در اول دوران نوجوانی با شروع دوران قاعدگی وحشت زده می شوید؛ در جوانی آرزو می کنید کاش هرگز قاعدگی را تجربه نمی کردید. و در میانسالی از علائم پایانی آن متعجب می شوید.
دوران قاعدگی طبیعی
خونریزی طبیعی قاعدگی نشان دهنده سلامت بدن زنان است که این خونریزی طبیعی بین ۲۰ تا ۳۰ روز و به طور میانگین دو تا هفت روز طول می کشد. قاعدگی طبیعی از سن ۱۰ تا ۱۴ سال شروع می شود و در سن ۳۶ تا ۶۰ سالگی به پایان می رسد. خانم ها آشنایی کامل با این دوران دارند، می دانند در میانسالی قاعدگی آن ها متوقف می شود و این روند با علائمی همراه است. آگاهی و داشتن آمادگی برای دوران یائسگی بسیار حائز اهمیت است تا بتوانید راحت تر این دوران را سپری کنید و انتخاب و تصمیم های بهتری بگیرید. در واقع یائسگی فقط یک روز است، روزی که در آن دچار قاعدگی نمی‌شوید.
- ابن سینا گفته است: «خونریزی ماهیانه معتدل در مقدار، کیفیت و زمان که بر عادت طبیعی هر ماه باشد، سبب صحت و سلامتی زنان است.»
از نظر طب چینی انرژی کلیه ها نقش باروری زن و مرد را برعهده دارند و در آغاز دوره یائسگی این انرژی نقصان می کند، تا به حدی می رسد که توان تامین انرژی مورد نیاز رحم و تخمدانها را ندارد و وقتی نتواند انرژی کافی را برساند عادات ماهیانه شروع به کم شدن می کند و یا هنگامی که بدن انرژی موردنیاز را نداشته باشد خون قاعدگی را نمی تواند نگه دارد و قاعدگی با خونریزی شدید همراه خواهد بود. اگر خون به اندازه کافی در اختیار نباشد زن دچار لکه بینی می شود که نتیجه آن فاصله طولانی عادت ماهانه است.
علایم یائسگی طبیعی
گرگرفتگی و قرمز شدن صورت
به کاهش تدریجی استروژن گرگرفتگی می گویند، که اکثر خانم ها با شروع دوران یائسگی به آن دچار می شوند. در این حالت حرارت بدن افزایش می یابد و فرد صورتی گلگون پیدا می کند که اگر کم کم میزان استروژن کاهش پیدا کند این گرگرفتگی هم کمتر خواهد بود. یکی از نکات مثبت گرگرفتگی در خانم ها این است که مبتلا شدن به بیماری قلبی و عروقی را ۱۱ درصد کاهش می دهد. برای اینکه کمتر دچار گرگرفتگی بشوید سعی کنید از غذاهایی که با سویا تهیه می شوند مثل توفو استفاده کنید چون سویا دارای استروژن طبیعی گیاهی است و مصرف روزانه آن باعث می شود ۴۵ درصد کمتر دچار گرگرفتگی بشوید. در این دوران سعی کنید از غذاهای تند و پر ادویه، الکل، کافئین پرهیز کنید. یوگا و تکنیک های ذهنی مثل نفس عمیق که کاهش دهنده استرس هستند در برنامه هایتان قرار دهید. اگر این روش ها تاثیر خاصی ایجاد نکرد با پزشک مشورت کنید تا از روش هورمون درمانی استفاده کنید.
افزایش وزن
اضافه وزن از مشکلات دیگر دوران یائسگی است، البته این افزایش وزن تنها بر گردن یائسگی نیست. با افزایش سن میزان کالری که بدن نیاز دارد کمتر از دوران جوانی است و چون با بالا رفتن سن متابولیسم بدن کندتر می شود باید ۱۰۰ کیلو کالری کمتر دریافت کنید تا دچار اضافه وزن نشوید. در دوران یائسگی چون ترشح هورمون ها کاهش می یابد باعث تجمع چربی در پهلوها می شود.
تغییر بوی بدن
بدن انسان دو نوع ماده تولید می‌کند. عرق «آکرین» که بی‌بوست و در تمام بدن وجود داشته و در کنترل دمای کل بدن نقش دارد، نوع دیگر آن «ایپوکرین» است که از طریق غده‌های زیر بغل تولید می‌شود. این ماده تا زمان فعال شدن باکتری‌ها بی‌بومی ماند. وقتی دوره یائسگی شروع می شود، باکتری‌ها فعال می‌شوند و ممکن است عرق بدن بوی نامطبوعی بگیرد.
تپش قلب
تپش قلب یکی از شایع‌ترین علایم قبل از یائسگی است. این حالت ناگهان به وجود می‌آید. بهتراست هنگام تپش قلب شدید، آرامش خود را حفظ کنید، چند نفس عمیق بکشید و اگر دراز کشیده‌اید، به سمت دیگر جابه‌جا شوید.
سردرد
سردرد عوامل مختلفی دارد اما در مراحل اولیه‌ی یائسگی، سردردها بیشتر و شدیدتر است و علت اصلی آن کاهش استروژن است.
درد مفاصل و عضلات
نیمی از زنان یائسه درجات متفاوتی از درد مفاصل را تجربه می‌کنند که گاه به علت تغییر میزان ترشح هورمون‌هاست. برای پیشگیری از این دردها، استراحت کافی، مصرف داروهای گیاهی، مصرف مواد غذایی مغذی و میوه‌ها موثر است.
احساس سوزن سوزن شدن دست و پا
این احساس خطرناک نیست و معمولا بر اثر وارد شدن ضربه یا فشار روی رگ رخ می‌دهد و به کاهش جریان خون در دست و پا و در نتیجه به خواب رفتن این اندام‌ها منجر می‌شود. با تغییر وضعیت بدن، فشار کم می‌شود و این حس سوزن از بین می‌رود.
برخی سؤالات در مورد هورمون درمانی (HT)
آیا هورمون‌درمانی روش موثری برای درمان گُرگرفتگی و تعرق شبانه در دوران یائسگی است؟
آیا این روش باعث افزایش خطر بروز سرطان سینه نمی‌شود؟
بله، هورمون‌درمانی روش موثری برای درمان علائم یائسگی است و باعث افزایش احتمال بروز سرطان سینه نیز می‌شود؛ ولی احتمال آن بسیار اندک است. از هر ۱۰ هزار زن که از روش هورمون‌درمانی استفاده می‌کنند، حدود ۳۸ نفر به سرطان سینه دچار می‌شوند؛ در حالی‌که از هر ۱۰ هزار زنی که از روش هورمون درمانی استفاده نمی‌کنند، حدود ۳۰ نفر به سرطان سینه دچار می‌شوند.
چه عواملی در این زمینه خطرساز هستند؟
افراد سیگاری و یا کسانی که از نظر ژنتیکی زمینه ابتلا به این بیماری را دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان سینه هستند؛ لذا این افراد و افرادی که سرطان سینه یا بیماری لخته شدن خون دارند، نباید به هیچ‌وجه هورمون درمانی کنند.
چه افرادی بهتر است هورمون‌درمانی را انجام دهند؟
خانم‌هایی که از هورمون درمانی به علت افزایش خطر سرطان سینه ترس و بیم دارند، در صورتی‌که علائم یائسگی در آنها بسیار شدید است و بسیار آزرده می‌شوند، می‌توانند این ریسک اندک را بپذیرند تا از این شرایط رهایی یابند؛ ولی خانم‌هایی که در آنها یائسگی با علائم خاصی همراه نیست، نباید از روش هورمون درمانی استفاده کنند. هورمون درمانی (HT) تلفیقی از استروژن و پروژستین است. در روش‌هایی که فقط از استروژن استفاده می‌شود، این خطر (خطر بروز سرطان سینه) نیز بسیار کاهش می‌یابد.
برخی سوالات در مورد یائسگی
آیا من هم درست در همان سنی که مادرم یائسه شده‌اند، یائسه می‌شوم؟
ممکن است که اینگونه نباشد و شما در همان سن یائسه نشوید، ولی به هر حال در سنین نزدیک به آن سن این اتفاق برای شما می‌افتد. همچنین ممکن است علائم و نشانه‌های یائسگی در شما و مادرتان متفاوت باشد.
آیا با وجود یائسگی باز هم می‌توان باردار شد؟
ممکن است، تنها در صورتی دیگر باردار نمی‌شوید که به مدت یک سال اصلاً پریود نشوید.
در سنین بالای نوجوانی دچار قاعدگی شدم، آیا این مسأله باعث می‌شود که دیرتر هم یائسه شوم؟
خیر، تحقیقات به عمل آمده روی ۴۰۰۰ خانم نشان می‌دهد که هیچ ارتباطی بین سن اولین قاعدگی و سن یائسگی وجود ندارد.
آیا در سنین یائسگی، سینه‌ها حساس و دردناک می‌شوند؟
اگر در گذشته در ناحیه سینه‌ها احساس درد می‌کردید، در دوران یائسگی این درد برطرف می‌شود، زیرا تخمدانها دیگر استروژن چندانی تولید نمی‌کنند، اما اگر از هورمون درمانی استفاده کنید، دوباره درد سینه‌ها شروع می‌شود.
آیا دچار جوش و کورک می‌شوم؟
احتمالاً خیر، در حقیقت با کاهش میزان استروژن در بدن احساس می‌کنید که پوست‌تان تمیزتر شده است؛ ولی در عین‌حال پوست خشک‌تر می‌شود و باید کرم مرطوب‌کننده بیشتری استفاده کنید.
آیا مصرف قرص باعث به تأخیر افتادن یائسگی می‌شود؟
مصرف قرص باعث به تأخیر افتادن یائسگی نمی‌شود، ولی باعث کاهش علائم یائسگی همچون گرگرفتگیها و برخی علائم دیگر می‌شود.
آیا واقعاً در دوران پیش از یائسگی به سر می‌برم؟
علائم یائسگی همواره نشان دهنده این نیستند که قرار است به زودی یائسه شوید. نامنظم شدن قاعدگی‌ها، گرگرفتگیها و نوسانات خلقی می‌توانند در اثر عدم تعادل در عملکرد غده تیروئید نیز ایجاد شوند. احساس خستگی و برخی مشکلات مربوط به خواب نیز یک نشانه دیگر از مشکلات تیروئیدی و یا استرس است. خونریزی‌های بسیار شدید و قاعدگی‌های نامنظم می‌توانند از علائم سرطان رحم، فیبروئید یا سرطان مثانه باشند. در سرطان رحم، فرد دچار قاعدگی نمی‌شود و ممکن است تصور کند باردار شده است؛ بنابراین هر آن و هر لحظه که متوجه اتفاق عجیبی در خودتان شدید، قبل از هر کار به پزشک مراجعه کنید.
جمع آوری و تنظیم: کاویاب