و به جای پنیرهای چرب، آووکادو و آجیل‌ها را مورد استفاده قرار دهید (روغن کانولا، یک روغن خوراکی (کانولا اویل) است که از کاشت گونه‌های مختلف بذر در زمین‌های مخصوص کاشت دانه‌های روغنی تولید می‌شود).
منبع: برگرفته از کتاب (تغذیه درمانی)