نفس نفس زدن و تنگی نفس پس از ورزش نباید موجب نگرانی شما شود. در واقع، تا زمانی که بیماری حادی نداشته باشید، تنگی نفس فقط راهی است که بدن به وسیله آن به سلول‌های فعال اکسیژن می‌رساند.
ضعیف شدن تنفس که به طور ناگهانی رخ دهد، دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد از جمله مسمومیت مونواکسید کربن، تامپوناد قلبی (مایع اضافی اطراف قلب)، حمله قلبی، پنوموتوراکس (کلپس ریه). اما امروز ما قرار نیست در این خصوص با شما صحبت کنیم.
معمولا تنها کسانی که اجازه می‌دهند بدنشان به تنگی نفس بیفتد و نفس نفس بزنند، کودکان و ورزشکاران هستند. بقیه افراد معمولا از نفس نفس زدن خجالت می‌کشند و آن را نشانه چاق بودن خود می‌دانند. در واقع با این کار ما جلوی نیاز طبیعی بدن به اکسیژن را می‌گیریم.
چرا دچار تنگی نفس می‌شویم؟
اساسا، وقتی احساس می‌کنید در طول ورزش نیاز به تنفس عمیق دارید، این نشانه آن است که بدن نیاز به اکسیژن بیشتری دارد زیرا ماهیچه‌ها بیشتر کار می‌کنند. این یک فرآیند فیزیولوژیک است که هر کس دارد. در طول ورزش، قلب و ریه‌ها بیشتر کار می‌کنند. ریه‌ها اکسیژن لازم برای بدن را جمع‌آوری می‌کنند، انرژی فراهم کرده و دی‌اکسید‌کربن خارج می‌کنند، سپس قلب این انرژی را به بیرون و اطراف ماهیچه‌هایی که در حال فعالیت هستند، پمپاژ می‌کند (علل آب آوردن ریه چیست؟).
مسلما وقتی ورزش می‌کنید، ماهیچه‌ها باید بیشتر از زمان استراحت کار کنند، بنابراین بدن اکسیژن بیشتری دریافت می‌کند تا دی‌اکسید‌کربن بیشتری تولید کند. در مقابل این افزایش درخواست اکسیژن، میزان و عمق تنفس باید افزایش یابد. برای همه افراد، میزان تنفس از ۱۵ بار در دقیقه برای زمانی که در استراحت هستند تا ۵۰ بار در دقیقه وقتی ورزش سنگین می‌کنند، افزایش می‌یابد. همزمان، سرعت گردش خون نیز بالا می‌رود، بنابراین خون می‌تواند اکسیژن را به ماهیچه‌ها برساند تا عملکرد ماهیچه‌ها بالا بماند.
فرآیندی که به آن تنفس سلولی می‌گویند به نحوه استفاده ماهیچه‌ها از اکسیژن برای تولید انرژی اشاره دارد. این فرآیند بسیار ساده است: بدن شما اکسیژن را از هوایی که تنفس می‌کنید، می‌گیرد، آن را از ریه‌ها وارد جریان خون می‌کند، آن را به ماهیچه‌ها انتقال می‌دهد، مقداری از آن همان زمان استفاده می‌شود و مقداری از آن در ماده‌ای به نام میوگلوبین ذخیره می‌شود. حتی اگر در حال ورزش هم نباشید، اکسیژنی که از طریق تنفس وارد بدن می‌شود برای شکستن گلوکز و ایجاد سوخت برای ماهیچه‌ها، استفاده می‌شود.
وقتی نفس خود را حبس می‌کنید، چه اتفاقی می‌افتد؟ بدن شما دیگر اکسیژنی جمع نمی‌کند که آن را برای ماهیچه‌ها بفرستد. ماهیچه‌های شما شروع می‌کنند به تبدیل گلوکز به اسید لاکتیک. وقتی چنین چیزی اتفاق می‌افتد، قدرت خروجی بدن کاهش می‌یابد و بدن خسته می‌شود، زیرا ورزش‌های بی‌هوازی را می‌توان تنها تا ۲ دقیقه یا کمتر انجام داد، حتی توسط ورزشکاران حرفه‌ای.
بنابراین هر قدر تنفس خود را محدود کنید، عملکرد ورزشی و حتی غیرورزشی خود را نیز پایین می‌آورید. اگر وقت کافی ندارید به جای استفاده از آسانسور در محل کار، از پله‌ها بالا بروید ولی حتما نفس عمیق بکشید.
بار دیگر که خواستید ورزش کنید، کوه‌نوردی کنید، دوچرخه‌سواری کنید یا استخر بروید، حتما تنفس‌هایی با الگو، عمق و فرکانس‌های مختلف را تمرین کنید تا ببینید چقدر در عملکرد شما تاثیر مثبت می‌گذارد.