اطلاعاتی درباره تاریخچه استقلال تهران

باشگاه فوتبال استقلال تهران یک باشگاه فوتبال ایرانی است که سال ۱۳۲۴ در شهر تهران، پایتخت ایران بنیانگذاری شده‌ است. استقلال پیش از انقلاب ایران تاج نام داشت. استقلال تهران با دو قهرمانی در جام باشگاه‌های آسیا (۱۹۷۰ و ۹۱-۱۹۹۰) و دو نایب قهرمانی (۹۲-۱۹۹۱ و ۹۹-۱۹۹۸) پرافتخارترین باشگاه فوتبال ایران در رقابت‌های آسیایی است. استقلال همچنین با هفت قهرمانی در بالاترین دسته فوتبال ایران (لیگ منطقه‌ای یک بار،جام تخت جمشید یک‌بار، لیگ قدس یک‌بار، جام آزادگان ۲ بار و لیگ برتر ۲ بار) دومین تیم پرافتخار در لیگ ایران و با ۵ قهرمانی و ۳ نایب قهرمانی پرافتخارترین تیم در جام حذفی ایران است. رقیب سنتی این باشگاه، پرسپولیس است. این دو باشگاه پرطرفدارترین و پرافتخاترین تیم‌های فوتبال ایران و برگزارکنندهٔ شهرآورد تهران هستند. بر طبق تاریخ و آمار فوتبال این باشگاه را پس از الهلال عربستان و یوکوهاما مارینوس ژاپن، سومین باشگاه برتر فوتبال آسیا در قرن بیستم اعلام کرد.

نام، نماد و رنگ

باشگاه در سال ۱۳۲۴ با نام «دوچرخه‌سواران» بنیانگذاری شد. پس از ثبت باشگاه به نام پرویز خسروانی، نام باشگاه با تصویب هیئت مدیره در تاریخ ۱ اسفند ۱۳۲۸ به «تاج» تغییر یافت. پس از وقوع انقلاب، باشگاه «استقلال» نام نهاده‌ شد. رنگ لباس استقلال از آغاز، آبی بوده است و رنگ آبی یکی از نمادهای این باشگاه به شمار می‌رود و از این رو «آبی‌پوشان» یکی از لقب‌های باشگاه است.

ورزشگاه و دارایی‌ها

هواداران استقلال در ورزشگاه آزادی تهران، استقلال- برق شیراز، هفته پایانی لیگ برتر پنجم. استقلال هم‌ اکنون برای بازی‌های خانگی خود ورزشگاه آزادی را اجاره می‌کند. این باشگاه پیش از ساخته شدن ورزشگاه آزادی تهران، در ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی کنونی) به میدان می‌رفت. استقلال در پی بازسازی چمن ورزشگاه آزادی، در فصل ۸۲-۸۱ بازی‌های خانگی خود را در ورزشگاه تختی برگزار کرد. در روز ۱۶ تیر ۱۳۸۷، کلنگ کمپ اختصاصی باشگاه استقلال در پارک ارم تهران به زمین خورد. علی فتح‌الله‌زاده، مدیرعامل آن زمان استقلال اعلام کرد که ارزش این کمپ ۷۰ میلیارد تومان است. باشگاه استقلال در تیر ۱۳۸۸، با پرداخت ۲ میلیارد تومان مالک ۱٪ از سهام بانک تات شد، این کار در آغاز با استقبال کارشناسان روبرو شد و اقدامی جهت سودآوری آینده باشگاه دانسته‌ شد.

خانواده تیم‌های تاج

در دهه ۱۳۴۰، باشگاه تاج و شاهین، اولین باشگاه‌هایی بودند که در ایران مدرسه فوتبال راه‌اندازی کردند. بازیکنان این مدارس فوتبال، پشتوانه‌ای برای آینده باشگاه بودند. باشگاه تاج در آن زمان پشتوانه مالی خوبی داشت، و در بیشتر شهرستان‌ها دارای شعبه بود. اهواز، رشت، مسجدسلیمان و همدان از جمله این شهرها بودند. این شعبه‌ها، حتی پس از پیروزی انقلاب نیز بنیان باشگاه استقلال را تشکیل می‌دادند.

یکی از شعبه‌های موفق، تاج اهواز بود که از همان ابتدا گروهی از بازیکنان خوب استان خوزستان را داشت و حتی توانست امتیاز لازم برای صعود به جام تخت جمشید ۱۳۵۲ را به‌ دست‌ آورد، اما چون مطابق قانون تنها یک تیم از هر باشگاه می‌توانست در بالاترین دسته بازی کند؛ (و تاج تهران نیز در این دسته بود) از صعود باز ماند. دو سال پیش از آن نیز، تاج مسجدسلیمان در سال ۱۳۵۰ در جام منطقه‌ای ایران شرکت‌ کرده‌ بود و در میان ۸ تیم، ششم شده‌ بود. پس از انقلاب نیز، استقلال رشت (که زیر نظر شهرداری رشت بود) و استقلال اهواز در رده‌های بالای لیگ فوتبال ایران حضور داشتند. بعدها امتیاز استقلال رشت به پگاه گیلان فروخته شد، اما استقلال اهواز تاکنون در فوتبال ایران حضور دارد. با این که استقلال اهواز برخلاف استقلال تهران توسط بخش خصوصی مدیریت می‌شود و دو باشگاه ارتباطی با هم ندارد، گاهی «برادر» یکدیگر خوانده می‌شوند.

تیم‌های پایه

تیم‌های پایه استقلال در چهار رده سنّی امید، جوانان، نوجوانان و نونهالان است.

تیم زنان

باشگاه تاج، نخستین باشگاه فوتبال در ایران بود که برای زنان کلاس فوتبال تمرینی گذاشت و از پیشگامان فوتبال زنان در ایران بود. در تابستان ۱۳۸۷، رئیس کمیته بانوان فدراسیون فوتبال ایران از این باشگاه درخواست کرد تا در لیگ شرکت کند.

تاریخچه استقلال

از سال ۱۳۲۴ تاکنون

تیمی که امروز به نام باشگاه فرهنگی ورزشی استقلال ایران شناخته می‌شود با بیش از شصت و دو سال قدمت، یک از قدیمی‌ترین تیم‌های فوتبال ایران است که افتخارات زیادی را یدک می‌کشد. اگر ثبت رسمی این باشگاه را با نام «استقلال» تولد اسمی آن بدانیم، مرتکب اشتباه بزرگی شده‌ایم چرا که اگر واقعیت تشکیل این مجموعه را بپذیریم، باید بیش از نیم قرن به عقب برگردیم، زمانی که ورزش فوتبال از جایگاه ویژه‌ای در ایران برخوردار نبود. به هرحال باشگاه استقلال با نام اولیه «دوچرخه سواران» در چهارم مهرماه سال ۱۳۲۴ هجری شمسی پایه گذاری شد و در طول شصت و دو سال حتی یک روز از فعالیت باز نایستاده است.

این بزرگترین افتخار برای باشگاهی است که با جذب بهترین و با اخلاق‌ترین بازیکنان، خود را به عنوان سرآمد باشگاه‌های ایران و آسیا مطرح کرده است. موسسان باشگاه به دلیل علاقه به ورزش دوچرخه سواری، نام این باشگاه را دوچرخه سواران گذاشتند و پس از آن رقابت اصلی در فوتبال ایران از سال ۱۳۲۵ بین تیم‌های «دوچرخه سواران»، شاهین، سرباز و دارایی بود. این مجموعه مانند هر تیم ورزشی فراز و نشیب‌هایی داشته است ولی هیچگاه از کسب افتخار و عناوین، کوتاهی نکرده و همواره خود را به عنوان یک از برترین تیم‌های باشگاهی در سطح ایران و آسیا معرفی نموده است. با انتخاب پیراهن و پرچم آبی رنگ به عنوان نماد اصلی این باشگاه، استقلال پا به عرصه‌ای گذاشت که کمتر کسی در آن روز تصور می‌کرد این تیم بتواند در آینده‌ای نه چندان دور به افتخاراتی بزرگ دست یابد.

در سال ۱۳۲۳ تعدادی از دوچرخه سواران با سابقه که عناوین قهرمانی کشوری را در اختیار داشتند، تصمیم گرفتند با ایجاد مرکزی برای گردهمایی دوستانه، پایه‌های یک تشکل صنفی را برپا کنند. این مرکز، مکان تصمیم گیری و سازماندهی در مورد امور مرتبط به دوچرخه سواری بود. اغلب این دوچرخه سواران نظامی و دانشجو بودند و نام دفتر مرکزی خود را کلوپ دوچرخه سواران انتخاب کردند. فعالیت‌های کلوپ دوچرخه سواران از سال ۱۳۲۴ هجری- شمسی وارد مرحله تازه‌ای شد و این در شرایطی بود که باشگاه تور که توسط مرحوم دانایی فرد تشکیل و هدایت می‌شد، پس از شکست دادن تیم کارگر آبادان مورد توجه مسئولان دوچرخه سواران قرار گرفت و طی مذاکراتی موافقت شد که تیم تور با نام دوچرخه سواران وارد عرصه رقابت‌ها شود.

پس از پایه گذاری دوچرخه سواران پنج نفر به نام‌های نواب (دوچرخه ساز)، میرزایی (نجار)، خشایی(نگهبان بانک)، خسروانی (افسر) و جانانپور (کارمند تربیت بدنی) تیم دوچرخه سواری باشگاه را بنیان گذاری کردند و پس از سپری شدن چند ماه به پیشنهاد «عمو اوغلی» قرار شد که در کنار تیم دوچرخه سواری یک تیم فوتبال نیز با همان نام به وجود آید که این موضوع، به تایید سایر اعضای باشگاه خصوصاً زنده یاد علی دانایی فرد قرار گرفت و پس از آن دوچرخه سواران رسماً موجودیت خود را اعلام کرد و در همین بین، چند تن از بازیکنان سرشناس تیم فوتبال نادر از جمله مهندس جاویدان به تیم فوتبال دوچرخه سواران پیوستند و نام این تیم در هیات فوتبال استان تهران ثبت گردید. در ابتدا تنها رشته فعال باشگاه، دوچرخه سواری بود. اما در مدت زمان بسیار کوتاهی ورزش‌های والیبال، بسکتبال، وزنه برداری، کشتی، پینگ پنگ، شنا و فوتبال نیز فعالیت خود را در باشگاه دوچرخه سواران آغاز کردند.

اولین بازی رسمی تیم فوتبال دوچرخه سواران

اولین دیدار رسمی تیم دوچرخه سواران در ۱۵ اسفند ۱۳۲۸ برابر شاهین و در حضور بیش از ۲۰ هزار تماشاگر در ورزشگاه امجدیه ( شیرودی) برگزار شد که در آن تیم دوچرخه سواران اولین گل و اولین پیروزی رسمی خود را به دست آورد . گل تیم دوچرخه سواران به این شکل بود: توپی که توسط بیوک جدیکار، از روی نقطه کرنر بر روی دروازه شاهین فرستاده شد، وارد دروازه این تیم شد تا دوچرخه سواران اولین بازی رسمی خود را با پیروزی ۱-۰ پشت سر بگذارند. اولین مربی تیم دوچرخه سواران مرحوم علی دانایی فرد بود، تیم فوتبال( تور) توسط وی تشکیل شده بود و همه بازیکنان آن تیم شاگردان وی بودند . هنوز چهار سال از تشکیل تیم فوتبال دوچرخه سواران نگذشته بود که پرویز خسروانی در سال ۱۳۲۸ امتیاز باشگاه دوچرخه سواران را به نام خود به ثبت رساند و این تیم به تاج تغییر نام پیدا کرد. طبق سوابق و اسناد موجود، تاریخ تغییر نام باشگاه، اول اسفندماه سال ۱۳۲۸ هجری شمسی می باشد.

از دلایل اصلی تغییر نام باشگاه می‌توان به طرز تفکر عده کثیری از علاقه‌مندان به ورزش اشاره کرد. زیرا باشگاه دوچرخه سواران در تمامی رشته‌های ورزشی فعالیت داشت، اما عده قابل توجهی از مردم بر این باور بودند که اعضای دوچرخه سواران می‌بایست دوچرخه سوار باشند. بنابراین اعضای هیات مدیره این باشگاه که متشکل از آقایان «پرویز عمواوغلی، گرائیلی، ملکی، علی دانایی فرد و سید آقا جلالی» بودند، تصمیم گرفتند نام دیگری را برای باشگاه انتخاب کنند. پس از بحث و گفتگوی فراوان و رای گیری بین اعضای هیات مدیره نام «تاج» تصویب و به ثبت رسید. هیات مدیره باشگاه تاج از افرادی چون «امیر اسدالله علم» – نخست وزیر وقت ایران به عنوان رئیس هیات مدیره تشکیل یافت و بودجه قابل توجهی را برای باشگاه تاج منظور کرد. ضمن آنکه سروان پرویز شیخان به عنوان مدیر باشگاه تاج مشغول به فعالیت بود. باشگاه تاج سپس با تلاش‌های پرویز خسروانی و اسداله علم در نزدیکی باغ امین الدوله (دروازه شمیران) صاحب باشگاه آبرومندی شد.

اولین بازی خارجی تیم تاج

اولین سفر خارجی تیم تاج در سال ۱۳۲۹ به کشور افغانستان بود که این تیم توانست در یک بازی دوستانه تیم ملی افغانستان را ۳-۲ شکست دهد. از نکات بسیار جالب در این سفر، خوابیدن نوبتی بازیکنان بر روی سقف اتوبوس بود، که ( هشیار نژاد) بازیکن تاج از روی سقف اتوبوس به زمین افتاد ، اما بعد از ۲۰ کیلومتر که نوبت به تغییر خواب بازیکنان بر روی سقف اتوبوس شد، بازیکنان و راننده متوجه این اتفاق شدند. آنها در بازگشت این بازیکن را سالم در کنار جاده در حالی که به خواب رفته بود ، دیدند . خاطره دیگر در این مسافرت، خرابی اتوبوس تیم تاج در دشت ( دل آرام) افغانستان و گرسنگی بازیکنان این تیم دراولین سفر خارجیشان بود.

پس از انقلاب اسلامی

در ادامه و پس از ۲۹ سال، در سال ۱۳۵۷ هجری شمسی متعاقب با پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران و با مشورت تعدادی از بازیکنان قدیمی این باشگاه، از جمله کردنوری و جلالی، تیم تاج تغییر نام پیدا کرد و این بار یک اسم ماندگار و فراموش ناشدنی به نام «استقلال» بر این تیم گذارده شد.دلازم به یادآروی است که پس از انقلاب اسلامی، پرویز خسروانی مدیر باشگاه تاج از ایران خارج و باشگاه استقلال به سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران سپرده شد. ضمن آنکه تمامی امکانات باشگاه تاج پس از پیروزی انقلاب به تصرف دولت درآمد و باشگاه استقلال بعد از آن روزهای سختی را پشت سرگذاشت. استقلال افتخارات فراوانی را برای میلیون‌ها هوادار خود و فوتبال ایران به ارمغان آورد که تاکنون نه تنها در ایران، در قاره کهن آسیا نیز کمتر باشگاهی موفق به کسب آن شده است.

اگرچه اکنون بعضی از بنیانگذاران و بازیکنان اولیه و بسیاری از هواداران سالیان گذشته این باشگاه روی در نقاب تیره خاک کشیده اند ولی خدمت و تلاش‌ها و از خود گذشتگی‌های پیشکسوتان و بازکنان استقلال هر یک همچون بنای یاد بودی برای نسل جدید خود نمایی می‌کند. دوچرخه سواران آن روز، تاج روزگاز بعد و استقلال امروز هر یک بخشی از تاریخ پر افتخار ۶۵ ساله ( تا ۱۳۸۹) باشگاهی است که با وجود فراز و نشسیب‌ها در طول بیش از نیم قرن، هر روز برشمار هوادران آن افزوده می‌شود. البته باشگاه استقلال تمامی موجودیت فعلی خود را مدیون مرحوم علی دانایی فرد است که همزمان با تاسیس و دوچرخه سواران به این تیم پیوست و تمامی عمر خود را صرف ترقی و پیشرفت آبی پوشان و تعلیم و تربیت جوانان این آب و خاک کرد. وی در سال ۱۳۵۸ عام خاکی را به شوق دیدار معبود ترک کرد و چشم از دنیا فروبست. روحش شاد و یادش برای همیشه گرامی باد.

باشگاه استقلال در ثبت شرکت‌ها، موسسه فرهنگی- ورزشی استقلال تهران ثبت شده است که سرمایه اولیه آن یک میلیون ریال بود.
گفتنی است مجمع باشگاه استقلال در هر سال چهار بار تشکیل جلسه می‌دهد و کار اصلی مجمع عمومی، تصویب ترازنامه، تصویب ترازمالی، سود و زیان باشگاه، مشکلات احتمالی و مهم‌تر از همه گزینش افراد هیات مدیره می‌باشد. اعضای مجمع عمومی باشگاه استقلال را هفت نفر تشکیل می‌دهد. تشکیل این مجمع غالباً برای ارائه گزارش عملکرد مدیرعامل باشگاه برپا می‌شود. باشگاه استقلال بنا به شرایط مقتضی از پنج آرم بر روی پیراهن خود به عنوان نماد باشگاه استفاده کرد که دو آرم مربوط به زمان تشکیل تیم‌های دوچرخه سواران و تاج بود و سه آرم دیگر پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی برای استقلال برگزینده شد. کسب مقام‌های متعدد از میادین داخلی وآسیایی از استقلال تیمی رویای و واقعاً پرافتخار در سطح ایران و آسیا ساخته است که شاید ساختن چنین مجموعه‌ای فقط در رویا برای تیم‌های دیگر ممکن باشد.

جمع آوری و تنظیم: کاویاب