هر آنچه که باید درباره قرص متفورمین بدانید
متفورمین در کاهش وزن افراد جوان چاق و غیر دیابتی موثر است
شاید تا به حال زیاد شنیده باشید افرادی که مشکل دیابت (قند) دارند از قرص متفورمین استفاده می‌کنند. محققین اخیراً بیان کرده‌اند که متفورمین (METFORMIN) در کاهش وزن افراد جوان چاق و غیر دیابتی موثر است. متفورمین به عنوان کاهنده قند خون در درمان دیابت نوع دو (دیابت غیروابسته به انسولین) بکارمی‌رود. متفورمین در اختلال متابولیسم کربوهیدرات و درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز تجویز می‌شود. این دارو مقاومت به انسولین را در بیماران دیابتی کم می‌کند.
مطالعات زیادی در گذشته نشان می‌داد که مصرف کوتاه مدت متفورمین باعث کاهش وزن افراد چاق می‌شود. متفورمین نمی‌گذارد قند از کبد وارد جریان خون شود. هنگامی که قبل از صرف غذا، این دارو مصرف شود به مقدار قابل توجهی از افزایش قند خون جلوگیری می‌کند. افزایش قند خون بعد از خوردن غذا باعث می‌شود که پانکراس (لوزالمعده) مقدار زیادی انسولین ترشح کند، زیرا هورمون انسولین، قند خون را کاهش می‌دهد. انسولین مترشحه با تاثیر بر روی مغز باعث ایجاد حس گرسنگی در شما می‌شود. در نتیجه بیشتر غذا می‌خورید و کبد چربی بیشتری می‌سازد و باعث تجمع مقدار زیادی چربی در ناحیه‌ی شکم می‌شود. این بررسی نشان می‌دهد استفاده از داروی متفورمین به همراه مصرف کم غذاهای شیرین و چرب، وزن افراد جوان چاق را برای مدت‌ها کاهش می‌دهد. همچنین این دارو مقدار قند و کلسترول خون را کاهش می‌دهد، مقاومت به انسولین را در بیماران دیابتی کم می‌کند و باعث کاهش جوش (آکنه) در جوانان چاق می‌شود.
مقدار و نحوه‌ی مصرف داروی متفورمین
مقدار مصرف دارو را پزشک تعیین می‌کند ولی مقدار مصرف معمول این دارو به شرح زیر می‌باشد:
- بزرگسالان در صورت مصرف متفورمین تنها در ابتدا ۵۰۰ میلیگرم معادل یک قرص دوبار در روز همراه صبحانه و ناهار سپس در صورتیکه نیاز باشد پزشک در طول هفته دوز دارو را افزایش می‌دهد و به مقدار ۵۰۰ یا ۸۵۰ میلیگرم دو یا سه بار در روز همراه غذا می‌رساند.
- متفورمین همراه با سایر داروهای کاهنده قند: پزشک دوز هر دارو را اندازه‌گیری می‌کند.
- متفورمین همراه با انسولین: ابتدا ۵۰۰ میلیگرم یک بار در روز سپس پزشک در صورت نیاز دوز دارو را افزایش می‌دهد.
- کودکان بالای ۱۰ سال: ۵۰۰ میلیگرم دو بار در روز همراه صبحانه و عصرانه و در صورت نیاز پزشک دوز دارو را افزایش می‌دهد.
- کودکان زیر ۱۰ سال: مقدار داروی مورد نیاز توسط پزشک تعیین می‌شود.
عوارض استفاده از متفورمین
هیپوگلیسمی، بی‌اشتهایی، تهوع، استفراغ، نفخ، تولید گاز بیش از حد در روده‌ها و اسهال، خستگی، دردهای عضلانی، تنگی نفس، خواب آلودگی و معده درد. تشنج، لرزش بدن، کوتاهی تنفس، اختلال در صحبت کردن، خستگی و ضعف غیرمعمول، حالت خس‌خس سینه، اختلالات رفتاری، اختلال در تمرکز حواس، چرت زدن، کم شدن قدرت بدنی و بی‌قراری خواب‌آلودگی، اضطراب، تاری دید احساس تنگی در قفسه سینه، عرق سرد، اغما، گیجی، پوست سد و رنگ پریده، افسردگی، تنگی نفس، سرگیجه، بالا رفتن ضربان قلب و نبض، احساس گرما، سردرد، احساس گرسنگی، تعریق زیاد، تهوع، عصبی شدن، دیدن کابوس شبانه و قرمزی پوست صورت، گردن و بالاتنه کاهش اشتها، اسهال تنفس سریع و غیرعمیق، تب و لرز، احساس ناخوشی عمومی، کمر درد و پهلو درد، درد عضلانی، مشکلات دفع ادارد و سوزش ادرار می‌شود.
تداخل دارویی قرص متفورمین
مصرف همزمان با سولفونیل اوره‌ها ممکن است موجب بروز هایپوگلیسمی شود. در صورت مصرف همزمان این داروها غلظت خونی گلوکز باید مرتباً اندازه‌گیری شود. در صورت لزوم مصرف متفورمین با انسولین، برای جلوگیری از بروز هایپوگلیسمی و به دست آوردن نسبت مناسب مصرف آنها، در شروع درمان بیمار باید بستری شود. در صورت مصرف همزمان با سایمتیدین، کلیرانس کلیوی متفورمین ممکن است کاهش یابد. مقدار مصرف متفورمین باید کاهش یابد. در صورت مصرف همزمان داروهای ضد انعقاد با متفورمین، ممکن است مقدار مصرف داروهای ضد انعقاد احتیاج به تنظیم داشته باشد. برخی داروها ممکن است قند خون را افزایش داده و ازدیاد دوز متفورمین را ضروری نمایند.
مهمترین این داروها عبارتنداز:
بلوکرهای کانال کلسیمی، کورتیکواستروئیدها، استروژن‌ها، ضد بارداری‌های هورمونی، ایزونیازید، نیاسین، فنوتیازین‌ها، فنی‌توئین، داروهای مقلد سمپاتیک، تیازیدها و دیگر دیورتیک‌ها، و هورمون‌های تیروئیدی. داروهای کاتیونی (آمیلوراید، سایمتیدین، دیگوکسین، مورفین، پروکائین آمید، کینیدین، کینین، رانیتیدین، تریامترن، تریمتوپریم و وانکومایسین) ممکن است با متفورمین در ترشح کلیوی رقابت نموده و سطح آن را افزایش دهند.
موارد احتیاط:
از نوشیدن الکل و فرآورده‌های حاوی الکل خودداری کنید. از مصرف داروها بدون تجویز پزشک خودداری کنید بخصوص داروهای بدون نسخه مانند: آسپرین، داروهای کنترل کننده اشتها، آسم، سرماخوردگی، تب، سینوزیت. مشخصات پزشکی خود را شامل مبتلا بودن به بیماری دیابت، لیست داروهای مصرفی با مقدار مصرف آن را همواره حتی در مسافرت به همراه داشته باشید و در صورت امکان برنامه غذایی خود را تغییر ندهید.در صورت عمل جراحی و یا تست‌های تشخیصی با اشعه ایکس پزشک را از مصرف دارو باخبر کنید. در صورت ایجاد علائم لاکتیک اسیدوز که شامل: اسهال، تنفس سریع و سطحی، درد و اسپاسم شدید ماهیچه‌ای، خواب آلودگی غیر معمول، خستگی و ضعف غیر معمول می‌باشد هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. پس از تاخیر در خوردن غذا و یا نخوردن آن یا بیشتر از معمول ورزش کردن یا نوشیدن مقدار زیادی الکل یا مصرف دارویی خاص یا مصرف بیشتر از حد انسولین، سولفونیل اوره و یا داروهای این دسته و یا اسهال و استفراغ قند خون کاهش می‌یابد.
علائم آن عبارتند از:
احساس دلواپسی و دلشوره، تغییرات رفتاری مانند افراد مست، تاری دید، عرق سرد، پریشانی، پوست سرد و رنگ پریده، اشکال در تمرکز، خواب آلودگی، گرسنگی مفرط، طپش سریع قلب، سردرد، تهوع، عصبانیت، کابوس، خواب پرتلاطم، لرزش، اختلال درتکلم، ضعف و خستگی غیر معمول که سریع پیشرفت کرده و باعث وخیم‌تر شدن حال مریض می‌شود و باید سریع بوسیله قندهای فعال سریع الاثر درمان شود .راه‌های مفیدی که باعث افزایش قند خون می‌شوند عبارتنداز: خوردن حبه قند یا نوشیدن آب میوه یا نوشابه غیر رژیمی و یا شربت نشاسته یا عسل.
از خوردن شکلات به علت اینکه چربی موجود در شکلات مانع از آزادشدن سریع قند موجود در آن می‌شود پرهیز کنید. در مواقعی که یک ساعت و یا بیشتر غذا نخوردید یک غذای مختصر مانند تکه‌ای گوشت یا ساندویچ و یا شیرینی بخورید. پس از تب یا عفونت یا مصرف کمتر از حد انسولین سولفونیل اوره، متفورمین و داروهایی از این دسته و یا فراموش کردن مصرف دارو یا ورزش نکردن به میزان کافی یا مصرف داروهای خاص برای درمان علائم دیگر دیابت و تغییر میزان قند خون یا سرپیچی از رژیم غذایی و پرخوری کردن قند خون افزایش می‌یابد و علائم آن عبارتند از: تاری دید، خواب آلودگی، خشکی دهان، افزایش حجم و تکرر ادرار، کاهش اشتها، تهوع و استفراغ، معده درد، خستگی، عطش غیر معمول که باید برای درمان آن هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد. در صورتیکه بیمار در این مرحله درمان نشود دچار پوست خشک برافروخته، تنفس بدبو، وجود کتون در ادرار، تنفس سطحی و مشکل شده که هیپرگلسیمی شدید رخ داده و منجر به کتواسیدوزیس و مرگ می‌شود. در صورت افزایش قند خون برای اطمینان از اینکه قند خون تنظیم شده باید مرتب با پزشک چک کرد و بدون نظر پزشک دوز دارو را تغییر نداد.
شکل و شمایل دارو
متفورمین به صورت قرص‌های ۵۰۰ میلیگرم و ۱۰۰۰ میلیگرم تولید و به بازار عرضه می‌شود. این قرص با نام‌های تجاری گلوکوفاژ،گلوکوفاژایکس آر، ریومت،فورتامت و گلومتزا به فروش می‌رسد.
هشدار در مصرف قرص متفورمین
هیچ وقت به طور خودسرانه این دارو را مصرف نکنید. باید متذکر شوم که استفاده از این دارو یا هر داروی دیگری برای لاغر شدن، باید تحت نظر پزشک و با تجویز ایشان باشد تا دچار عوارض جانبی یا مشکل ناشی از مصرف آن دارو نشوید.
جمع‌آوری و تنظیم: کاویاب