هرآنچه که باید درباره تفاوت بین سوختگی درجه یک و دو و سه بدانید
سوختگی از شایعترین بیماری پوستی است
چشم‌انداز سوختگی‌های درجه‌ی اول و دوم در صورتی که به‌درستی و به‌سرعت درمان شوند، روشن و امیدوارکننده است. این نوع سوختگی‌ها به‌ندرت اثر زخم (اِسکار) به‌جای می‌گذارند اما می‌توانند به تغییر در رنگ‌دانه‌ی پوست ناحیه‌ای منجر شوند که دچار سوختگی شده است. مسئله‌ی مهم این است که احتمال عفونت و آسیب بیشتر را به حداقل برسانید. آسیب گسترده‌ی ناشی از سوختگی‌های درجه‌ی دوم و سوم شدید می‌تواند به مشکلاتی در بافتهای عمیق پوست، استخوان‌ها و اندام‌ها منجر شود. بیماران ممکن است به موارد زیر نیاز داشته باشند:
- جراحی؛
- درمان فیزیکی؛
- توان‌بخشی؛
- مراقبت کمکی مادام‌العمر.
علاوه بر درمان‌های جسمی برای بهبود علایم سوختگی‌تان، فراموش نکنید که برای نیازها و مشکلات عاطفی‌تان نیز به دنبال کمک باشید. برای افراد با سوختگی‌های شدید، گروه‌های حمایتی خاص و مشاوران دوره‌دیده‌‌ای وجود دارد. برای پیدا کردن گروه‌های حمایتی در محل زندگی‌تان می‌توانید با پزشک معالج‌تان مشورت کنید یا در اینترنت به دنبال آنها بگردید. همچنین می‌توانید از منابع دیگری مانند انجمن حمایت از بیماران دچار سوختگی نیز استفاده کنید.
سوختگی‌های پوست را می‌توان به دو دسته با ضخامت نسبی و تمام ضخامت نیز طبقه بندی کرد.
|
ضخامت نسبی |
در سوختگی‌های با ضخامت نسبی، اپیدرم یا اپیدرم و قسمت فوقانی درم درگیر می‌شوند و به بافتهای زیرین آسیبی وارد نمی‌‌شود. |
|
تمام ضخامت |
سوختگی‌های تمام ضخامت علاوه بر درم و اپیدرم به لایه‌های زیر پوستی نیز آسیب می‌‌رسانند. |
هر دو این سوختگی‌ها را می‌توان با سیستم دیگری که درجه نامیده میشود به انواع درجه یک، درجه دو و درجه سه تقسیم بندی کرد که خفیفترین نوع آن سوختگی درجه یک است. سوختگی‌های درجه یک و دو از نوع ضخامت نسبی و درجه سه از نوع تمام ضخامت هستند.
|
سوختگی نوع ۱: اگر فقط پوستتان قرمز شود و حساس باشد و دردی را احساس نکنید و تاولی هم نزند، سوختگی شما، درجه اول است و در عرض یک هفته بدون بر جای گذاشتن جای زخم از بین می‌رود. این نوع سوختگی سطحی و خفیف ترین نوع سوختگی است که فقط لایه‌ی خارجی پوست یعنی اپیدرم را درگیر می‌کند. |
ظاهر سوختگی: پوست در محل سوختگی گرم، قرمز و حساس به لمس است و می‌تواند کمی متورم باشد وقتی با نوک انگشت به ملایمت به ناحیه سوخته فشار وارد کنیم قرمزی بطور موقت سفید میشود. سوختگی درجه یک در عرض چند روز بدون بر جای گذاشتن جوشگاه و گوشت اضافه (اسکار) با پوسته ریزی محل سوختگی بهبود مییابد. |
|
سوختگی نوع ۲: این نوع سوختگی، سوختگی با شدت متوسط است که فقط اپیدرم و قسمتی از درم (اما نه همه درم) را مبتلا می‌کند و به بافتهای زیرین آسیبی نمی‌رساند. در سوختگی درجه دوم پوست تاول می‌زند و تورم و ترشح مایع و درد شدید دیده میشود که بهبودی این زخم سه هفته طول می‌کشد و باید به پزشک مراجعه شود. |
ظاهر سوختگی: محل سوختگی دارای قرمزی قابل توجه، تاول و ظاهری توری مانند یا شبکه‌‌ای شکل است. مانند سوختگی درجه یک با فشار انگشت در محل قرمزی، سفیدی موقت ایجاد میشود. معمولاً شکاف‌های کوچکی در اپیدرم و تاول‌های بزرگ پر از مایع دیده می‌شوند. از آنجایی که پلاسما ( بخش خون) و مایعات بافتی به تراوش خود ادامه داده و باعث برآمده شدن لایه فوقانی پوست می‌شوند ممکن است تا ۴۸ ساعت پس از وقوع آسیب نیز تشکیل تورم و تاول ادامه داشته باشد. پوست ناحیه سوختگی در ظاهر متورم و خیزدار بوده و مرطوب و عرق کرده به نظر می‌رسد. مشخصه این نوع سوختگی درد بسیار شدید و عمیق می‌باشد و سوختگی بی‌نهایت به لمس حساس است بطوری که حتی برخورد باد یا جریان هوا با آن سبب درد سوزاننده‌‌ای میشود. اگر سوختگی درجه دو بطور مناسب درمان و مراقبت شود خودبخود بهبود مییابد و جوشگاه بسیار کمی بر جای میگذارد. در این نوع سوختگی امکان عفونت یافتن زخم سوختگی وجود دارد که باید از این نظر مراقبت شود. |
|
سوختگی نوع ۳: در سوختگی درجه سه تمام ضخامت پوست یعنی اپیدرم و درم تخریب میشود و حتی ممکن است آسیب عمیق‌تر شده و بافتهای زیر پوستی (چربی، ماهیچه و استخوان) را نیز درگیر کند. گاهاً تمایز سوختگی درجه سه از سوختگی درجه دو مشکل می‌باشد؛ با این وجود ناحیه سوختگی در نوع درجه سه معمولاً سیاه رنگ و یا خشک و سفید است اما در نوع درجه دو قرمز و مرطوب بوده و ظاهر عرق کرده دارد. در سوختگی درجه سه به علت از بین رفتن اعصاب زیر جلدی معمولاً بیمار دردی احساس نمی‌کند، بجز مواردی که در اطراف سوختگی درجه سه، مناطقی از سوختگی درجه دو نیز وجود داشته باشد. در این نوع سوختگی شدید باید فوراً بیمار به مراکز درمانی منتقل شود. |
ظاهر سوختگی: پوست سوخته، سفید مرواریدی یا زرد و قهوه‌‌ای و بعضی مواقع سیاه و زغالی است. بعضی از مناطق پوست ممکن است شفاف شود و می‌توان در زیر آن شبکه‌‌ای از سیاهرگ‌های حاوی لخته‌های خون را دید. پوست مرده که شامل پروتئین‌های منعقد شده است لایه‌ای سخت و غیر قابل ارتجاع به نام اسکار (جوشگاه) می‌‌سازد. جوشگاه خشک و سخت است و به علت از بین رفتن پایانه‌های اعصاب پوست در لمس حساس نیست و دردی ندارد. برای ترمیم زخم سوختگی درجه سه ممکن است به پیوند پوست نیاز شود. عفونت مسئله عمده‌ای در ارتباط با این نوع سوختگی است. |
علل سوختگی:
علل بروز عمدتاً به شش بخش تقسیم می‌شوند. که شامل سوختگی ناشی از شعله مستقیم آتش ، مایعات داغ، سوختگی ناشی از تماس با اشیاء داغ یا خیلی سرد، انفجار، سوختگی شیمیایی و الکتریکی می‌باشد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
استرس، بی‌احتیاطی، سیگار کشیدن در رختخواب یا مصرف الکل. تمامی موارد فوق باعث افزایش احتمال حوادث می‌شوند. مشاغلی که دربرگیرنده قرار گرفتن در معرض گرما یا اشعه باشند، مثلاً آتش‌نشان‌ها، پلیس‌ها، یا کسانی که در کارخانه‌های صنایع نظامی کار می‌کنند. مشکل در سیم کشی ساختمان، آبگرم کن‌هایی که روی درجه حرارت بالا تنظیم شده باشند.
پیشگیری:
- در بیرون از خانه از کرم ضد آفتاب استفاده نمایید.
- خانه خود را از نظر آتش‌سوزی ایمن کنید. آژیر مخصوص دود در خانه نصب کنید، برای خروج اضطراری تمهیدات لازم را بیاندیشید و به طور منظم مقابله با آتش‌سوزی را تمرین کنید.
- در نزدیکی آتش یا اشعه، لباس و وسایل حفاظتی مخصوص بپوشید و نکات ایمنی را به دقت رعایت کنید.
- از دست زدن به سیم‌های برق لخت جداً خودداری کنید.
- به فرزندانتان نکات ایمنی را در رابطه با استفاده از کبریت، آتش، پریز برق، سیم برق، و اجاق گاز و اجاق‌های الکتریکی، بیاموزید.
- از سیم سیاری که یک پریز در یک سمت و یک جای لامپ در سمت دیگر دارد استفاده نکرده، آن را دور بیندازید. زیرا خطرناک است.
- اگر فرزند خردسال دارید، روی پریزهای برق بی‌استفاده درپوش حفاظتی بگذارید و سیم‌هایی که قسمتی از پوشش آنها رفته است را تعویض کنید.
عوارض احتمالی:
- شوک به علت از دست دادن مایعات و الکترولیت‌ها (سوختگی‌های شدید)
- اختلال بینایی در صورت آسیب به چشم‌ها
- عفونت در ناحیه سوختگی
- ذات‌الریه
- تشکیل جوشگاه دایمی
- کزاز و سایر عفونت‌ها
- اصول کلی درمان
اطمینان حاصل کنید که واکسیناسیون کزاز شما به روز باشد، زیرا سوختگی‌ها یکی از شایعترین علل عفونت‌ها، از جمله کزاز هستند. درمان بسته به عمق و وسعت نواحی دچار سوختگی متفاوت است.
در مورد سوختگی‌های خفیف:
- روی نواحی سوختگی درجه ۱ پماد سوختگی بمالید.
- نواحی کوچک دچار سوختگی درجه ۲ یا ۳ را به مدت ده دقیقه در آب سرد فرو ببرید تا درد و تورم کاهش یابد.
- ناحیه دچار سوختگی را تمیز نگاه دارید. روزانه یک بار ناحیه سوخته را در وان آب ولرم قرار دهید یا روی آن کمپرس آب ولرم قرار دهید. ضمناً می‌توانید شامپوبجه برای شستشواستفاده کنید تا نواحی دلمه بسته پاک شود. برای کمپرس فقط از آب استفاده کنید.
- در صورت امکان، ناحیه سوخته را بالاتر از سایر نقاط بدن قرار دهید.
- می‌توانید از پانسمان‌های مخصوص روی ناحیه سوخته استفاده نمایید.
- بستری کردن تمام موارد سوختگی درجه ۳ وسیع و بعضی موارد سوختگی درجه ۲
- جراحی برای پیوند پوست روی سوختگی‌های درجه ۳
چه زمانی می‌توانید یک سوختگی را در خانه درمان کنید
سوختگی‌ها قطعا تجربه‌های ناخوشایندی هستند، فرقی هم نمی‌کند که شما دست‌تان را هنگام آشپزی بسوزانید، به‌خاطر ماندن بیش‌ازحد در زیر آفتاب دچار آفتاب‌سوختگی شوید یا قهوه‌ی داغ را روی شلوارتان بریزید. متأسفانه سوختگی‌ها یکی از شایعترین صدمات خانگی هستند. سوختگی‌های به‌وسیله‌ی شدت‌شان طبقه‌بندی می‌شوند. سوختگی درجه‌ی اول به‌عنوان خفیفترین نوع سوختگی درنظر گرفته میشود، چون فقط بر لایه‌ی بیرونی پوست تأثیر میگذارد. این نوع سوختگی معمولا فقط باعث درد خفیف، قرمزی و تورم میشود. سوختگی‌های درجه‌ی دوم بر لایه‌های عمیق‌تری از پوست تأثیر می‌گذارند و باعث تاول و سفید، مرطوب و براق شدن پوست می‌گردند. سوختگی‌های درجه‌ی سوم شامل آسیب به تمام لایه‌های پوست هستند، در حالی که سوختگی‌های درجه‌ی چهارم ممکن است به مفاصل و استخوان‌ها نیز برسند. سوختگی‌های درجه‌ی سوم و چهارم، به‌عنوان شرایط اضطراری پزشکی درنظر گرفته میشود و فقط باید در بیمارستان درمان شوند. شما می‌توانید اکثر سوختگی‌های درجه‌ی اول و آن دسته از سوختگی‌های درجه‌ی دومی را که قطر آنها کمتر از ۸ سانتی‌متر است، در خانه درمان کنید.
بهترین درمان‌های خانگی برای سوختگی
بهبودی سوختگی‌های خفیف معمولا حدود یک یا دو هفته طول می‌کشد و در اکثر اوقات هیچ اثری از خود به‌جای نمی‌گذارند. هدف از درمان سوختگی، کاهش درد، پیشگیری از عفونت و التیام سریع‌تر پوست است.
آب سرد
اولین کاری که شما باید در سوختگی خفیف انجام دهید، ریختن آب سرد (نه آب یخ) روی ناحیه‌ی سوخته به‌مدت ۲۰ دقیقه است. سپس ناحیه‌ی سوخته را با صابون و آب بشویید.
کمپرس سرد
یک کمپرس سرد یا قرار دادن یک پارچه‌ی مرطوب تمیز روی ناحیه‌ی سوخته به کاهش درد و تورم کمک می‌کند. شما می‌توانید کمپرس را در فواصل ۵ تا ۱۵ دقیقه‌ای روی ناحیه‌ی سوخته قرار دهید. سعی کنید از کمپرس‌های بیش‌ازحد سرد استفاده نکنید، چون آنها ممکن است سوختگی را بیشتر تحریک کنند.
پمادهای آنتی بیوتیک
کرم‌ها و پمادهای آنتی‌بیوتیک به جلوگیری از عفونت کمک می‌کنند. یک پماد آنتی‌باکتریال روی سوختگی‌تان بمالید و آن را با سلفون یا یک بانداژ یا پارچه‌ی استریل و غیرکُرکی بپوشانید.
آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا اغلب به گیاه سوختگی معروف است. مطالعات نشان می‌دهند که آلوئه‌ورا در التیام سوختگی‌های درجه‌ی اول تا دوم مؤثر است. آلوئه‌ورا ضدالتهاب است، گردش خون را افزایش می‌دهد و مانع رشد باکتری‌ها میشود. یک لایه از ژل آلوئه‌ورای خالص را که از برگ گیاه آلوئه‌ورا جدا کردید، به‌طور مستقیم روی ناحیه‌ی آسیب‌دیده بمالید. اگر آلوئه‌ورا را از فروشگاه می‌خرید، مطمئن شوید که محصول انتخابی‌تان درصد زیادی آلوئه‌ورا دارد و از محصولاتی که حاوی مواد افزودنی مانند عطرها و رنگ‌های مصنوعی هستند، اجتناب کنید.
عسل
یک خوردنی شیرین و این همه خاصیت! عسل به‌غیر از طعم شیرین و لذیذی که دارد، می‌تواند به التیام نیز کمک کند؛ برای این منظور باید عسل را به‌طور مستقیم روی ناحیه‌ی سوخته بمالید. عسل به‌طور طبیعی دارای خواص ضدالتهابی، ضدباکتریایی و ضدقارچی است.
کاهش قرارگیری در معرض آفتاب
سعی کنید تا حد ممکن از قرارگیری ناحیه‌ی سوخته در معرض نور خورشید اجتناب کنید. از آنجا که پوست سوخته نسبت به نور خورشید حساس‌تر است، سعی کنید روی آن را با لباس‌تان بپوشانید.
تاول‌هایتان را نترکانید
ممکن است وسوسه شوید تاول‌هایتان را بترکانید اما به نفع‌تان است که آنها را به حال خودشان بگذارید. ترکاندن تاول‌ها توسط خودتان می‌تواند به عفونت منجر شود. اگر نگران تاول‌هایی هستید که به‌علت سوختگی ایجاد شده‌اند، به پزشک مراجعه کنید.
از یک داروی مُسکن بدون نیاز به نسخه استفاده کنید
اگر درد دارید، یک مسکن بدون نیاز به نسخه مانند ایبوپروفن (موترین، ادویل) یا ناپروکسن (Aleve) مصرف کنید. برای مصرف دوز مناسب حتما برچسب دارو را مطالعه کنید.
درمان‌هایی که باید از آنها دوری کنید
درمان‌های خانگی عجیب‌وغریب و روش‌های قدیمی بسیاری برای درمان سوختگی‌ها وجود دارند اما هر چیزی که از بزرگ‌ترها می‌شنوید، لزوما برای شما خوب نیست. در هنگام سوختن از درمان‌های خانگی زیر اجتناب کنید:
کره
از کره روی ناحیه‌ی سوخته‌ی پوستتان استفاده نکنید. هیچ شواهدی وجود ندارد که از اثربخشی کره به‌عنوان یک درمان سوختن حمایت کند. علاوه بر آن، کره ممکن است سوختگی شما را بدتر کند. کره، گرما را حفظ می‌کند و همچنین ممکن است دارای باکتری‌های مضری باشد که پوست سوخته را آلوده می‌کنند. کره‌تان را برای صبحانه و مالیدن روی نان نگه دارید!
روغن‌ها
برخلاف باور عموم، روغن نارگیل همه‌چیز را درمان نمی‌کند. به همان دلیلی که شما نباید کره را روی سوختگی‌هایتان بمالید، نباید از سایر انواع روغن‌ها نیز استفاده کنید. روغن‌هایی مانند روغن نارگیل، روغن زیتون و روغن‌های پخت‌وپز، گرما را در خود نگه می‌دارند و حتی می‌توانند باعث شوند پوست همچنان بسوزد. گزارش شده است که روغن اسطوخدوس به التیام سوختگی کمک می‌کند اما شواهد تأییدشده‌ی کمی برای حمایت از این ادعا وجود داد. به‌عنوان مثال مطالعات انجام‌شده روی موش‌های صحرایی نشان داده‌اند که استفاده از روغن اسطوخدوس برای التیام سوختگی هیچ فایده‌ای ندارد.
سفیده‌ی تخم‌مرغ
یک نسخه‌ی قدیمی دیگر! سفیده‌ی تخم‌مرغ خام می‌تواند باعث ابتلا به عفونت باکتریایی شود و نباید آن را روی سوختگی قرار دهید. همچنین تخم‌مرغ ممکن است واکنش آلرژیک ایجاد کند.
خمیردندان
هرگز خمیر دندان را روی سوختگی نمالید. این هم یک باور نادرست دیگر است که هیچ مدرکی برای حمایت از آن وجود ندارد. خمیر دندان می‌تواند سوختگی را تحریک کند و محیط مناسب‌تری برای عفونت ایجاد کند. خمیر دندان استریل نیست.
یخ
یخ و آب بسیار سرد می‌تواند درواقع سوختگی شما را بیشتر تحریک کند. همچنین استفاده‌ی نادرست از یخ می‌تواند باعث سوختگی سرد (سوختگی ناشی از تماس پوست با یخ) شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
مهم است که تشخیص دهید چه زمانی یک سوختگی می‌تواند در خانه درمان شود و چه زمانی باید به دنبال کمک پزشکی بروید. در موارد زیر لازم است به پزشک مراجعه کنید:
- سوختگی، ناحیه‌ی وسیعی از پوست را با قطری بیش از ۸ سانتی‌متر درگیر کرده است؛
- سوختگی شامل صورت، دست‌ها، باسن یا کشاله‌ی ران است؛
- زخم دردناک یا بدبو شده است؛
- درجه‌ی حرارت بدن‌تان بالاست و تب دارید؛
- فکر می‌کنید که دچار سوختگی درجه‌ی سوم شده‌اید؛
- اگر آخرین واکسن کزازتان را بیش از ۵ سال قبل تزریق کرده‌اید.
پمادهای رایج درمان سوختگی
زینک اکسید
پمادی بی ضرر و پرفایده با اثری سریع است. وقتی این پماد روی زخم قرار می‌گیرد، مقدار زیادی روی که برای ترمیم سلول‌های پوستی مورد نیاز است در دسترس ناحیه آسیب دیده قرار می‌گیرد. از طرف دیگر، این پماد زخم را مرطوب و تمیز نگه می‌دارد.
سیلور سولفاد بازین
این پماد دارای آنتی بیوتیک وسیع الطیف است و احتمال عفونت زخم ناشی از سوختگی را کم می‌کند.
پماد آلفا
برخی پزشکان از این پماد به جای پمادهای بالا استفاده می‌کنند و معتقدند که استفاده مرتب از این پماد، روند ترمیم را تسریع می‌کند.
سیکلفیت
این پماد توانایی بالایی در ترمیم زخم@های مختلف، از جمله سوختگی دارد.
جمع‌آوری و تنظیم: کاویاب