دلیل نمونه برداری از کبد چیست؟

نمونه برداری از کبد یا بیوپسی کبد روشی برای برداشتن بخش کوچکی از بافت کبد است که در نهایت این بافت در زیر میکروسکوپ از لحاظ وجود نشانه‌های آسیب یا بیماری، مورد بررسی قرار می‌گیرد. پزشک متخصص داخلی ممکن است در مواردی که آزمایش‌های خون یا تست‌های تصویر برداری گزارشی از یک مشکل کبدی داده‌اند، انجام نمونه برداری کبد را به بیمار توصیه کند. نمونه برداری همچنین برای تعیین شدت بیماری کبدی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اطلاعات به تصمیم گیری در مورد درمان کمک می‌کند. رایج‌ترین نوع نمونه برداری پوستی نام دارد. در این نوع از نمونه برداری یک سوزن نازک وارد حفره شکمی شده و به کبد می‌رسد و بخش کوچکی از بافت کبد را بر می‌دارد. در ۲ نوع دیگر از انواع نمونه برداری یکی با استفاده از ورید گردن (ترانس ژوگولار) و دیگری با استفاده از شکاف کوچک در شکم (لاپاراسکوپیک) نیز نمونه برداری به کمک یک سوزن انجام می‌شود. 

بیوپسی کبد ممکن است به علل زیر توسط پزشک متخصص داخلی توصیه شود: 

• تشخیص یک مشکل کبدی که از راه‌های دیگر قابل تشخیص نیست
• برداشتن بخش کوچک از یک بافت غیر طبیعی که در تست‌های تصویر برداری مشخص شده است
• تعیین شدت بیماری کبدی که به این فرآیند مرحله یابی گفته می‌شود
• کمک به تعیین برنامه‌های درمانی بر پایه شرایط کبدی
• بررسی این که درمان تا چه حد برای بیماری کبدی موثر بوده است
• بررسی کبد بعد از انجام پیوند کبدی

پزشک در شرایط زیر نیز ممکن است نمونه برداری توصیه کند: 

• نتایج غیر نرمال تست‌های کبدی که قابل توضیح نیستند
• وجود یک توده یا تومور یا ناهنجاری‌های دیگر در کبد که در تست‌های تصویر برداری مشخص شده‌اند
• تب‌های پیشرونده و ناشناخته

نمونه برداری همچنین برای کمک به تشخیص و تعیین مرحله بیماری‌های خاص کبدی به طور رایج انجام می‌گیرد: 

• بیماری کبد چرب غیر الکلی
• هپاتیت مزمن B و C
• هپاتیت خود ایمنی
• بیماری کبدی الکلی
• سیروز صفراوی اولیه
• کلانژیت اسکلروز اولیه
• هموکروماتوز
• بیماری ویلسون
• خطرات

زمانی که این راه درمان توسط متخصص داخلی با تجربه انجام می‌شود، یک روش ایمن است. خطرات احتمالی نمونه برداری عبارت است از: 

• درد: درد در محل نمونه برداری شایع‌ترین پیامد بعد از نمونه برداری است. درد بعد از بیوپسی کبد در اغلب موارد خفیف است. اگر درد برای بیمار ناراحت کننده باشد، ممکن است یک داروی ضد درد خواب آور مانند استامینوفن کدئین به بیمار داده می‌شود.
• خونریزی: خونریزی می‌تواند بعد از بیوپسی کبدی رخ دهد. در خونریزی بیش از حد بعد از نمونه برداری ممکن است به بستری شدن بیمار برای انتقال خون یا جراحی برای متوقف ساختن خونریزی نیاز باشد.
• عفونت: در موارد نادر در نمونه برداری باکتری‌ها ممکن است وارد حفره شکمی یا جریان خون شوند.
• آسیب اتفاقی به اندام‌های اطراف: در موارد نادر، در طول نمونه برداری سوزن ممکن است به سایر اندام‌های داخلی مانند کیسه صفرا یا ریه برخورد کند.

در روش نمونه برداری از کبد ترانس ژوگولار، لوله‌ای نازک از طریق یک ورید گشاد در گردن وارد می‌شود و در طول وریدی که به کبد منتهی می‌شود، پایین می‌رود. اگر بیمار نمونه برداری ترانس ژوگولار را انجام دهد، خطرات احتمالی دیگر شامل: 

• تجمع خون (هماتوما) در گردن: خون ممکن است در نواحی اطراف جایی که لوله وارد شده است تجمع یابد و طبیعتا موجب درد و ورم گردد.
• مشکلات موقتی در اعصاب صورت: ندرتا نمونه برداری ژوگولار می‌تواند به اعصاب آسیب برساند و صورت و چشم‌ها را تحت تاثیر قرار دهد، مشکلات کوتاه مدتی مانند افتادگی پلک‌ها را به دنبال داشته باشد.
• مشکلات موقتی در صدا: صدای بیمار ممکن است برای مدتی ضعیف شده و یا از دست برود.
• شکاف در ریه: اگر در طول نمونه برداری سوزن به طور اتفاقی به شش برخورد کند، موجب کلاپس ریه می‌شود. (پنوموتوراکس)

آمادگی برای نمونه برداری از کبد 

بیمار قبل از انجام نمونه برداری با پزشک ملاقات می‌کند، تا با نکاتی در مورد بیوپسی کبد آشنا شود.

قطع مصرف برخی از داروها:	بیمار باید پزشک را از لیست تمام داروهای مصرفی خود شامل داروهای غیر نسخه‌ای، ویتامین‌ها و مکمل‌های گیاهی آگاه سازد. قبل از نمونه برداری از بیمار خواسته می‌شود تا مصرف برخی از داروها را که می‌توانند خطر خونریزی را افزایش دهند قطع کند. این داروها شامل: آسپرین، ایبوپروفن و برخی از دیگر مسکن‌ها. داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین. برخی از مکمل‌های غذایی که ممکن است خطر خونریزی کنترل نشده را افزایش دهند.
انجام آزمایش خون:	قبل از انجام نمونه برداری بیمار آزمایش خون را برای بررسی توانایی خون در لخته شدن انجام می‌دهد. اگر بیمار به مشکلات انعقاد خون دچار باشد، قبل از نمونه برداری دارویی دریافت می‌کند، تا خطر خونریزی کاهش یابد.
عدم خوردن و آشامیدن قبل از نمونه برداری:	بیمار باید ۶ تا ۸ ساعت قبل از نمونه برداری از خوردن و آشامیدن خودداری کند. برخی افراد می‌تواند یک صبحانه سبک میل کنند.
قبل از نمونه برداری:	نمونه برداری در بیمارستان یا یک مرکز درمانی سرپایی انجام می‌شود. تیم مراقبتی سابقه پزشکی و داروهای مصرفی بیمار را بررسی می‌کنند.
آمادگی قبل از نمونه برداری:	بیمار یک سرم در ورید بازوی خود دریافت می‌کند، تا داروهای لازم از این طریق به بیمار تزریق شوند. یک داروی آرام بخش برای کمک به آرامش بیمار در طول نمونه برداری به وی داده می‌شود. بیمار بهتر است قبل از نمونه برداری به توالت برود، زیرا برای چند ساعت بعد از نمونه برداری نیز بیمار باید روی تخت باشد.

نمونه برداری از کبد چگونه است؟ 

نحوه نمونه برداری و مراحل آن بسته به نوع نمونه برداری متفاوت است: 

نمونه برداری پوستی: در شروع نمونه برداری، پزشک با معاینه شکم بیمار یا با استفاده از تصویر برداری سونوگرافی، محل کبد را مشخص می‌کند. در موارد خاص، سونوگرافی در طول نمونه برداری نیز برای هدایت سوزن به سمت کبد به کار می‌رود. بیمار به پشت می‌خوابد در حالی که دست راست او بالا است و سرش روی تخت قرار گرفته است. پزشک متخصص داخلی از یک داروی بی حسی در محلی که سوزن وارد شکم می‌شود استفاده می‌کند. سپس شکاف کوچکی در زیر آخرین دنده سمت راست ایجاد کرده و سوزن را وارد می‌کند. نمونه برداری خود تنها به چند ثانیه زمان نیاز دارد. در حالی که سوزن به سرعت وارد کبد شده و خارج می‌شود، از بیمار خواسته می‌شود تا نفس خود را حبس کند.

نمونه برداری ترانس ژوگولار: بیمار به پشت بر روی تخت مخصوص اشعه ایکس دراز می‌کشد. پزشک از یک داروی بی حسی برای یک طرف گردن استفاده می‌کند، شکاف کوچکی در محل ایجاد کرده و لوله پلاستیکی منعطف را وارد ورید ژوگولار بیمار می‌کند. لوله در طول این ورید پایین می‌رود و به ورید بزرگ کبدی می‌رسد. حال پزشک یک رنگ متضاد را به داخل لوله تزریق می‌کند و عکس‌هایی به کمک پرتو ایکس می‌گیرد. رنگ مشخص شده در تصاویر به پزشک امکان دیدن ورید کبدی را می‌دهد. حال سوزن نمونه برداری از طریق لوله وارد می‌شود و نمونه برداری انجام می‌شود. بعد از خارج کردن لوله، شکاف گردن پانسمان می‌شود.

نمونه برداری لاپاروسکوپیک: در طول این نوع از نمونه برداری فرد بیهوشی عمومی دریافت می‌کند. در نمونه برداری لاپاروسکوپیک، بیمار به پشت دراز می‌کشد و متخصص داخلی چند شکاف کوچک روی شکم بیمار ایجاد می‌کند. ابزارهای مخصوصی از طریق این شکاف‌ها وارد شکم می‌شوند از جمله دوربین کوچک که تصاویری را در نمایشگر نشان می‌دهد. پزشک از تصاویر برای هدایت ابزار به سمت کبد و نمونه برداری کمک می‌گیرد. بعد از خارج کردن ابزار، شکاف‌ها بخیه می‎شوند.

بعد از نمونه برداری از کبد: 

• بیمار به ریکاوری منتقل می‌شود و فشار خون، نبض و تنفس بیمار تحت نظارت خواهد بود.
• در صورت انجام نمونه برداری ترانس ژوگولار، ۲ تا ۴ ساعت یا بیشتر زمان برای استراحت نیاز است.
• بیمار ممکن است در محل شکاف‌ها احساس درد داشته باشد که معمولا در طول ۱ هفته برطرف می‌شود.
• بیمار معمولا می‌تواند در طول ۱ هفته به فعالیت‌های روزمره خود باز گردد.

جمع‌آوری و تنظیم: کاویاب