شهرستان دورود یکی از مراکز گردشگری لرستان با دارا بودن طبیعت بکر و زیبا پایتخت طبیعت ایران نامگذاری شده است. دریاچه گهر یکی از جاذبههای گردشگری این شهرستان است که در میان رشتهکوه اشترانکوه لرستان درارتفاع دوهزار و ۳۵۰ متر از سطح دریا نهفته است.
این دریاچه که به «نگین اشترانکوه» معروف است بهدلیل نداشتن راه دسترسی آسان تا حدودی از تخریب بهدست انسان دور مانده و برای لذت بردن از این طبیعت زیبا در مسیر دسترسی دورود به دریاچه گهر تقریباً ۳۰ دقیقه با ماشین و حدود سه ساعت پیادهروی لازم است.
این دریاچه زیبا در منطقه حفاظت شده اشترانکوه بین بخش زز و ماهروی الیگودرز و دورود قرار گرفته که با رسیدن به این دریاچه انواع بوتهها، درختان تنومند بید، گیاهان و گلهای زیبای اطراف، دریاچه گهر را بهصورت یک پارک طبیعی شگفتانگیز به نمایش میگذارد که همین زیبایی خیرهکننده و چشمانداز بدیع دریاچه سبب شده سالانه حدود ۷۰هزار گردشگر از سراسر کشور از این منطقه زیبابازدید کنند.
دریاچه گهر که شبیه یک آبگیر است از چشمهها، آبشارها و سرابهای اشترانکوه پر شده و آب آن درتابستان و زمستان ثابت است. اغلب جهانگردان این دریاچه را به نام دریاچه ایران میشناسند که این شناخت حاصل معرفی یک زن انگلیسی بنام ایزابلالوسی بیشوپ است که در سال ۱۸۹۰ میلادی توانست مدت سه ماه در این منطقه تحقیق و هزار کیلومتر راهپیمایی کند.
با توجه به اسناد معتبر تاریخی اولین کسی که موفق به کشف دریاچه گهر شد یک زمینشناس اتریشی بهنام (آ ــ رودلر) بود که در سال ۱۸۸۸ میلادی موفق شد نام خود را بهعنوان کاشف دریاچه گهر در تاریخ ماندگار کند؛ وی در هنگام کشف این دریاچه از سمت الیگودرز حرکت کرده و اولین و قدیمیترین تصویر مستند تهیهشده از این دریاچه نیز در سال ۱۸۹۱ میلادی گرفته شده که به یک سیاح فرانسوی بهنام ژان ژاک دومرگان تعلق دارد.
زلزله دلیل پیدایش دریاچه گهر
این دریاچه بهروی گسل اصلی امروزی زاگرس قرار دارد و بهاحتمال زیاد این دریاچه بر اثر جنبش گسل و در رویداد یک زمینلغزش تشکیل شده است. دریاچه گهر از دو بخش گهر بزرگ (کله گهر) که حدود هزار و ۷۰۰ متر طول و ۴۰۰ تا ۸۰۰ متر عرض و ۴ تا ۲۸ متر عمق است و گهر کوچک (کره گهر) با طولی در حدود ۵۰۰ متر و عرضی در حدود ۱۵۰ متر تشکیل شده که اگر از الیگودرز بهسمت گهر بروید ابتدا گهر کوچک سپس به گهر بزرگ در مرز شهرستان دورود میرسید ولی اگر از دورود حرکت کنید پس از کمی پیادهروی بهسمت کیگوران به دریاچه گهر بزرگ در الیگودرز میرسید.
ساحل این دریاچه بهجز قسمت مدخل دریاچه (ضلع غربی) و قسمت مقابلش (ضلع شرقی) ساحلی ماسهای دارد و در سایر نقاط دارای ساحلی صخرهای است، در قسمت پایین و بالای دریاچه جنگلی انبوه وجود دارد و در قسمت بالا، جوی آبی به دریاچه میریزد که ادامه آن به دریاچهای دیگر منتهی میشود که با حدود ۴۰ دقیقه پیادهروی به دریاچه گهر دوم یا گهر پایین میتوان رسید.
عمق آن کم است و ماهیان کف دریاچه را با کمی دقت میشود بهخوبی دید که جریان ورودی آب دریاچه ۱۰ فوتمکعب بر ثانیه و جریان خروجی آن حدود ۲۰ فوت مکعب بر ثانیه است که علت افزایش حجم آب خروجی دریاچه وجود چشمههایی در قسمت تحتانی آن است. تأمینکننده اصلی آب دریاچه گهر کوچک رودخانه تا پله است که دارای آبی بسیار خنک و رنگی شفاف و بلورین با بستری مملو از سنگریزه یا قلوهسنگ است که بدون افت فشار و با کمی شتاب وارد دریاچه کوچک میشود و پس از طی مسافتی کوتاه وارد دریاچه گهر میشود.
لاله واژگون زینت دریاچه گهر
دره نیگاه یکی از درههای بسیار زیبا اطراف دریاچه گهر است که پوشیده از شقایقهای رنگی و لاله واژگون است و درختان بلوط، بید، بادام، پسته وحشی، گلابی وحشی، چنار، نارون، بلوط مازو، گردو، انجیر، زبانگنجشک، سیب، زالزالک، ارژن، کنار کهور، انار، گز و موی وحشی از درختان و پوشش گیاهی این منطقه به حساب میآیند و از طرفی گلهای لاله واژگون، شقایق، زنبق و لاله وحشی تاجخروسی و اختر زینت منطقه هستند.
منطقه حفاظتشده اشترانکوه با حیاتوحش متنوع شامل حیواناتی از قبیل بز، قوچ، آهو، کل، پلنگ، گرگ، گراز، خرس قهوهای، کفتار، روباه، شغال، خرگوش و انواع پرندگان مانند عقاب، کبک، شاهین، تیهو و آبزیانی مانند مارماهی، لاکپشت، قورباغه و ماهی قزلآلای رنگینکمان و خالقرمز زیستگاه مناسبی برای آبزیان و دیگر حیوانات وحشی است. برای رسیدن به این جاذبه گردشگری استان نزدیکترین راه بهوسیله خودرو از طریق شهرهای دورود و الیگودرز است و راهشکافیهایی که اخیراً انجام شده، سبب دسترسی آسان به این دریاچه شده است. مسیر الیگودرز شامل سه ساعت با خودرو و یک ساعت و نیم پیادهروی است و کوهنوردانی که به قلههای اشترانکوه صعود میکنند معمولاً برای رسیدن به گهر از مسیر روستای طیان حرکت میکنند.
برای رفتن از مسیر طیان میتوان از راهآهن تهران ــ خرمشهر استفاده کرد و در ایستگاه دربند بعد از ایستگاه ازنا از قطار پیاده شد. راه رسیدن به دریاچه گهر از شهرستان الیگودرز، تقریباً ۷۰ کیلومتر است که هشت کیلومتر آن، مسیری با شیب ملایم بهصورت مالرو است. این مسیر به خانوادهها توصیه نمیشود زیرا از امنیت کافی برخوردار نیست و محیطبانان و نیروی انتظامی حضور ندارند ضمن اینکه از ضلع شرقی دریاچه وارد میشوند که از جایگاههای مخصوص و سرویسهای بهداشتی بیبهره است.
مسیر معدن کارخانه سیمان دورود و پارک جنگلی و سپس رسیدن به کوهپایه اشترانکوه، در نقاطی مانند پنبهکار اندکی صعبالعبور است اما بهدلیل داشتن پارکینگ برای خودروها و امنیت کافی بیشتر افراد از این مسیر برای بازدید از این دریاچه زیبا میروند.