کبد چرب (Fatty liver) یا استئاتوز واژه کلی برای اشاره به جمع شدن چربی در کبد است. کبد دومین عضو بزرگ در بدن انسان است و مسئول به اصطلاح رد کردن تمام مواد غذایی و نوشیدنی مصرف شده از صافی است و این بدان معناست که کبد فاکتورهای مضر مواد غذایی را گرفته و آنها را به‌صورتی بدون ضرر وارد سیستم‌های دیگر بدن می‌کند. وجود چربی در کبد، طبیعی می‌باشد، اما اگر این میزان از چربی بیشتر از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کل کبد شود، فرد به بیماری کبد چرب دچار شده است. کبد چرب یک بیماری درمان پذیر است ولی بعضی اوقات می‌تواند باعث اثرات و عوراض خطرناکی شود. کبد چرب به سه دسته کلی، کبد چرب غیرالکلی، کبد چرب الکلی و کبد چرب حاد بارداری تقسیم می‌شود.
کبد چرب غیرالکلی
کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) شایع‌ترین بیماری مزمن کبدی در بسیاری از نقاط جهان است. کبد چرب غیر الکلی یک التهاب کبدی است که در اثر تجمع بیش از اندازه چربی در بافت کبد ایجاد می شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد، که کبد در شکستن چربی ها دچار مشکل می‌شود این بیماری با مصرف الکل مرتبط نبوده و زمانی مشخص می‌شود که ۱۰ درصد و یا بیشتر وزن کبد حاوی چربی باشد. کبد چرب غیرالکلی ارتباط قوی با اضافه‌وزن و چاقی و مقاومت به هورمون انسولین دارد.
کبد چرب الکلی
این بیماری جزء اولین مرحله‌های بیماری های کبدی مربوط به الکل است. کبد با مصرف زیاد الکل صدمه دیده و قادر به شکستن چربی ها نیست. برای درمان تمام بیماری های کبدی ناشی از الکل، ابتدا باید به طور کامل مصرف الکل را قطع کرد و همچنین به یک متخصص تغذیه برای رژیم غذایی مناسب مراجعه کرد. اگر فرد از مصرف الکل خودداری نماید، این نوع کبدچرب کم کم درمان می‌گردد، اما در صورت ادامه به مصرف الکل فرد ممکن است دچار سیروز کبدی گردد. به یاد داشته باشید حتی اگر مجموع مصرف هفتگی الکل زیاد نباشد، باز هم می تواند خطرناک باشد. برای مثال اگر یک یا دو بار در هفته الکل می نوشید، اما در هر بار یک بطری کامل یا ۵-۴ پیمانه ی نیم لیتری باشد، این شیوه ی مصرف نیز می تواند برای سلامتی خطرناک باشد.
کبد چرب بارداری
چه نوع رابطه ای می تواند بین کبد چرب و بارداری وجود داشته باشد و خانم های بارداری که دچار این عارضه می شوند چه نوع روش های درمانی را باید برای آن در پیش بگیرند. هرچند این نوع از کبد چرب خیلی نادر بوده، با اینحال جمع شدن چربی در هنگام بارداری می‌تواند خطراتی جدی هم برای مادر و هم برای جنین داشته باشد. در این رابطه سیدمؤید علویان فوق‌تخصص گوارش و کبد درباره رابطه کبد چرب و بارداری عنوان کرد: کبد چرب یک حالت نادر، جدی و تهدید کننده زندگی است که در سه ماهه سوم بارداری رخ می‌دهد احتمال وقوع کبد چرب؛ یک مورد در ۱۰ هزار بارداری است. این بیماری در حاملگی‌های نخست، دوقلویی و جنین مذکر شایعتر است. زنان باردار باید آزمایش های لازم را برای اطلاع از این بیماری انجام دهند، اکثر زنان پس از زایمان شروع به بهبود می‌نمایند.
علایم کبد چرب
کبد چرب معمولا یک بیماری خاموش است و بخصوص در مراحل اولیه نشانه‌ای ندارد. زمانیکه بیماری پیشرفت کند، می‌تواند باعث علایم مبهمی همچون:
- خستگی
- کاهش وزن و یا کاهش اشتها
- ضعف
- تهوع
- گیجی، مشکل در تصمیم گیری و یا تمرکز
سایر نشانه هایی که ممکن است احساس شود شامل:
- درد در مرکز و یا سمت راست قسمت بالایی شکم
- بزرگ شدن کبد
کبد چرب را می‌توان با بررسی تاریخچه بیمار، معاینات فیزیکی و تصویربرداری کبد، سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی و آزمایش خون برای رد سایر بیماری‌های کبدی تشخیص داد. مهم است بدانید که در این بیماری ممکن است کبد بزرگ نباشد و تست‌های کبدی همگی طبیعی باشد.
درمان
اگرچه درمان اختصاصی برای این بیماری وجود ندارد، ولی شما با کنترل بیماری های زمینه ای از قبیل کاهش وزن، چربی های خون، دیابت و یا قطع نمودن داروهای مسبب (قطعا با نظر پزشک معالج نه به طورخودسرانه) می توانید از پیشرفت این بیماری جلوگیری نمایید و در خیلی از موارد سیر معکوس را طی نمایید که منجر به درمان این بیماری گردد.
کاهش وزن
در صورتیکه شما اضافه وزن داشته و یا چاق هستید، میزان کالری مصرفی در روز و افزایش فعالیت بدنی، اقدام به کاهش وزن نمایید. همچنین با اتخاذ یک رژیم غذایی سالم نیز بخود کمک نمایید.
ویتامین E
از نظر تئوری ویتامین ای و سایر انواع ویتامین های آنتی اکسیدان می توانند به سلامت کبد کمک نمایند. از آنجا که ویتامین e می‌تواند خطراتی از جمله افزایش خطر مرگ در مردان و یاافزایش خطر سرطان پروستات دارد، برای مصرف این ویتامین و میزان مصرف آن بایستی با پزشک مشورت نمایید.
ورزش و تمرین
ورزش در بیشتر روز های هفته کمک کننده است، البته اگر مدتهاست ورزش نکرده‌اید، پیش از ورزش با پزشک مشورت نمایید.
جمع آوری و تنظیم: کاویاب